Spectator: Πόσο πιθανό είναι να χρησιμοποιήσει πυρηνικά ο Πούτιν- Πώς λειτουργεί η αλυσίδα εντολών στη Μόσχα

Ο Δρ Mark Galeotti είναι πολιτικός επιστήμονας και ιστορικός. Το βιβλίο του Πόλεμοι του Πούτιν: Από την Τσετσενία στην Ουκρανία θα κυκλοφορήσει τον επόμενο μήνα. Με άρθρο του στον Spectator εξηγεί πώς λειτουργεί η αλυσίδα εντολών (command) για την χρήση πυρηνικών οπλων στην Ρωσία και έμμεσα απαντά πόσο εύκολο είναι κάτι τέτοιο.

Γράφει: Υπάρχει μια κοινή παρανόηση ότι οι ηγέτες των πυρηνικών κρατών έχουν ένα «κόκκινο κουμπί» που μπορεί να εξαπολύσει τον Αρμαγεδδώνα. Καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν συνεχίζει να υπαινίσσεται τη χρήση μη στρατηγικών («τακτικών») πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία, υπάρχει κάποια άνεση στη γνώση ότι δεν είναι τόσο εύκολο.

Κατά ειρωνικό τρόπο, η εκτόξευση του είδους των στρατηγικών πυρηνικών πυραύλων των οποίων η χρήση πιθανότατα θα οδηγούσε σε παγκόσμια καταστροφή είναι κάπως ευκολότερη από την ανάπτυξη μικρότερων όπλων που – όσο απίθανο κι αν είναι – θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν στην Ουκρανία. Αυτές οι κεφαλές χαμηλότερης απόδοσης θα πρέπει να επισκευαστούν σε ένα από τα 12 οπλοστάσια «Object S» σε ολόκληρη τη Ρωσία που τις κρατούν και στη συνέχεια να μεταφερθούν σε μία από τις 34 «αποθήκες αποθήκευσης σε επίπεδο βάσης». Από εκεί θα πρέπει να φορτωθούν σε ένα βομβαρδιστικό ή να συνδυαστούν σε ένα κατάλληλο άλλο σύστημα παράδοσης.

Δεδομένου ότι η Ρωσία δεν τα έχει καν χρησιμοποιήσει από το 1990, κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα σε ποια κατάσταση θα βρίσκονταν και πιθανότατα κανείς δεν έχει ακόμη πρακτική εμπειρία. Προφανώς θα υπήρχε μια ομάδα επιφυλακτικών μηχανικών που θα έβλεπαν επιμελώς το δρόμο τους μέσα από ξεθωριασμένα εγχειρίδια οδηγιών πολύ πριν ο Πούτιν προλάβει καν να δώσει εντολή πυρός.

Αν το έκανε ποτέ, όμως, η διαδικασία είναι ελεημοσύνη πολύ πιο περίπλοκη από το να πολτοποιήσεις ένα κουμπί σε μια στιγμή πικέ. Όπως και ο Αμερικανός ομόλογός του, ο Πούτιν συνοδεύεται παντού από έναν βοηθό που κουβαλάει τον «πυρηνικό χαρτοφύλακα». Ονομάζεται Cheget, αυτό στην πραγματικότητα περιέχει ειδικό εξοπλισμό επικοινωνίας που χρησιμοποιείται για την έκδοση και την πιστοποίηση των εντολών του προέδρου σχετικά με μια πυρηνική εκτόξευση.

Ο υπουργός Άμυνας και ο αρχηγός του γενικού επιτελείου έχουν τα δικά τους Chegets, τα οποία συνδέονται με το πυρηνικό δίκτυο διοίκησης και ελέγχου του Kazbek. Αν ο Πούτιν είχε τέτοια διάθεση, ο βοηθός του θα ενεργοποιούσε το Cheget του και θα εξέδιδε μια κρυπτογραφημένη εντολή εκτόξευσης, η οποία θα μεταδιδόταν σε αυτούς. Αν και υπάρχουν πρωτόκολλα για την αντιμετώπιση της θεωρητικής πιθανότητας να ήταν και οι δύο εκτός δράσης, όπως εάν είχε ήδη γίνει κάποιο χτύπημα αποκεφαλισμού κατά της Ανώτατης Διοίκησης, γενικά τουλάχιστον ένας από τους άλλους δύο θα έπρεπε να επικυρώσει την εντολή.

Στη συνέχεια, η εγκεκριμένη εντολή πηγαίνει στο Γενικό Επιτελείο, το οποίο εκδίδει κωδικούς εξουσιοδότησης και στοιχεία στόχευσης. Αυτό θα συνέβαινε συνήθως μέσω του καταφυγίου διοίκησης των Στρατηγικών Πυραυλικών Δυνάμεων στο Kuntsevo, δυτικά της Μόσχας, ή αλλιώς το εφεδρικό στο Kosvirsky στα Ουράλια Όρη.

