Χημικός ευνουχισμός/Παιδοβιαστές: Πολιτικές & επιστημονικές αντιδράσεις- Ειδικοί καταρρίπτουν στο libre την αποτελεσματικότητα της μεθόδου

Την ανταλλαγή της θανατικής ποινής ή της ισόβιας κάθειρξης με την επιβολή του χημικού ευνουχισμού έθεσε για πρώτη φορά στη δημόσια συζήτηση με αφορμή την υπόθεση των παιδοβιαστών του Κολωνού ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης Κυριάκος Βελόπουλος. Όπως είχε δηλώσει δημόσια ο κ. Βελόπουλος «εμείς προτείναμε χημικό ευνουχισμό. Είναι ένα φάρμακο, μια ένεση που τους κάνουν για να μειώνουν τη λίμπιντό τους».

Ωστόσο η βαρύτητα όσων είπε ο κ. Μάκης Βορίδης και μετά τα… μάζεψε μερικώς ωε προσωπικές απόψεις, είναι σαφώς μεγαλύτερη, καθώς ο ίδιος είναι υπουργός της κυβέρνησης και βουλευτής του κόμματος της ΝΔ. Γι’ αυτό και όσα μοιάζουν προφανή για το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται ο κ. Βελόπουλος ακούγονται με σκεπτικισμό σ’ ένα μεγάλο μέρος του ακροατηρίου της ΝΔ.

Του Χρόνη Διαμαντόπουλου

Όπως είπε ο κ. Βορίδης το «να του πεις (σ.σ. του καταδικασμένου παιδοβιαστή) ότι για να σε βγάλω από την φυλακή αφού εκτίσεις την ποινή σου, για παράδειγμα, 20 χρόνια, θα αποκτήσεις δικαίωμα υφ’ όρων απόλυσης αφού εκτίσεις πραγματικά τα 6 χρόνια, αλλά στα 6 για να αποκτήσεις αυτό το δικαίωμα θα έχεις αποδεχθεί αυτή την ιατρική πράξη πάνω σου», δηλαδή τον χημικό ευνουχισμό. Πρόσθεσε δε ότι αυτό «είναι κάτι που πρέπει να εξεταστεί».

• Σ’ όσα ειπώθηκαν – κυρίως από την πλευρά του κ. Βορίδη – όπως ήταν αναμενόμενο υπήρξαν αντιδράσεις τόσο εντός της ΝΔ, καταρχάς με τη διαφωνία του Υπουργού Υγείας κ. Πλεύρη αλλά και του βουλευτή Αχαΐας Ιάσωνα Φωτήλα ο οποίος δήλωσε επίσης αρνητικός σε μια πρόταση όπως αυτή του υπουργού Εσωτερικών, όσο και από την αντιπολίτευση και κυρίως από τον ΣΥΡΙΖΑ.
• Όπως είπε ο βουλευτής Νίκος Φίλης «ο Μάκης Βορίδης, νομικός εξάλλου και βασικός υπουργός της κυβέρνησης Μητσοτάκη, ξέρει καλά ότι “χημικός ευνουχισμός” δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Θα προσέκρουε αφενός στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και αφετέρου, σε ένα κύμα κατακραυγής από ολόκληρο τον πλανήτη».

Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ πρόσθεσε και την πολιτική παράμετρο το ζητήματος:

• Όπως είπε ο κ. Βορίδης «δήθεν “εξετάζει” το ενδεχόμενο, γνωρίζοντας ότι αυτά θέλει να ακούσει το ακροδεξιό, ρημαγμένο από την καθημερινότητα, την ακρίβεια, το φόβο που του έχουν καλλιεργήσει, ακροατήριο της ΝΔ. Το μάτι κλείνει: δεν χρειάζεται να ψηφίσετε Βελόπουλους και Κασιδιάρηδες, εδώ είμαστε κι εμείς. Και από δίπλα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης απολαμβάνει τα αποτελέσματα στις δημοσκοπήσεις».

