Μπάιντεν: Υπέγραψε 18 συμφωνίες με τη Σαουδική Αραβία -Δεν τα κατάφερε όμως, για εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ

Αυτός είναι ο απολογισμός, έπειτα από μια αμφιλεγόμενη επίσκεψη κατά τη διάρκεια της οποίας προσπάθησε να επαναβεβαιώσει την επιρροή της Ουάσινγκτον στη Μέση Ανατολή και υποσχέθηκε ένα νέο «όραμα» για την περιοχή αυτήν.

Ο 79χρονος Αμερικανός πρόεδρος, που ξεκίνησε την περιοδεία του επισκεπτόμενος το Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά Εδάφη, έμεινε για λιγότερες από 24 ώρες στη Σαουδική Αραβία, όπου συναντήθηκε με πολλούς ηγέτες και υψηλόβαθμους αξιωματούχων των αραβικών κρατών του κόλπου. Μεταξύ αυτών ήταν και ο πανίσχυρος πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Στην ομιλία που εκφώνησε στην Τζέντα, στη σύνοδο όπου μετείχαν έξι μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC – Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Ομάν, Κουβέιτ, Μπαχρέιν) καθώς επίσης και η Αίγυπτος, το Ιράκ και η Ιορδανία, ο Μπάιντεν υποσχέθηκε ότι η χώρα του «δεν θα γυρίσει την πλάτη» στη Μέση Ανατολή, αφήνοντας ένα κενό το οποίο θα μπορούσαν να καλύψουν «η Κίνα, η Ρωσία ή το Ιράν».

Υπογραμμίζοντας ότι είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 που επισκέπτεται τη Μέση Ανατολή χωρίς ο αμερικανικός στρατός να έχει εμπλακεί σε κάποια επιχείρηση ευρείας κλίμακας στην περιοχή, είπε στους Άραβες ηγέτες ότι οι ΗΠΑ «θα επενδύσουν για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος στην περιοχή, σε συνεργασία με όλους εσάς».

Καθώς έχει επικριθεί για την επίσκεψή του στη Σαουδική Αραβία, η οποία κατηγορείται για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Μπάιντεν τόνισε ότι «το μέλλον ανήκει στις χώρες (…) οι πολίτες των οποίων μπορούν να αμφισβητήσουν και να επικρίνουν τους ηγέτες τους χωρίς τον φόβο αντιποίνων».

”Τραγωδία για τη Σαουδική Αραβία”

Η κυβέρνηση Μπάιντεν λέει ότι θέλει να προωθήσει ένα νέο «όραμα» για τη Μέση Ανατολή, που θα βασίζεται στον διάλογο και την οικονομική και στρατιωτική συνεργασία – με φόντο τη διαδικασία εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων του Ισραήλ με τις αραβικές χώρες. Αυτό δεν εμπόδισε τον Μπάιντεν να προειδοποιήσει, αναφερόμενος ξεκάθαρα, αλλά χωρίς να την κατονομάσει, στην Τεχεράνη, όπου θα μεταβεί αυτήν την εβδομάδα ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν: «Δεν θα ανεχτούμε μια χώρα να επιχειρεί να κυριαρχήσει σε μια άλλη στην περιοχή μέσω στρατιωτικών ενισχύσεων, επιδρομών ή απειλών».

Το ταξίδι αυτό πάντως θα μείνει στη μνήμη για τη «χειραψία-γροθιά» που αντάλλαξε ο Αμερικανός πρόεδρος με τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, τον οποίο οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες κατηγορούσαν για τη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018. Ο Μπάιντεν είχε πει προεκλογικά ότι θα καταστούσε τη Σαουδική Αραβία «χώρα-παρία».

Ο Αμερικανός πρόεδρος διαβεβαίωσε την Παρασκευή, σε μια συνέντευξη Τύπου που οργανώθηκε βιαστικά, ότι αναφέρθηκε στο θέμα αυτό στην αρχή της συνάντησής του με τον πρίγκιπα. Σύμφωνα με τον υφυπουργό Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, τον Άντελ αλ Τζουμπέιρ, που ρωτήθηκε από το CNN, ο πρίγκιπας «εξήγησε» στον Μπάιντεν ότι «επρόκειτο για μια τραγωδία για τη Σαουδική Αραβία» και ότι οι υπεύθυνοι για τη δολοφονία του Κασόγκι οδηγήθηκαν ενώπιον της δικαιοσύνης και «πληρώνουν πλέον για το έγκλημά τους». Για το βασίλειο, η υπόθεση θεωρείται λήξασα.

