Ανάλυση: Ο Ερντογάν στο τραπέζι της Πράγας για “πολιτική κοινότητα”!- Πιέσεις ΗΠΑ για διάλογο με ατζέντα τις …”διαφορές” Ελλάδας-Τουρκίας;- Τα υπέρ και οι κίνδυνοι

Η μακρά και δύσκολη διαπραγμάτευση Άγκυρας- Ουάσιγκτον φαίνεται ότι έχει φθάσει σε κρίσιμη καμπή, λίγο πριν την ευρωπαϊκή συνάντηση της Πράγας, την Πέμπτη, στην οποία πιθανότατα θα παραστεί ο Ερντογάν. Οι εξελίξεις αφορούν άμεσα την Ελλάδα καθώς Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν θα βρεθούν στην πρωτεύουσα της Τσεχίας, ενώ εξελίσσεται η προσπάθεια της Ουάσιγκτον να δημιουργηθούν συνθήκες αποκλιμάκωσης της έντασης και έναρξης μιας μακράς περιόδου που ίσως οδηγήσει σε διάλογο των δύο χωρών.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Το ερώτημα που θέτουν, ωστόσο, πολλοί είναι κατά πόσο είναι δυνατόν να υπάρξει αποκλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας μετά τα όσα έχουν ειπωθεί το τελευταίο διάστημα από τον Τούρκο πρόεδρο και κορυφαίους αξιωματούχους της Άγκυρας, και όταν το προεκλογικό κλίμα και τα δείγματα των δημοσκοπήσεων που προεξοφλούν πως ο Ερντογάν θα απωλέσει την εξουσία είναι δύσκολο να επιτρέψει να κατέβουν οι επιθετικοί τόνοι.

Ακόμα, όμως, κι αν ο Ερντογάν κάνει στροφή και από την προκλητική ομιλία του στον ΟΗΕ προχωρήσει, τώρα, στην Πράγα, σε ήπιες δηλώσεις και δείξει καλή πρόθεση για διάλογο, το ερώτημα είναι “τι είδους διάλογο επιθυμούν οι Ηνωμένες Πολιτείες;”.

Δεδομένου πως η ατζέντα διεκδικήσεων που έχει διαμορφώσει η Τουρκία (με αιχμή την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών) δεν επιτρέπει σημεία σύγκλισης με την πάγια ελληνική θέση για διάλογο επί ενός και μόνο θέματος (οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ) σε μία πορεία προς το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Και κάποιοι δεν διστάζουν να επισημάνουν πως η σπουδή των ΗΠΑ για διάλογο μπορεί να κρύβει και παγίδες.

Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, με χθεσινή συνέντευξή του, έστειλε μήνυμα πως η Ελλάδα είναι έτοιμη για διάλογο με την Τουρκία, αρκεί η τελευταία να ξεκινήσει την αποκλιμάκωση της επιθετικότητάς της. «Εναπόκειται στην Τουρκία να επιλέξει αν θα έρθει σε έναν τέτοιο διάλογο ή όχι, αλλά το βασικό συστατικό πρέπει να είναι η αποκλιμάκωση», είπε χαρακτηριστικά.

Πρόκειται αναμφίβολα για δήλωση που αφήνει ανοικτό το παράθυρο, είναι δε βέβαιο πως ο κ. Δένδιας ήταν σε γνώση της αμερικανικής πρωτοβουλίας και σίγουρα δεν αιφνιδιάστηκε από την συνάντηση Καλίν- Σάλιβαν. Εφόσον, όμως, η ελληνική πλευρά έχει συναινέσει στην αμερικανική προσπάθεια για ύφεση και έναρξη διαλόγου, δεν πρέπει πιά να αποκλείει κανείς ακόμα και μία σύντομη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στο περιθώριο της συνόδου στην Πράγα, την Πέμπτη.

Εδώ, βεβαίως,προκύπτουν δύο ζητήματα:

Πρώτον (και γενικότερο), ό,τι η Τουρκία συνεχίζει να αποτελεί κεντρικό συνομιλητή της Δύσης (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ) παρότι έχει αυτονομηθεί επικίνδυνα στις σχέσεις της με την Ρωσία, και παρά το γεγονός πως συμπεριφέρεται ως αναθεωρητική δύναμη με επιθετικές βλέψεις κατά της Ελλάδας. Η πρόβλεψη- “ανάγνωση” της ελληνικής διπλωματίας ότι η καταδίκη του ρωσικού αναθεωρητισμού (“η σωστή πλευρά της ιστορίας”) διευκολύνει την καταδίκη και του αναθεωρητισμού της Τουρκίας, μάλλον έχει πέσει στο κενό. Η Τουρκία περιφέρει τον αναθεωρητισμό της κατά της Ελλάδας και της Κύπρου ακόμα και στο βήμα του ΟΗΕ και ουδείς φαίνεται να ενοχλείται…

