Πολ Ντόνοβαν στους FT για την κρίση: “Είναι ο πληθωρισμός κερδών”…

Ο διάσημος οικονομολόγος Πολ Ντόνοβαν εισάγει έναν σχετικά νέο όρο, τον “πληθωρισμό κερδών”, για να εξηγήσει τις παραδοξότητες της οικονομικής κρίσης που οδηγεί την αμερικανική -και την παγκόσμια- οικονομία προς την ύφεση. Εξηγεί τον συνδυασμό παραμέτρων που αφορούν την αύξηση των τιμών και την μείωση των μισθών σε μία περίοδο που η FED αυξάνει τα επιτόκια.

Γράφει στους FT: Πώς συμβαίνει αυτό; Δύο δυνάμεις έχουν συνδυαστεί. Παρά τους αρνητικούς πραγματικούς μισθούς, οι καταναλωτές συνέχισαν να καταναλώνουν. Οι ισχυροί ισολογισμοί των νοικοκυριών μετά την πανδημία επέτρεψαν τη μείωση της αποταμίευσης και τον αυξημένο δανεισμό για να αντισταθμίσουν τη θλιβερή κατάσταση των πραγματικών μισθών. Η προκύπτουσα ανθεκτικότητα στη ζήτηση έχει δώσει στις εταιρείες την εμπιστοσύνη να αυξήσουν τις τιμές ταχύτερα από το κόστος.

Στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζέι Πάουελ, παίρνει ολοένα και περισσότερο τον ρόλο του νταή της παιδικής χαράς — που πλανάται πάνω από την κατάπτυστη μορφή της παγκόσμιας οικονομίας και φωνάζοντας «πεζοπορία, πεζοπορία, πεζοπορία» με κακόβουλη χαρά. Τα επιτόκια πολιτικής των ΗΠΑ αυξάνονται ασταμάτητα.

Ωστόσο, οι δημόσιες παρατηρήσεις του Πάουελ προσφέρουν ελάχιστη εικόνα για το πώς αναμένει τα υψηλότερα ποσοστά να δαμάσουν τον πληθωρισμό. Η παράλειψη έχει σημασία καθώς η τρέχουσα αυστηροποίηση της πολιτικής θα έχει αντίκτυπο μέσω μιας ασυνήθιστης διαδρομής. Αυτό οφείλεται στο ότι ο σημερινός πληθωρισμός των τιμών είναι περισσότερο προϊόν κερδών παρά μισθών.

Ο πληθωρισμός ευρείας βάσης είναι συνήθως πρόβλημα κόστους εργασίας. Ο εμπειρικός κανόνας είναι ότι το κόστος εργασίας είναι περίπου το 70 τοις εκατό της τιμής των τιμών καταναλωτή μιας ανεπτυγμένης οικονομίας. Εάν οι αυξήσεις των μισθών δεν αντισταθμιστούν από μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ή μειώσεις σε άλλα κόστη, ο καταναλωτής θα πληρώσει υψηλότερη τιμή για την εργασία που καταναλώνει. Με κανονικό πληθωρισμό, οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να δημιουργήσουν πλεονάζουσα ικανότητα στις αγορές εργασίας για να πιέσουν τους μισθούς χαμηλότερα.

Οι μισθοί αυξάνονταν, αλλά οι τιμές αυξάνονταν πιο γρήγορα, επομένως η αύξηση των πραγματικών μισθών είναι καταστροφικά αρνητική. Αυτό απέχει πολύ από τη σπείρα των τιμών των μισθών του 1970. Εκτός από την καταστροφή του ελέγχου των μισθών και των τιμών της προεδρίας του Ρίτσαρντ Νίξον, οι πραγματικές μέσες αποδοχές των ΗΠΑ αυξήθηκαν για μεγάλο μέρος της δεκαετίας.

Ο τομέας εστιατορίων και ξενοδοχείων των ΗΠΑ εξηγεί γιατί το μισθολογικό κόστος έχει διαδραματίσει περιορισμένο ρόλο στον σημερινό πληθωρισμό. Από τα τέλη του 2019, οι μέσες αποδοχές ενός εργαζομένου σε αυτόν τον τομέα έχουν αυξηθεί λίγο κάτω από το 20%. Αλλά ο αριθμός των εργαζομένων έχει μειωθεί πάνω από 5 τοις εκατό. Πληρώνοντας λιγότερα άτομα περισσότερα χρήματα σημαίνει ότι ο μισθός του κλάδου έχει αυξηθεί περίπου κατά 13%. Η πραγματική παραγωγή του κλάδου έχει αυξηθεί κατά 7 τοις εκατό. Έτσι, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία των ΗΠΑ πληρώνουν λιγότερα άτομα περισσότερα χρήματα για να εργαστούν σκληρότερα. Η αύξηση του μισθολογικού κόστους προσαρμοσμένη για την παραγωγικότητα από τα τέλη του 2019 είναι κάπου μεταξύ 5 και 6 τοις εκατό. Οι τιμές των εστιατορίων και των ξενοδοχείων έχουν αυξηθεί κατά 16%.

