CNN: Αυτές οι διαδηλώσεις στο Ιράν είναι σημαντικότερες από τις προηγούμενες -Μπορούν να αλλάξουν το καθεστώς ;

Συνεχίζονται εδώ και δέκα ημέρες οι διαδηλώσεις στο Ιράν παρά την κυβερνητική καταστολή και παρά τις αναφορές των κρατικών ΜΜΕ ότι οι διαμαρτυρίες έλαβαν τέλος.

Οι διαδηλώσεις πυροδοτήθηκαν από το θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί, η οποία πέθανε στο νοσοκομείο τρεις ημέρες αφότου συνελήφθη από την Αστυνομία Ηθών της Τεχεράνης για μη τήρηση των κανόνων χιτζάμπ του κράτους και μεταφέρθηκε σε ένα «κέντρο επανεκπαίδευσης».

Από τότε έχουν πραγματοποιηθεί διαδηλώσεις σε περισσότερες από 40 πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας Τεχεράνης, με δεκάδες ανθρώπους να σκοτώνονται στις συγκρούσεις με τις δυνάμεις ασφαλείας, ενώ τουλάχιστον 1.200 έχουν συλληφθεί, σύμφωνα με κρατικά μέσα ενημέρωσης.

Οι συγκεντρώσεις που ξεκίνησαν με αίτημα την απονομή δικαιοσύνης για τον θάνατο της Αμινί έχουν μετατραπεί στη μεγαλύτερη διαμαρτυρία, ενώνοντας μια σειρά κοινωνικών φατριών και τάξεων, με πολλούς να ζητούν την πτώση του καθεστώτος. Το CNN αναλύει τις διαδηλώσεις.

Τι διαφορετικό έχουν οι τρέχουσες διαμαρτυρίες στο Ιράν σε σχέση με αυτές των προηγούμενων ετών;

Οι σημερινές διαδηλώσεις δεν διαφέρουν σημαντικά από τα προηγούμενα αντικυβερνητικά κινήματα, αλλά τα βασικά ζητήματα που βρίσκονται στον πυρήνα των τωρινών κινητοποιήσεων είναι διαφορετικά, λένε οι ειδικοί, καθιστώντας τις αναμφισβήτητα πιο σημαντικές.

Τα προηγούμενα κύματα διαμαρτυριών -το 2019, το 2021 και νωρίτερα το 2022- τροφοδοτήθηκαν κυρίως από οικονομικά προβλήματα, λέει ο Esfandyar Batmanghelidj, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Ιδρύματος Bourse & Bazaar στο Λονδίνο, προσθέτοντας ότι αυτός ήταν ένας από τους κύριους λόγους που οι διαμαρτυρίες δεν πέρασαν σε άλλα τμήματα της κοινωνίας.

«Αυτό είναι διαφορετικό, γιατί αυτό που πραγματικά ζητούν οι άνθρωποι είναι ένα πιο σημαντικό είδος πολιτικής αλλαγής» είπε ο Batmanghelidj, προσθέτοντας ότι αυτό το κίνημα έχει καταστήσει ευκολότερη τη «δημιουργία αλληλεγγύης μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων».

Οι σημερινές διαδηλώσεις συγκεντρώνουν επίσης νεότερους Ιρανούς με πρόσβαση στο διαδίκτυο που δεν έχουν γνωρίσει το Ιράν προ της Ισλαμικής Δημοκρατίας, δήλωσε η Sanam Vakil, ανώτερη ερευνήτρια για το πρόγραμμα Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο think-tank Chatham House, στο Λονδίνο.

Πόσο ασφαλής νιώθει τώρα η κυβέρνηση του Ιράν;

Η κυβέρνηση δεν φαίνεται να αισθάνεται πιο ευάλωτη από πριν, δήλωσε η Τρίτα Πάρσι, αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Κουίνσι στην Ουάσιγκτον. «Βέβαια, εδώ μπορεί να κάνουν λάθος υπολογισμό».

Οι ειδικοί αναμένουν ότι οι διαμαρτυρίες θα κλιμακωθούν. Την Κυριακή ένα από τα μεγαλύτερα συνδικάτα εκπαιδευτικών του Ιράν κάλεσε σε πανεθνική απεργία. Οι απεργίες των εργαζομένων είναι ένα ευαίσθητο θέμα στο Ιράν, επειδή φέρνουν μνήμες από την επανάσταση του 1979, όταν η συλλογική εργατική δράση λειτούργησε ως χρήσιμη τακτική που βοήθησε στην πτώση του Σάχη.