Δεύτερον, η ίδια (αναθεωρητική, επιθετική και επαμφοτερίζουσα ως προς το ουκρανικό) Τουρκία, η χώρα ο πρόεδρος της οποίας έχει υβρίσει σχεδόν το σύνολο της ευρωπαϊκής ηγεσίας, έχει εργαλειοποιήσει το μεταναστευτικό και εκβιάζει την Ε.Ε, γίνεται δεκτός στην “πρωτοβουλία Μακρόν” για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα, ενώ παράλληλα ίσως κατακτήσει προνομιακή σχέση (τελωνειακή σύνδεση). Είναι μία μεγάλη αντίφαση που θα έπρεπε να ενοχλεί την Ελλάδα, καθώς η χώρα που καταστρατηγεί το διεθνές δίκαιο, που μας απειλεί με πόλεμο, που από το 2019 βρίσκεται -υποτίθεται- ενώπιον κυρώσεων για την προσβολή της Κυπριακής ΑΟΖ, βρίσκεται μόλις ένα βήμα από το να βρεθεί ισότιμα στο τραπέζι της νέας πολιτικής οντότητας των Ευρωπαίων.

Εν κατακλείδι, είναι αναμφίβολα προτιμότερο να επικρατεί κλίμα διαλόγου και ανοικτοί δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Θα είναι θετικό εάν -ας κρατήσουμε πολύ μικρό καλάθι επ΄ αυτού- η τουρκική επιθετικότητα και οι απειλές εκτονωθούν, παρότι ο Ερντογάν οδεύει αδύναμος προς τις εκλογές. Όμως, στο τέλος της ημέρας, η υποδοχή του Τούρκου προέδρου στην Πράγα, ο διάλογος του -μέσω Καλίν-Σάλλιβαν- με τον Μπάϊντεν, η πιθανότητα να κερδίσει το θέμα των F-16, κι ακόμα περισσότερο (για εμάς) μια προτροπή σε διάλογο εφ΄ όλης της ύλης (;), πρέπει να δημιουργούν υψηλή αίσθηση κινδύνου για την ελληνική διπλωματία.

Το κλίμα μεταξύ ΗΠΑ-Τουρκίας

Μια πρώτη ένδειξη αλλαγής ήταν η σαφής καταδίκη από την Άγκυρα της προσάρτησης ουκρανικών εδαφών από τη Ρωσία και οι σχετικές δηλώσεις Τσαβούσογλου. Μια ισχυρότερη ένδειξη ήταν, χθες, το ξαφνικό και αναπάντεχο ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη του συμβούλου ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν και η συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του Ιμπραήμ Καλίν -τον στενότερο συνεργάτη του Ερντογάν και σύνδεσμό του με τη Δύση.

Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου δίνει την αίσθηση ότι η αμφιταλάντευση μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον, προεξοφλεί ότι το παιχνίδι «και από εδώ και από εκεί» τελειώνει για την Τουρκία. Η αμερικανική ανακοίνωση μπορεί να διαβαστεί και ως επιστροφή της Άγκυρας σε μια πιο εναρμονισμένη με τις νατοϊκές προτεραιότητες γραμμή. Αν έχουμε να κάνουμε με επιστροφή του ασώτου, το ερώτημα είναι αν υπάρχουν και ποια είναι τα ανταλλάγματα, πως εύστοχα διερωτάται η ανάλυση του K_Report. Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου αναφέρει ότι συζητήθηκαν η ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ αλλά και θέματα περιφερειακής ασφάλειας, στα οποία περιλαμβάνεται η επίλυση μέσω «διαλόγου και διπλωματικών μέσων» των διαφορών (προσοχή: οι ΗΠΑ επιμόνως αναφέρονται σε διαφορές και παραβλέπουν πως η διαφορά είναι μόνο μία και όλες οι…άλλες προκύπτουν από παράνομες διεκδικήσεις της Τουρκίας και συνδυάζονται με αναθεωρητικό λόγο και επιθετικές κινήσεις κατά της Ελλάδας) στην ανατολική Μεσόγειο.

