Ο καθηγητής Ι. Μεταξάς στο libre: Πρώτα το κάδρο

«Στις εκλογές που έγιναν και σε αυτές που έρχονται θα καταδειχθούν, φοβάμαι, από εδώ και στο εξής πόσο δεν πρόκειται να αντιπαραταχθούν πολιτικές», γράφει στο άρθρο του στο libre ο Επίτιμος Καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Αντιπρόεδρος της Académie Européenne Interdisciplinaire des Sciences (a titre perpetuel) Αναστάσιος -Ιωάννης Μεταξάς επισείοντας του κινδύνους που έρχονται. 

Όπως εξηγεί στη συνέχεια «έτσι θα ανακυκλώνεται η ηγετικοληψία σε βάρος μιας δημόσιας ελεγχόμενης συζήτησης για συλλογική αλληλεγγύη. Τόσο στο εσωτερικό της κάθε χώρας της Ένωσης όσο και στην Ένωση στο σύνολο της».  

Φάκελος libre/Εισαγωγή: Τα διλήμματα των κομμάτων και οι επιλογές των ψηφοφόρων

ΕΔΩ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ

Κάθε φορά που η κρίση – και κυρίως η εισοδηματική – υπερβαίνει το όριο που η ανώνυμη κοινωνία μπορεί να αντέξει, μετατρέπεται αυτομάτως σε πολιτική.

Κάτι που σημαίνει ότι η πλειοψηφία μπορεί να αρχίσει να αμφισβητεί, άλλοτε εμφανώς και άλλοτε αφανώς και αυτό είναι το χειρότερο, για αυτήν την ίδια τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Αρχίζει το τελευταίο σιγά σιγά να χρεώνεται τη πραγματική ή και τη νομιζόμενη αδυναμία του να εισφέρει λύσεις που αφορούν την πιο ορατή και την πιο καυτή καθημερινότητα. Ό,τι χειρότερο δηλαδή μπορεί να επισυμβεί σε μια πολιτικά φιλελεύθερη κοινωνία.

• Από μια τέτοια εξέλιξη απειλούνται και σιγοφθείρονται – και το καθένα με τις ιδιαιτερότητες του – όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έστω και αν το καθένα έχει διαφορετικό ποσοστό ευθύνης για όλα αυτά.

Η τελευταία, η  Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο ως λειτουργία όσο και ως συμπολιτειακή αυριανή προοπτική αδυνατεί να αντιμετωπίσει συνολικά την κρίση τόσο στην ουσία της όσο και στη συμβολική της μετεπίπτωση χάνοντας κάθε μέρα μεγάλο ποσοστό από την κοινωνική νομιμοποίηση που είχε αποκτήσει τα προηγούμενα χρόνια.

Σε αυτό το αβέβαιο περιβάλλον, με έκδηλη την πρωταρχία μιας αγοραίας αντίληψης για την οικονομία σε βάρος της πολιτικής, διεξάγονται τα δύο τελευταία χρόνια  οι εκλογές. Εδώ και εκεί. Και ακολουθούν άλλες.

Τα αποτελέσματα φέρνουν στην εξουσία μονοπρόσωπες κυβερνήσεις. Και βρισκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο οι κοινωνίες μέσω των εκλογών να αποστρέφουν το πρόσωπο τους από τις παρατάξεις, συχνά ιστορικές, αναζητώντας τη σωτηρία σε άτομα. Σε άτομα που καταφέρνουν να γοητεύουν ως «καταπληκτικά», «αποφασισμένα» εκμεταλλευόμενα την απογοήτευση των πολλών.

• Μέσα σε αυτή την ψυχολογία της προσωποποιημένης εμπιστοσύνης στον Έναν, ο τελευταίος σιγά σιγά αυτονομείται μετατρέποντας το πολίτευμα σε μονοκρατορικό. Αλλά, και παρακρατώντας τη δημοκρατία ως το εξωτερικό ένδυμα με το οποίο παρίσταται τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές πεδίο. Το χειρότερο όμως είναι ότι αυτή η παράσταση γίνεται ανεκτή συχνά μάλιστα και ελκυστική.

Η ιστορία διδάσκει σταθερά πως η στροφή σε σωτηριακές προσωπικότητες έχει κατά κανόνα υπερδεξιόστροφα και εθνικιστικά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για τον droitisme. Και αυτό διότι σε κατάσταση κρίσης δεν κυριαρχεί ο διάλογος αλλά η πρόταση που θα φανεί ισχυρή επειδή θα δείχνει, συχνά και ανεξαρτήτως του περιεχομένου της, αποτελεσματική. Μέσα δηλαδή από την δυνατότητα του Ενός- και του υποτακτικού περιβάλλοντός του – να αποφασίζει αυτός «χωρίς πολλές συζητήσεις».

• Στις εκλογές που έγιναν και σε αυτές που έρχονται θα καταδειχθούν, φοβάμαι, από εδώ και στο εξής πόσο δεν πρόκειται να αντιπαραταχθούν πολιτικές. Έτσι θα ανακυκλώνεται η ηγετικοληψία σε βάρος μιας δημόσια ελεγχόμενης συζήτησης για συλλογική αλληλεγγύη. Τόσο στο εσωτερικό της κάθε χώρας της Ένωσης όσο και στην Ένωση στο σύνολο της.

Αυτή η κατάσταση πραγμάτων δείχνει να είναι ανοιχτής εξέλιξης και απελευθερωτική πολλών αναθεωρητισμών. Όχι υποχρεωτικά προς το καλό. Και όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση ως πιστευόμενη ηθικοπολιτική δύναμη θα αποδυναμώνεται, τόσο στον παγκόσμιο κοινωνικό δαρβινισμό θα συμπράττει. Προφανώς εις βάρος της.