Έντονος και παρατεταμένος ο ήχος του ελλείμματος δημογραφικής πολιτικής στην Ελλάδα

Στις 19/07/2022 η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε τα αποτελέσματα του πληθυσμού (10.432.841 μόνιμοι  κάτοικοι) της χώρας μας, σύμφωνα  με  την  απογραφή πληθυσμού  του  2021. Έτσι, ο πληθυσμός το 2021  είναι κατά 3,5% μειωμένος σε σχέση με τον πληθυσμό της  απογραφής του 2011 ο οποίος ήταν 11.123.392 μόνιμοι  κάτοικοι και  αποτελούσε  το μέγιστο σημείο του,  δεδομένου  ότι  μέχρι και εκείνο το έτος ο πληθυσμός στην Ελλάδα συνεχώς αυξανόταν. Δηλαδή, σε 11 χρόνια ο πληθυσμός  στην Ελλάδα  μειώθηκε  κατά  690.911 κατοίκους. Το 2012 ο πληθυσμός της χώρας μας ήταν 11.086.406 κάτοικοι και το 2013 την χρονιά της κορύφωσης της οικονομικής κρίσης και ύφεσης  ήταν  11.003.615 κάτοικοι.

Των Σάββα Γ. Ρομπόλη, Βασίλειου  Γ. Μπέτση*

Με άλλα λόγια μέσα στα δύο χρόνια  ψήφισης  και  εφαρμογής  των δύο πρώτων Μνημονίων η Ελλάδα  απώλεσε  120.000  άτομα  από τον  πληθυσμό της, κατά βάση, λόγω της εκρηκτικής αύξησης της ανεργίας  και της μετανάστευσης, ιδιαίτερα, νέων και  εξειδικευμένων, στο εξωτερικό.

Το 2014 ο πληθυσμός της χώρας μας μειώθηκε κάτω από τα 11.000.000 άτομα (10.926.807 κατοίκους).

Στις  συνθήκες  αυτές των  πληθυσμιακών, μεταξύ των άλλων, συνεπειών  των  Μνημονίων, τα αποτελέσματα  της απογραφής  πληθυσμού του  2021  δεν θα πρέπει να μας εκπλήττουν, δεδομένου  ότι  ο κώδωνας του κινδύνου,  παρά το  γεγονός  ότι  είχε χτυπήσει από το 2013,  δεν  κατόρθωσε  να  αφυπνήσει  το  ενδιαφέρον  σχεδιασμού  και  άσκησης  μίας  συγκροτημένης  και  βραχυ-μεσομακροπρόθεσμης  δημογραφικής  πολιτικής  της  ελληνικής  Πολιτείας.

• Συγκεκριμένα στις δημογραφικές προβολές που είχε εκπονήσει η Eurostat το 2013 (Europop 2013) είχε υπολογίσει τότε ότι ο πληθυσμός της χώρας μας το  2022 θα είναι 10.580.000 άτομα, δηλαδή η εκτίμησή της ήταν ορθή κατά 98,6% και μάλιστα με μεγαλύτερο πληθυσμό από ότι τελικά παρατηρήθηκε.

Στις ίδιες δημογραφικές προβολές εκτιμούσε ότι ο πληθυσμός της  Ελλάδας  το έτος 2025 θα  είναι  10.400.000 άτομα  και  το  2060  θα  είναι 8,6 εκατομ. άτομα. Μετά από   τις  δύο  αυτές  προαναφερόμενες  εκτιμήσεις, το 2015, και αφού ο πληθυσμός της χώρα μας είχε μειωθεί στους 10.858.018 κατοίκους, η Eurostat εκπόνησε νέες δημογραφικές προβολές (Eurostat based projections 2015) στις οποίες εκτιμούσε ότι το 2022 ο πληθυσμός της χώρας μας θα είναι 10.437.045 άτομα  (εκτίμηση  κατά  99,9%  ορθή, δεδομένου  ότι  προσεγγίζει  κατά πολύ  τα  αποτελέσματα  της   πρόσφατης απογραφής του 2021). 

• Με  άλλα  λόγια, η Eurostat  εκτίμησε  το μέγεθος της   πρόσφατης  απογραφής  επτά  χρόνια νωρίτερα. Στις ίδιες δημογραφικές προβολές του 2015 η Eurostat εκτίμησε  ότι ο πληθυσμός της χώρας μας το 2030 (σε 8 έτη από σήμερα) θα είναι κάτω από τα 10 εκατομ. άτομα (9.944.000 κάτοικοι), ενώ στις πιο πρόσφατες δημογραφικές προβολές του 2018, εκτίμησε ότι ο πληθυσμός  στην Ελλάδα  το 2030 θα είναι  10.100.000 κάτοικοι.

Αξίζει  να  σημειωθεί  ότι  από τις εκτιμήσεις των  δημογραφικών  προβολών  της Eurostat,   οι  οποίες  εκπονούνται κάθε τρία χρόνια,  η παρατηρούμενη  πτωτική  τάση του πληθυσμού της χώρας μας θα συνεχιστεί με όλες τις αρνητικές κοινωνικό-οικονομικές  συνέπειες.

Επιπλέον, αξίζει  να  σημειωθεί  ότι  από την στιγμή που η χώρα μας πια γνωρίζει με αρκετά μεγάλη ακρίβεια ποια θα είναι η μελλοντική πορεία του πληθυσμού της,  θα πρέπει αυτή τη φορά να σχεδιάσει  και να υλοποιήσει  μία συγκροτημένη εθνική  στρατηγική δημογραφικής πολιτικής η οποία:

• α) ως βραχυ-μεσοπρόθεσμο στόχο θα έχει την  επιβράδυνση  του ρυθμού μείωσης του πληθυσμού και
• β)  ως  μακροπρόθεσμο στόχο  θα  έχει  την διατήρηση  του  πληθυσμού  στο  επίπεδο  9,5 εκατομ.  κατοίκων  μέχρι το 2070, όταν οι πρόσφατες προβολές της Eurostat εκτιμούν ότι η χώρα μας  το 2070  θα  έχει  πληθυσμό  8,6 εκατομ.  κατοίκoους.

Εκτιμάται  ότι  η   μείωση του πληθυσμού  θα  είναι   αναπόφευκτη, δεδομένου  ότι  η ηλικιακή δομή του πληθυσμού και οι γυναίκες που είναι σε ηλικία γονιμότητας ακόμα κι αν αυξάνονταν ο δείκτης γονιμότητας στο 1,7 από 1,3 παιδιά που είναι σήμερα, δεν θα αποτρέπονταν η μείωση του πληθυσμού. Όμως, μπορεί με  μία  συγκροτημένη  και  διαχρονικά  συνεπή  βραχυ-μεσομακροπρόθεσμη  δημογραφική  πολιτική  να ανακοπεί ο ετήσιος ρυθμός μείωσης του πληθυσμού  ώστε  να μην μειωθεί ο πληθυσμός κάτω από τα 9,5 εκατομ. άτομα.  

Κι’ αυτό  γιατί  μία δημογραφική πολιτική που θα αυξήσει τον δείκτη γονιμότητας στο 1,7 παιδιά ανά γυναίκα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ο πληθυσμός της χώρας μας  το 2070  να  είναι 9,5 εκατομ. και όχι 8,6 εκατομ. άτομα (εκτίμηση εάν συνεχιστεί ο ρυθμός μείωσης του πληθυσμού που παρατηρείται την τελευταία 10-ετία στην Ελλάδα).

*Ομότ. Καθηγητή  Παντείου Πανεπιστημίου, Δρ. Παντείου  Πανεπιστημίου