Διαβάστε (εδώ) την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου

“…Συζήτησαν επίσης θέματα περιφερειακής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξής τους στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, τη σημασία του διαλόγου και της διπλωματίας για την επίλυση τυχόν διαφωνιών στην Ανατολική Μεσόγειο…”

Απόσπασμα από την επίσημη ανακοίνωση του Λ.Οίκου

Η τουρκική ανάγνωση της επίσκεψης Σάλιβαν την αντιμετωπίζει ως μια κίνηση «διόρθωσης» των δηλώσεων και κινήσεων στο αμερικανικό κογκρέσο, που θέτουν ως όρο για την πώληση F-16 στην Τουρκία τη δέσμευση ότι αυτά δεν θα πετούν πάνω από ελληνικά νησιά, αλλά και της απόφασης να αρθεί το εμπάργκο όπλων στην Κύπρο.

Η τουρκική Προεδρία, στη δική της ανακοίνωση δίνει έμφαση στο θέμα των F-16, σημειώνει πως «η Τουρκία δεν θα διστάσει να προστατεύσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο» και δηλώνει ότι «οι επιθετικές ενέργειες της Ελλάδας, οι οποίες αντιβαίνουν το διεθνές δίκαιο, είναι απαράδεκτες».

Η ανακοίνωση της τουρκικής Προεδρίας

Από την Προεδρία της Τουρκικής Δημοκρατίας εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση:
«Ο εκπρόσωπος της τουρκικής Προεδρίας Πρέσβης İbrahim Kalın συναντήθηκε με τον
σύμβουλο εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Jake Sullivan στην Κωνσταντινούπολη.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης μεταξύ των Kalın και Sullivan στο προεδρικό θέρετρο
Mabeyn, συζητήθηκαν περιφερειακά θέματα, όπως οι διμερείς πολιτικές και οικονομικές
σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ, οι τομείς συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία, ο πόλεμος στην
Ουκρανία, οι διαδικασίες ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, οι εξελίξεις
στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο και ο Νότιος Καύκασος.
Μαζί με την εφαρμογή του Στρατηγικού Μηχανισμού, εκφράστηκε η προσδοκία να
αυξηθούν οι τομείς συνεργασίας με βάση τα κοινά συμφέροντα.
Τονίστηκε ότι η ολοκλήρωση της διαδικασίας για το θέμα των F-16 θα εξυπηρετήσει τα
στρατηγικά συμφέροντα των δύο χωρών.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, τονίστηκε ο βασικός ρόλος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και
υπογραμμίστηκε ότι οι σύμμαχοι πρέπει να ενεργούν με αρμονία και αλληλεγγύη για να
αντιμετωπίζουν τους κοινούς κινδύνων για την ασφάλεια και όλες τις τρομοκρατικές
απειλές.

Τονίστηκε ότι η Τουρκία δεν θα διστάσει να προστατεύσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, και ότι οι επιθετικές ενέργειες της Ελλάδας, οι οποίεςεπίσης αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο, είναι απαράδεκτες.

Τονίστηκε ότι θα πρέπει να ενταθούν οι διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό του
πολέμου στην Ουκρανία, ο οποίος απειλεί την παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα, το
συντομότερο δυνατό με βάση το διεθνές δίκαιο.

Οι εξελίξεις

Έως την Πέμπτη ίσως έχουμε μια σαφέστερη μετάφραση των αποτελεσμάτων της διαπραγμάτευσης Σάλιβαν-Καλίν στο πεδίο των ρωσοτουρκικών και στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ο ίδιος ο Ερντογάν πάντως είχε δώσει μια ένδειξη το Σάββατο, με μια ομιλία που σημείωνε την εξομάλυνση των σχέσεων της χώρας του με όλους τους γείτονές της, με μόνη εξαίρεση την Ελλάδα

Η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ

Η Τουρκία απέρριψε το Σάββατο την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών επαρχιών από τη Ρωσία, χαρακτηρίζοντάς την «σοβαρή παραβίαση» του διεθνούς δικαίου, μετέδωσε το κρατικό δίκτυο TRT .

Ζητώντας διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό της σύγκρουσης, η Άγκυρα είπε ότι δεν θα αναγνωρίσει τη δήλωση της Ρωσίας για τις ανατολικές περιοχές Λουγκάνσκ, Ντόνετσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια ως μέρος της επικράτειάς της, ανέφερε το δίκτυο.

Υπενθυμίζοντας ότι η Τουρκία δεν αναγνώρισε την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία σε ένα παράνομο δημοψήφισμα το 2014 και επαναλαμβάνοντας την ισχυρή υποστήριξη της χώρας στην εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είπε ότι η τελευταία προσάρτηση ήταν «σοβαρή παραβίαση των καθιερωμένων αρχών του διεθνούς δικαίου».