Να αναφέρουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων σε έκθεσή της έχει χαρακτηρίσει την ποινή του χημικού ευνουχισμού υποτιμητικό για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Παρόλα αυτά υπάρχουν ευρωπαϊκές χώρες που υπό προϋποθέσεις,τον εφαρμόζουν. Μεταξύ αυτών είναι το Βέλγιο, η Πολωνία και η Τσεχία, η Εσθονία και η Ουκρανία. Ο χημικός ή φαρμακευτικός ευνουχισμός εφαρμόζεται και σε Πολιτείες των ΗΠΑ (μεταξύ αυτών η Φλόριντα, η Τζόρτζια, το Τέξας και η Λουιζιάνα) ενώ στη Ρωσία η ποινή του χημικού ευνουχισμού υπάρχει για βιαστές ανηλίκων που δεν έχουν συμπληρώσει τα 14 χρόνια. Σε κάποιες χώρες της Ασίας, όπως το Πακιστάν και η Ινδονησία ο χημικός ευνουχισμός είναι υποχρεωτικός σε πολλές περιπτώσεις.

• Εκτός όμως από τις πολιτικές απόψεις υπάρχουν και οι θέσεις των ειδικών. Εκείνων που έχουν γνώση του θέματος.

Μιλώντας στο libre η Όλγα Θεμελή, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, αναφέρει γιατί δεν πρέπει να εφαρμοστεί η ποινή του «χημικού ευνουχισμού». Όπως λέει «σε ένα Κράτος Δικαίου η άκρατη ποινικοποίηση συμπεριφορών και η αυστηροποίηση των ποινών, δημιουργεί σοβαρές ρωγμές στο αξιακό του σύστημα. Όμοια προκαλεί έντονους τριγμούς και η υιοθέτηση τιμωρητικών πρακτικών – όπως ο χημικός ευνουχισμός – σε μια έννομη τάξη που υπερασπίζεται το ιδεώδες της επανένταξης και όχι της τιμωρητικότητας και της αχρήστευσης του δράστη μιας αξιόποινης πράξης.

• Οι παραπάνω μεσαιωνικές πρακτικές όπου εφαρμόστηκαν απέτυχαν παταγωδώς να μειώσουν την εγκληματικότητα. Συνιστούν δε μια λανθασμένη, ανορθόδοξη – και συχνά επικίνδυνη αντεγκληματική πολιτική – μιας δικαιοκρατίας, η οποία επιτρέπει την υποχώρηση ακόμα και των βασικών εγγυοδοτικών της λειτουργιών, παραβιάζοντας θεμελιώδη οικουμενικά Δικαιώματα που κατακτήθηκαν ιστορικά με μεγάλους αγώνες και θυσίες».

Ο Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Στέλιος Στυλιανίδης, βάζει το θέμα σε μια άλλη βάση. Όπως λέει στο libre «η μετατόπιση της συζήτησης για τη φρίκη στον Κολωνό σε μια εκδικητική στρατηγική η οποία περιλαμβάνει και τον χημικό ευνουχισμό για άτομα που διαπράττουν σεξουαλικά εγκλήματα, ιδιαίτερα για τους παιδεραστές, δίνει τη δυνατότητα προώθησης ακροδεξιάς ρητορικής και κουλτούρας.

Η πολιτική εκμετάλλευση μιας ειδεχθούς εγκληματικής συμπεριφοράς βασίζεται σε δικαιολογημένα ατομικά και συλλογικά τιμωρητικά αντανακλαστικά τα οποία μπορεί να περιλάβουν όχι μόνο την πραγματική έκτιση της επιβληθείσας ποινής, χωρίς δυνατότητες διαφυγής, αλλά και μια παρέμβαση στο σώμα του δράστη.

• Ο χημικός ευνουχισμός (αντιτεστοστερονική φαρμακολογική θεραπεία) χρησιμοποιείται ως μέσο ελέγχου των ανεξέλεγκτων ενορμήσεων του παιδόφιλου εδώ και χρόνια τόσο σε χώρες της δυτικής Ευρώπης όσο και σε χώρες της Ασίας. Η αποτελεσματικότητα του μέτρου αυτού είναι περιορισμένη ακόμη και όταν υπάρχει συναίνεση του δράστη, εφόσον οι παιδόφιλες φαντασιώσεις είναι ανθεκτικές, ενώ οι παρενέργειες στην υγεία μπορεί να είναι πολύ σοβαρές (διαβήτης, παχυσαρκία, χρόνια κόπωση, καρκίνος, πλήρης αλλοίωση της εικόνας σώματος).