Αυτή είναι η τρέχουσα ιστορία του πληθωρισμού. Οι εταιρείες έχουν μετακυλήσει υψηλότερο κόστος στους πελάτες. Αλλά έχουν επίσης εκμεταλλευτεί τις συνθήκες για να διευρύνουν τα περιθώρια κέρδους. Η διεύρυνση του πληθωρισμού πέρα ​​από τις τιμές των εμπορευμάτων είναι μεγαλύτερη διεύρυνση του περιθωρίου κέρδους από τις πιέσεις του μισθολογικού κόστους.

Πώς συμβαίνει αυτό; Δύο δυνάμεις έχουν συνδυαστεί. Παρά τους αρνητικούς πραγματικούς μισθούς, οι καταναλωτές συνέχισαν να καταναλώνουν. Οι ισχυροί ισολογισμοί των νοικοκυριών μετά την πανδημία επέτρεψαν τη μείωση της αποταμίευσης και τον αυξημένο δανεισμό για να αντισταθμίσουν τη θλιβερή κατάσταση των πραγματικών μισθών. Η προκύπτουσα ανθεκτικότητα στη ζήτηση έχει δώσει στις εταιρείες την εμπιστοσύνη να αυξήσουν τις τιμές ταχύτερα από το κόστος.

Επιπλέον, η δύναμη της αφήγησης έχει εξαρτήσει τους καταναλωτές να αποδεχτούν τις αυξήσεις των τιμών. Φανταστείτε μια ιστορία για έναν αγρότη που παίρνει το σιτάρι στον ανεμόμυλο, όπου αλέθεται σε αλεύρι και στη συνέχεια ψήνεται σε ψωμί. Σε αυτόν τον φανταστικό κόσμο, μια αύξηση στο κόστος του σιταριού ας πούμε κατά 22 τοις εκατό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει μια αύξηση 15 τοις εκατό στην τιμή του ψωμιού.

Ένας οικονομολόγος θα μπορούσε να διασκορπίσει ασυνάρτητα στο πρωινό του τοστ και να επισημάνει ότι μόνο το 10 έως 15 τοις εκατό της τιμής του ψωμιού αποδίδεται στο κόστος του σιταριού — το κόστος των τροφίμων στις ανεπτυγμένες οικονομίες δεν αφορά καθόλου τα τρόφιμα. είναι το κόστος εργασίας. Αλλά η αφήγηση μπορεί να φαίνεται εύλογη σε πολλούς καταναλωτές.

Και οι καταναλωτές φαίνεται να αγοράζουν ιστορίες που φαίνεται να δικαιολογούν τις αυξήσεις των τιμών, αλλά που πραγματικά χρησιμεύουν ως κάλυμμα για την επέκταση του περιθωρίου κέρδους. Πράγματι, η οικονομία της εποχής του Twitter βοηθάει αυτή τη διαδικασία.

Αυτός ο αντισυμβατικός πληθωρισμός σημαίνει ότι η μεγαλύτερη ανεργία και οι χαμηλότεροι μισθοί δεν είναι η μόνη δυνατή θεραπεία για αυτόν. Η πολιτική έχει περισσότερες διαδρομές για τη μείωση του πληθωρισμού, εάν η αιτία είναι τα κέρδη. Φυσικά, η υψηλότερη ανεργία και οι χαμηλότεροι μισθοί θα αποδυνάμωναν τη ζήτηση και θα συμπίεζαν τα περιθώρια κέρδους.

Ωστόσο, οποιαδήποτε μείωση της ζήτησης – για παράδειγμα μέσω της επιβράδυνσης της μόχλευσης των ισολογισμών των νοικοκυριών – θα επηρεάσει επίσης την ισχύ των τιμών. Η επιβράδυνση της ζήτησης για διαρκή καταναλωτικά αγαθά φέτος μετέτρεψε τον ταχύτερο πληθωρισμό των τιμών αυτών των προϊόντων στον πιο δραματικό αποπληθωρισμό από τότε που άρχισαν να συλλέγονται δεδομένα για αυτά τη δεκαετία του 1950.

Έτσι, οι τιμές που οδήγησαν στην ιστορία του πληθωρισμού στις αρχές του 2021 ήταν τελικά παροδικές. Κατανοώντας αυτό, η αφήγηση που χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει τις σημερινές υψηλότερες τιμές θα μπορούσε επίσης να δεχθεί επίθεση. Τα μιμίδια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν και με τους δύο τρόπους. Μια αφήγηση της «αποκλεισμένης Βρετανίας» και η έντονη εστίαση των μέσων ενημέρωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2010 μπορεί να περιόρισε τον πληθωρισμό εκείνη την εποχή. Ο τερματισμός της σιωπής σαν σφίγγα του προέδρου της Fed Πάουελ σχετικά με το τι υποτίθεται ότι θα επιτύχουν τα υψηλότερα επιτόκια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανατροπή της ιστορίας του πληθωρισμού.

Πηγή: Financial Times/ Ο συγγραφέας είναι επικεφαλής οικονομολόγος στην UBS Global Wealth Management