«Επαναλαμβάνουμε την υποστήριξή μας στην επίλυση αυτού του πολέμου, η σοβαρότητα του οποίου συνεχίζει να αυξάνεται, με βάση μια δίκαιη ειρήνη που θα επιτευχθεί μέσω διαπραγματεύσεων», προστίθεται στην ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών.

Reuters: Υπέρ του διαλόγου με την Τουρκία ο Δένδιας

Η Ελλάδα θέλει να έχει έναν εποικοδομητικό διάλογο με την Τουρκία με βάση το διεθνές δίκαιο, αλλά ο γείτονάς της στο Αιγαίο πρέπει να σταματήσει την άνευ προηγουμένου κλιμάκωση των προκλήσεων, δήλωσε την Κυριακή ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών.

Οι δύο χώρες – σύμμαχοι του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) αλλά ιστορικοί εχθροί – βρίσκονται σε αντιπαράθεση εδώ και δεκαετίες για μια σειρά ζητημάτων, όπως το πού αρχίζει και τελειώνει η υφαλοκρηπίδα τους, οι υπερπτήσεις στο Αιγαίο και η διχασμένη Κύπρος.

«Εναπόκειται στην Τουρκία να επιλέξει αν θα έρθει σε έναν τέτοιο διάλογο ή όχι, αλλά το βασικό συστατικό πρέπει να είναι η αποκλιμάκωση», δήλωσε ο Νίκος Δένδιας σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Πρώτο Θέμα.

Τον περασμένο μήνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέφρασε ανησυχία για δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν που κατηγορούσε την Ελλάδα, μέλος της ΕΕ, ότι κατέχει αποστρατικοποιημένα νησιά στο Αιγαίο και έλεγε ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να «κάνει ό,τι χρειάζεται» όταν έρθει η ώρα. Διαβάστε περισσότερα

«Αυτός που ευθύνεται για μια αποκλιμάκωση είναι αυτός που προκαλεί την κλιμάκωση, που είναι η Τουρκία», είπε ο Δένδιας.

Κατηγόρησε την Άγκυρα για αυξημένες προκλήσεις με μια ρητορική ψευδών και νομικά αβάσιμων ισχυρισμών, «ακόμη και προσωπικών προσβολών».

Η Τουρκία αύξησε κατακόρυφα τις υπερπτήσεις και τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, είπε ο Δένδιας στην εφημερίδα, προσθέτοντας ότι η συμπεριφορά της φαίνεται να εξυπηρετεί ένα «ρεβιζιονιστικό αφήγημα» που προωθεί με συνέπεια.
Είπε ότι οι τουρκικοί ισχυρισμοί ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι ισότιμος συνομιλητής διπλωματικά, πολιτικά και στρατιωτικά παραβιάζει τον βασικό κανόνα των εξωτερικών σχέσεων – την αρχή της ισότητας μεταξύ των εθνών.

«Είναι μια προσβλητική προσέγγιση που κατατάσσει διάφορες χώρες ως περισσότερο ή λιγότερο ίσες», είπε ο Δένδιας.

Η συνάντηση Σάλιβαν Καλίν στην Κωνσταντινούπολη

Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν, είχε συνάντηση με τον σύμβουλο της τουρκικής προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν στην Κωνσταντινούπολη.
«Η σημασία του διαλόγου και της διπλωματίας για την επίλυση τυχόν διαφωνιών στην Ανατολική Μεσόγειο» συζητήθηκε κατά τη διάρκεια της συνάντησης που είχε στην Κωνσταντινούπολη ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν με τον επικεφαλής σύμβουλο της τουρκικής προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Λευκού Οίκου.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, οι δύο πλευρές συζήτησαν τη συνεχιζόμενη υποστήριξή τους προς την Ουκρανία ενόψει της επιθετικότητας της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της καταδίκης της απόπειρας για την παράνομη προσάρτηση της ουκρανικής επικράτειας από τη Ρωσία.

Ο κ. Σάλιβαν εξέφρασε την εκτίμησή του για τις προσπάθειες της Τουρκίας να βελτιώσει την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, βοηθώντας στη διευκόλυνση της εξαγωγής ουκρανικών σιτηρών και στο διπλωματικό της έργο για να εξασφαλίσει την απελευθέρωση Ουκρανών αιχμαλώτων πολέμου, καθώς και δύο Αμερικανών πολιτών που κρατούνται από τη Ρωσία.

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, συζήτησαν επίσης θέματα περιφερειακής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξής τους για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, τη σημασία του διαλόγου και της διπλωματίας για την επίλυση τυχόν διαφωνιών στην Ανατολική Μεσόγειο και την πρόοδο στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.