Για να αντιμετωπιστούν οι δύσκολες αυτές ψυχιατρικές παθολογίες απαιτείται δομημένη ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία τόσο στη φυλακή όσο και στην κοινότητα, προσπάθεια διαμόρφωσης ενός αυθεντικού θεραπευτικού αιτήματος από τον δράστη – πράγμα δύσκολο – και συνεχής παρακολούθησή του στο πλαίσιο κοινοτικών δομών ψυχοϊατροδικαστικής οι οποίες απουσιάζουν δραματικά στη χώρα μας.

• Το κρίσιμο για τον πολιτισμό μας είναι πώς θα βρεθεί η ισορροπία μεταξύ απόλυτης προστασίας της κοινωνίας (πραγματική έκτιση ποινής σε συνδυασμό με ψυχιατρική-ψυχολογική θεραπεία) και αποφυγής συνεχούς τροφοδότησης σαδιστικών ενστίκτων απέναντι στους δράστες.

Τα αλλεπάλληλα σεξουαλικά εγκλήματα που συνταράσσουν την ελληνική κοινωνία μπορούν να αποτελέσουν ιστορική ευκαιρία για να ξανασκεφτούμε θεσμικά και διεπιστημονικά με ερευνητικά δεδομένα την αντιμετώπιση αυτών των διαταρακτικών φαινομένων από την αρχή.

Ο Αθανάσιος Δουζένης Καθηγητής Ψυχιατρικής/ Ψυχοϊατροδικαστικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ , από την άλλη μιλώντας στο libre τονίζει ότι «η αντιμετώπιση των ανθρώπων, οι οποίοι έχουν διαπράξει σεξουαλικά εγκλήματα, όπως παιδοφιλία, είναι αντικείμενο εντατικής έρευνας. Μέσα στις θεραπευτικές προσεγγίσεις που έχουν προταθεί και υπάρχουν είναι και ο χημικός ευνουχισμός, οποίος εφαρμόζεται σε ορισμένα κράτη με αποτελέσματα όχι εντυπωσιακά θετικά αλλά υπάρχουν κι άλλες παρεμβάσεις. Ο χημικός ευνουχισμός σε όλα τα κράτη που εφαρμόζεται γίνεται με την συναίνεση του θύτη, του κατηγορουμένου, του σεξουαλικού παραβάτη και συνήθως, έχει ως όφελος, το γεγονός ότι αυτός μπορεί να ελευθερωθεί και να ζήσει στην κοινότητα. Υπενθυμίζω ότι ο χημικός ευνουχισμός είναι εξαιρετικά επιτυχημένος στο να καθιστά αδύνατη την σεξουαλική διέγερση, την στύση αλλά η στύση είναι μια φυσική λειτουργία που προέρχεται από το σώμα, ενώ η σεξουαλική διέγερση γίνεται κυρίως στον εγκέφαλο κι αυτή δεν καταστέλλεται και κατά συνέπεια ορισμένοι άνθρωποι οι οποίοι βρίσκονται σε χημικό ευνουχισμό διαπράττουν τα εγκλήματά τους με άλλο τρόπο. Υπενθυμίζω ότι υπάρχουν θεραπευτικές παρεμβάσεις με αρκετά αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα αλλά για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται πραγματικά εντατική ψυχολογική θεραπεία και επιτήρηση, κάτι που στη χώρα μας δεν υπάρχει πέρα από το Ειδικό Εξ. Ιατρείο Ψυχιατροδικαστικής στο ΠΓΝ Αττικόν που αναλαμβάνει τέτοιες περιπτώσεις με ενθαρρυντικά μέχρι στιγμής αποτελέσματα».