«Πιστεύω ότι είναι πολύ πιθανό να δούμε περισσότερες απεργίες επειδή οι απεργίες γίνονταν και πριν από αυτό το κίνημα», είπε η Πάρσι. «Μπορεί να καταλήξουν να αλληλοενισχύονται» είπε, συμπληρώνοντας ότι οι απεργίες θα μπορούσαν να προσθέσουν μεγαλύτερη πίεση στην κυβέρνηση.

Πόσο πιθανό είναι η κυβέρνηση να κάνει παραχωρήσεις και ποιες θα ήταν αυτές οι παραχωρήσεις;

Το τέλος των διαδηλώσεων είναι πιο πιθανό να έρθει με τη χρήση ωμής βίας παρά με παραχωρήσεις, λένε οι αναλυτές.

Η κυβέρνηση κατηγόρησε τα δυτικά μέσα ενημέρωσης για υποκίνηση των διαδηλώσεων, κάνοντας υπαινιγμούς για ξένες συνωμοσίες. Οι αναλυτές λένε ότι αυτό καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα τις αντιμετωπίσει.

«Εάν το βλέπουν ως απειλή για την ασφάλεια και όχι ως ζήτημα πολιτικής σκοπιμότητας, τότε είναι πιο πιθανό να απαντήσουν χρησιμοποιώντας τα εργαλεία του μηχανισμού ασφαλείας τους. Η κυβέρνηση έχει πολύ μεγαλύτερη ικανότητα για καταστολή από ό,τι για μεταρρυθμίσεις σε αυτό το στάδιο», δήλωσε ο Batmanghelidj.

Η Vakil είπε ότι ακόμη και αν οι Αρχές κάνουν παραχωρήσεις μέσω μικρομεταρρυθμίσεων, το μεγαλύτερο ερώτημα θα είναι το πώς θα κάνουν αυτές τις νεαρές γυναίκες να ξαναβάλουν τη χιτζάμπ τους.

Ένα αποτέλεσμα που θα έσωζε το πρόσωπο της κυβέρνησης θα ήταν μια υποχώρηση της Αστυνομίας Ηθών, είπε ο ερευνητής, προσθέτοντας ότι η πλήρης κατάργηση του νόμου για τη χιτζάμπ είναι απίθανη.

Ένα δημοψήφισμα που θα επιτρέπει στους Ιρανούς να ψηφίσουν για το θέμα της χιτζάμπ θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην καταστολή των διαδηλώσεων, είπε η ερευνήτρια, εκφράζοντας, ωστόσο, αμφιβολίες ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί.

Πότε μπορεί η κυβέρνηση του Ιράν να γίνει ευάλωτη και πόσο κοντά βρίσκεται σε αυτό το σημείο;

Παρά τις δεκαήμερες διαδηλώσεις που εξαπλώθηκαν σε όλη τη χώρα και καθώς ο αριθμός των νεκρών αυξήθηκε, οι διαδηλωτές συνεχίζουν να μην έχουν «αρχηγό», με μερικούς από τους πιο δυνατούς και γνωστούς υποστηρικτές των διαδηλώσεων να ζουν εξόριστοι, καθώς η κυβέρνηση έχει περιορίσει την πρόσβαση στο Διαδίκτυο στο σπίτι.

«Πρόκειται για ένα αυθεντικό ιρανικό κίνημα και είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι απλοί Ιρανοί εντός της χώρας είναι αυτοί που κινητοποιούν όσα συμβαίνουν», είπε η Βακίλ.

Ο Batmanghelidj, πάντως, σημείωσε ότι ένα πρόσωπο θα ήταν απαραίτητο τόσο για τη διαπραγμάτευση της αλλαγής με την κυβέρνηση όσο και για να ηγηθεί εσωτερικά του ίδιου του κινήματος.

Το φάσμα των διαμαρτυριών είναι ευρύτατο και ξεπερνά την υποχρεωτική χιτζάμπ και τη βαρβαρότητα του κρατικού μηχανισμού ασφαλείας.

Τέλος, παραμένει ασαφές εάν υπάρχουν μέλη στην ιρανική κυβέρνηση που κατανοούν τα διακυβεύματα και είναι πρόθυμα να πιέσουν για σημαντική αλλαγή στην υπάρχουσα δομή εξουσίας, σημείωσε ο Batmanghelidj.