Μεταξύ θριάμβων και βατερλώ…

Με “ναυαρχίδα” την Yeni Safak, ο ερντογανικός Τύπος στην Τουρκία περιγράφει το …θριαμβευτικό πέρασμα του Ταγίπ Ερντογάν από την Μαδρίτη. Για μεγάλη μερίδα του ελληνικού Τύπου η παρουσία του Τούρκου προέδρου στην Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ αποτέλεσε ένα διπλωματικό βατερλώ. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, τα οποία προφανώς δεν επηρεάζονται από το πολιτικό (προεκλογικό) κλίμα στην Τουρκία και την Ελλάδα, αποτυπώνουν ένα διαφορετικό αποτέλεσμα που μάλλον πλησιάζει εγγύτερα την πραγματικότητα.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Για όλα αυτά, συνήθως υπάρχει η βολική ανάγνωση, η πρώτη ανάγνωση και η δεύτερη ανάγνωση. Με την τελευταία, αυτή που κρύβεται πίσω από τους θριάμβους και τα βατερλώ, ελάχιστοι ασχολούνται.

Διαβάστε ενδεικτικά ορισμένα άρθρα στον διεθνή Τύπο: TheAtlanticCouncil, TheGuardian,

Politico, K-Report, Politico καθώς και τις αναφορές στο μπριφινγκ του Λευκού Οίκου, κ.ά

Γύρισε, για παράδειγμα, με άδεια χέρια στην Τουρκία ο Ερντογάν; Είναι προφανές πως δεν συνέβη κάτι τέτοιο, και δεν θα μπορούσε να συμβεί εάν φρόντιζε κανείς να δει τα σημάδια και να ενσωματώσει στην ανάλυσή του την θεμελιώδη αρχή πως εδώ και αρκετό καιρό οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ υλοποιούν μία μεγάλων διαστάσεων σχεδίαση επανένταξης της Άγκυρας στον δυτικό γεωπολιτικό σχεδιασμό με προσανατολισμό την Ρωσία.

Τα δείγματα γραφής του Γενς Στόλτενμπεργκ (που δρα “κατ’ επάγγελμα” ως εκπρόσωπος των τουρκικών θέσεων), και η διαμεσολάβηση του Μπόρις Τσόνσον να μην τεθεί το θέμα των ελληνοτουρκικών στη Σύνοδο,, ήταν εκείνα τα σημάδια που οδηγούσαν στην εκτίμηση πως η Τουρκία δεν θα έφευγε ως παρίας από την Μαδρίτη. Όπερ και εγέννετο, σε διάψευση κάποιων θερμόαιμων στην Αθήνα που προεξοφλούσαν την ήττα του τουρκικού αναθεωρητισμού.

Επαναλαμβάνω: κάτι τέτοιο δεν συνέβη διότι, απλά, δεν θα μπορούσε να συμβεί. Η στρατηγική αναβάθμισης του ρόλου του ΝΑΤΟ που ήταν και το μεγάλο ζητούμενο στην Μαδρίτη δεν θα ήταν δυνατόν να μην περιλαμβάνει την μεγαλύτερη και γεωγραφικά σπουδαιότερη χώρα στη νοτιοανατολική πτέρυγά του. Η τουρκική αμφισημία -μεταξύ της Δύσης και του Βλαντιμίρ Πούτιν-, αυτό που στα καθ’ ημάς ονομάστηκε “επιτήδεια ουδετερότητα”, δεν υπήρξε ποτέ μειονέκτημα για την Δύση. Η απόλυτη προσαρμογή της Τουρκίας στον επιθετικό σχεδιασμό κατά της Μόσχας δεν είναι βέβαιο πως θα αποτελούσε νατοϊκό πλεονέκτημα έναντι ενός Ερντογάν που, χωρίς να αμφισβητεί την ένταξή του, μπορεί να κρατάανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με την Μόσχα.

Ένα από τα αρκετά “ευχαριστώ” του Τζο Μπάϊντεν προς τον Ταγίπ Ερντογάν, για παράδειγμα, αφορούσε το γεγονός ότι κρατά ανοικτές τις θαλάσσιες οδούς για τα ουκρανικά σιτηρά. Αυτή την κρίσιμη παράμετρο είναι λογικό να μπορεί να υλοποιήσει καλύτερα η τουρκική αμφισημία από οιαδήποτε άλλη χώρα που δεν διατηρεί τους ελάχιστους διαύλους επικοινωνίας με τον Πούτιν. Τόσο απλά.

Η εμμονή ορισμένων στην Αθήνα για το ερντογανικό βατερλώ θα ήταν μόνο μία νότα γραφικότητας ή “θεμιτής” πολιτικής σκοπιμότητας εάν δεν οδηγούσε στον κίνδυνο μιας λανθασμένης ανάγνωσης που παράγει γεωπολιτικούς και διπλωματικούς αποπροσανατολισμούς.

Μερικά σημεία όσων συνέβησαν στην Μαδρίτη (όπως καταγράφονται και στα διεθνή ΜΜΕ) αξίζει να επισημανθούν:

–Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ, μετά την διαμεσολάβηση Τζόνσον και την ρητή προειδοποίηση της Ουάσιγκτον, έθεσε εκτός ατζέντας τα ελληνοτουρκικά, κι έτσι, ακόμα κι αν το προσδοκούσε, η Αθήνα δεν στάθηκε εφικτό να εξασφαλίσει μία δήλωση καταδίκης της τουρκικής απειλής στο κλίμα της σχετικής εγγραφής στο κείμενο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Έτσι, απέφυγαν και οι σύμμαχοι τον…σκόπελο. Για το ΝΑΤΟ, εκείνα που έχουν αποτυπωθεί είναι η προτροπή του Αμερικανού προέδρου στον Ερντογάν για “σταθερότητα στο Αιγαίο” (γενικόλογη αναφορά που δεν εστιάζει στις ευθύνες εκείνου που την απειλεί), και οι πρόσφατες προκλητικές δηλώσεις Στόλτενμπεργκ.