Πολλές μεγάλες αμερικανικές εφημερίδες κυκλοφόρησαν με τη φωτογραφία της «χειραψίας» στο πρωτοσέλιδό τους ενώ ακτιβιστές κατηγόρησαν τον Μπάιντεν ότι αποκηρύσσει τις αξίες του για μερικά βαρέλια πετρελαίου. Η αύξηση της τιμής της βενζίνης στις ΗΠΑ είναι ένα σοβαρό πρόβλημα για τους Δημοκρατικούς, λίγους μήνες πριν από τις ενδιάμεσες εκλογές.

«Κάνω ό,τι είναι δυνατόν για να αυξήσω την παραγωγή για τις ΗΠΑ», είπε ο Μπάιντεν την Παρασκευή, λέγοντας ότι είχε καρποφόρες συνομιλίες με τους Σαουδάραβες, τα απτά αποτελέσματα των οποίων θα γίνουν ορατά «σε μερικές εβδομάδες».

Μετά τη λήξη της συνόδου οι ηγέτες συγκεντρώθηκαν για την «οικογενειακή» φωτογραφία αλλά αυτή τη φορά ο Μπάιντεν κράτησε αποστάσεις από τον πρίγκιπα διάδοχο.

Συμφωνίες και διαφωνίες

Η Σαουδική Αραβία και οι ΗΠΑ υπέγραψαν 18 συμφωνίες συνεργασίας σε διάφορους τομείς (διάστημα, χρηματοοικονομικά, ενέργεια, υγεία), σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε το Ριάντ. Η Ουάσινγκτον προσπαθεί επίσης να βρει έναν τρόπο για την εξομάλυνση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ, δυο χωρών που δεν έχουν επισήμως διπλωματικές σχέσεις. Στο πλαίσιο αυτό, ο Μπάιντεν χαιρέτισε την «ιστορική» απόφαση του Ριάντ να ανοίξει τον εναέριο χώρο του σε όλες τις αεροπορικές εταιρίες, συμπεριλαμβανομένων και των ισραηλινών. Ανακοίνωσε επίσης ότι επιτεύχθηκε πρόοδος στο θέμα μιας νησίδας στρατηγικής σημασίας που βρίσκεται στην Ερυθρά Θάλασσα, ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο και το Ισραήλ.

Ωστόσο η Σαουδική Αραβία ματαίωσε τις ελπίδες των ΗΠΑ και του Ισραήλ ότι αυτή η σύνοδος κορυφής θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε να τεθούν οι βάσεις για μια συμμαχία περιφερειακής ασφάλειας που θα συμπεριλάμβανε και το Ισραήλ ώστε να αντιμετωπιστούν οι ιρανικές απειλές. Ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπας Φαϊσάλ Φαρχάν αλ Σαούντ, είπε ότι δεν γνωρίζει να έγινε κάποια συζήτηση για τη σύναψη αμυντικής συμμαχίας μεταξύ των χωρών του Κόλπου και του Ισραήλ και ότι το σουνιτικό βασίλειο δεν μετείχε σε τέτοιες συνομιλίες. Είπε μάλιστα στους δημοσιογράφους, μετά τη λήξη της συνόδου, ότι η απόφαση του Ριάντ να ανοίξει τον εναέριο χώρο του σε όλους τους αερομεταφορείς δεν έχει καμία σχέση με τη σύναψη διπλωματικών δεσμών με το Ισραήλ και δεν αποτελεί ένα πρελούδιο για περαιτέρω βήματα.

Ο Λευκός Οίκος ανέφερε εξάλλου ότι συμφωνήθηκε η διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων των χωρών του Κόλπου που εκείνο του Ιράκ, το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ενέργεια που εισάγει από το Ιράν – το «μαύρο πρόβατο» τόσο των Αμερικανών, όσο και των Σαουδαράβων.

Οι ΗΠΑ υποσχέθηκαν ότι θα χορηγήσουν ένα δισεκατομμύριο δολάρια για να στηρίξουν την επισιτιστική ασφάλεια «βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα» στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική ενώ ο Μπάιντεν προσκάλεσε στην Ουάσινγκτον τον ομόλογό του των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τον Μοχάμεντ μπεν Ζαγιέντ, με τον οποίο οι σχέσεις είχαν ψυχρανθεί το τελευταίο διάστημα.