Και πάλι, in extremis, το επιτελείο διοίκησης στις αποθήκες θα μπορούσε να εκτοξευτεί χωρίς τους κωδικούς διοίκησης, αν είχε εξαλειφθεί και το Γενικό Επιτελείο. Σε κάθε καταφύγιο φυλάσσονται εφεδρικά σύνολα κωδικών εκτόξευσης, μαζί με μια ειδική βαριοπούλα φτιαγμένη ακριβώς για να μπορεί να εισχωρήσει στα εξαιρετικά ασφαλή χρηματοκιβώτια τους. Είτε έτσι είτε αλλιώς, μόνο τότε οι λεπτομέρειες στόχευσης και οι εξουσιοδοτήσεις θα μεταδίδονταν με κρυπτογραφημένες ψηφιακές συνδέσεις σε οποιαδήποτε μονάδα προοριζόταν στην πραγματικότητα να εξαπολύσει την επίθεση, είτε το πλήρωμα ενός βομβαρδιστικού, υποβρυχίου ή σιλό πυραύλων, είτε οι πυροβολητές ενός πυροβολικού πεδίου 203 mm 2S3 Pion κομμάτι ικανό να εκτοξεύσει πυρηνική οβίδα.

Μπορεί όλο αυτό να ακούγεται μάλλον δυσκίνητο. Είναι, και σκόπιμα, τόσο για να βεβαιωθούμε απολύτως ότι οι εντολές έχουν όντως προέλθει από τον πρόεδρο, όσο και για να εισάγουμε κάποιες τριβές και καθυστερήσεις στη διαδικασία. Σε τελική ανάλυση, αν η πολιτική και η στρατιωτική ηγεσία έχουν απομακρυνθεί, υπάρχει ακόμα κάτι που ονομάζεται Perimeter system, ένα εφεδρικό σύστημα «νεκρού χεριού» που επιτρέπει στο Γενικό Επιτελείο να εκτοξεύει πυραύλους ξηράς απευθείας σε περίπτωση επιβεβαιωμένης εχθρικής επίθεσης.

Αυτό σημαίνει επίσης ότι, αν ο Πούτιν με κάποιο τρόπο καταφέρει να γεμίσει τον Dr Strangelove (το όνομα της βόμβας από την ταινία του 1964 S.O.S Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα με τον Πίτερ Σέλερς), υπάρχουν πολλοί ακόμα στην αλυσίδα διοίκησης. Ο υπουργός Άμυνας και ο αρχηγός του γενικού επιτελείου θα μπορούσαν να αρνηθούν να επικυρώσουν τη διαταγή. Ωστόσο, μπορεί να το επικυρώσουν ή ο Πούτιν θα μπορούσε να προσφύγει απευθείας στο Γενικό Επιτελείο. Εντούτοις, ενώ μπορεί να έχει τη νόμιμη εξουσία να εκτοξεύει πυρηνικά όπλα, οι εν λόγω αξιωματικοί μπορεί να παραπονεθούν, να καθυστερήσουν ή να εξετάσουν εάν η απόφασή του είναι σύμφωνη με το επίσημο δόγμα. Αυτό, άλλωστε, βλέπει τη χρήση τους αυστηρά για περιπτώσεις όπου η Πατρίδα βρίσκεται υπό άμεση, υπαρξιακή απειλή.

Φυσικά, αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ανταρσία, ακόμη και προδοσία, και οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές. Αλλά το ίδιο είναι και τα πιθανά αποτελέσματα της κατάρριψης του πυρηνικού ταμπού. Δεν γνωρίζουμε αν κάποιος θα ήταν πρόθυμος να αρνηθεί μια τέτοια εντολή – αλλά ούτε και ο Πούτιν. Ένα από τα μυστικά της διοίκησης είναι να μην δίνετε ποτέ μια εντολή που είναι πιθανό να μην υπακούσει. Για τον Πούτιν, θα ήταν η αρχή του τέλους και πρέπει να το ξέρει.

Όσο βάναυσο κι αν είναι το καθεστώς του Πούτιν, αυτό δεν είναι σταλινισμός. Αν και η Διεύθυνση Στρατιωτικής Αντικατασκοπείας της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας ενδιαφέρεται περισσότερο για την παρακολούθηση των στρατηγών παρά για το κυνήγι ξένων κατασκόπων, δεν υπάρχουν πολιτικοί επίτροποι που να περιμένουν να βάλουν μια σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού οποιουδήποτε αξιωματικού που δεν υπακούει σε διαταγή. Και αυτό θα πρέπει να είναι μια παρηγοριά σε αυτές τις άβολες στιγμές.

Πηγή: Spectator