–Η αναγραφή στο νέο δόγμα του ΝΑΤΟ των περί προστασίας της εδαφικής ακεραιότητας δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως κάτι καινοφανές και σημαντικό. Παρόμοιες αναφορές, ακόμα και ρήτρα συνδρομής με ενεργοποίηση σχετικού άρθρου περιελάμβανε και το προηγούμενο καταστατικό της συμμαχίας. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά..

–Ο Ερντογάν υποχρέωσε τις δύο σκανδιναβικές χώρες να αλλάξουν εν μία νυκτί θεμελιώδεις αρχές του πολιτικού και δικαιϊκού τους συστήματος για να διασκεδάσουν τις “ανησυχίες” της Τουρκίας σχετικά με το κουρδικό. Για την πολιτική κουλτούρα της Δύσης δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς να το προσπερνά εύκολα.

–Το σοβαρότερο, όμως, είναι πως Σουηδία και Φινλανδία αίρουν το εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία. Εάν αυτό συνδυαστεί με την δήλωση του Όλαφ Σολτς πως δεν υπάρχει πλέον εμπάργκο εξοπλισμών κατά της Άγκυρας δημιουργεί βάσιμες υποψίες πως μένει μετέωρη εφεξής η ελληνική διεκδίκηση για το ακριβώς αντίθετο. Είτε αυτό αφορά τα υποβρύχια που κατασκευάζονται σε γερμανικά ναυπηγεία και η Αθήνα δεν ήθελε να παραδοθούν στην Τουρκία, είτε μηχανικά και άλλα συστήματα για τα τουρκικά τανκς, είτε τα σουηδικά μαχητικά Gripen, είτε το ισπανικό αεροπλανοφόρο, είτε οτιδήποτε άλλο. Και είναι πολύ πιθανό να δρομολογούν μία απόφαση της Ουάσιγκτον για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των τουρκικών F16 και την πώληση νέων. Το μπλόκο στο Κογκρέσο μπορεί να θεωρείται βέβαιο, όμως η -κατά τους New York Times- δέσμευση Μπάϊντεν και η δήλωση της βοηθού υπουργού άμυνας Γουαλάντερ θα έπρεπε να μας ανησυχεί. Η υποβολή επίσημου αιτήματος της Ελλάδας για την αγορά 20+20 F35 αποτελεί, άλλωστε, ως προς τον χρονισμό της (timing), ένδειξη αυτής της ελληνικής ανησυχίας. Από την άλλη, στον βωμό του νέου δόγματος του ΝΑΤΟ, ο Μπάϊντεν αποχώρησε από την Μαδρίτη με μεγάλες ελληνικές και τουρκικές παραγγελίες για την αμερικανική πολεμική βιομηχανία.

–Ας μην διαλάθει της προσοχής μας, η συνάντηση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με τον Ερντογάν και η δήλωση ίσων αποστάσεων δια της γενκόλογης ευχής για “βαθιές ανησυχίες για τις πρόσφατες εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο” και την προτροπή ” να λύνονται ειρηνικά οι διαφορές”.

–Ακόμα, κρατήστε την δήλωση του Μπόρις Τζόνσον ότι δεν νοείται Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα (πρόταση Μακρόν) “χωρίς την κρίσιμη συμμετοχή της Τουρκίας”.

Παρότι το αφήγημα περί “απομόνωσης” της Τουρκίας δεν ήταν ποτέ κάτι άλλο από ένα αποπροσανατολικό κατασκεύασμα -ευτυχώς λίγων- στην Αθήνα, ο Ερντογάν έφυγε από την Μαδρίτη σχετικά αναβαθμισμένος, όχι τόσο λόγω του δικού του παζαριού ( το οποίο δεν πρέπει να υποτιμάμε), όσο επειδή οι ΗΠΑ και η Δύση εν γένει αξιολογεί ως πολύ σημαντική την τουρκική παράμετρο στον γεωπολιτικό σχεδιασμό τους.

Αυτό πρέπει να το κατανοήσουμε, αφενός γιατί πρέπει να αναθεωρήσουμε ανάλογα την δική μας στρατηγική -κάνοντάς την πιο διεκδικητική έναντι των εταίρων και συμμάχων-, αφετέρου επειδή η αναγνώριση από την Δύση αυτής της αναγκαιότητας της Τουρκίας οδηγεί τον Ερντογάν (και όποιον άλλον στην Άγκυρα) να πιστεύει πως μπορεί να συνεχίσει να εκδηλώνει τον απειλητικό και επιθετικό αναθεωρητισμό του εναντίον της Ελλάδας χωρίς συνέπειες και κυρώσεις. Κι αυτό μπορεί να προκαλέσει “ατυχήματα” ή και σκόπιμες κινήσεις στο πεδίο (από την πλευρά της Τουρκίας) και, παράλληλα ή όχι, εκδήλωση προθέσεων να συρθούν Ελλάδα και Τουρκία σε διάλογο με μεγάλη ατζέντα.

Διθύραμβοι και δαιμονοποιήσεις δρουν, σε αυτές τις περιπτώσεις, αποπροσανατολιστικά…