Η “μαύρη” έκθεση της ΕΚΤ – Ο ενεργειακός πόλεμος εκτοξεύει τις τιμές – Αυξήσεις έως και 40% στα τρόφιμα – Οι εκβιασμοί του Πούτιν

Οι πληθωριστικές πιέσεις από τον πόλεμο στην ενέργεια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία φέρνουν νέες ανατιμήσεις – σοκ στα τρόφιμα στην ευρωζώνη που αναμένεται να φτάσουν σε επίπεδα ρεκόρ.

Η ΕΚΤ προειδοποιεί ότι οι τιμές στα τρόφιμα θα συνεχίσουν να αυξάνονται για τουλάχιστον άλλον ένα χρόνο, παρότι η Ευρώπη έχει σε μεγάλο βαθμό αυτάρκη αγροτικό τομέα. Η ρωσική εισβολή έχει διαταράξει σημαντικά τον εφοδιασμό από την Ουκρανία και έχει οδηγήσει σε μεγάλη άνοδο τιμών σε βασικά γεωργικά προϊόντα, όπως λιπάσματα, ζωοτροφές και ηλιέλαιο.

Η έκθεση της ΕΚΤ την Τρίτη (21/6) προειδοποίησε αυτή η κατάσταση αυξάνει τα κόστη για τους Ευρωπαίους αγρότες και παραγωγούς τροφίμων, πολύ πέρα από εκείνα που βασίζονται άμεσα σε εισαγωγές από την Ουκρανία ή τη Ρωσία. Και σημειώνει ότι είναι πιθανό να οδηγήσει σε ευρύτερες αυξήσεις τροφίμων, πιέζοντας ακόμη περισσότερο του οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Θα παραμείνει ψηλά ο πληθωρισμός

Σύμφωνα με τους Financial Times, αξιωματούχοι της ΕΚΤ τονίζουν στην έκθεση ότι ο πληθωρισμός στα τρόφιμα «αναμένεται να παραμείνει υψηλός τους επόμενους μήνες, παρά την ύπαρξη ορισμένων αντισταθμιστικών παραγόντων», όπως η αύξηση της εγχώριας παραγωγής ή η στροφή σε εναλλακτικές πηγές προμηθειών.

Μάλιστα, στέλνοντας «σήμα» για άνοδο άνω του 40% στις τιμές χονδρικής για τα τρόφιμα, η κεντρική τράπεζα προέβλεψε ότι περαιτέρω πιέσεις τιμών θα επηρεάσουν τις τιμές των τροφίμων σε επίπεδο λιανικής στην ευρωζώνη κατά τους επόμενους μήνες.

Το αυξανόμενο κόστος των λιπασμάτων, το οποίο εκτοξεύτηκε κατά 151% στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ετήσια βάση τον Απρίλιο, σημαίνει ότι οι τιμές των τροφίμων θα συνεχίσουν να αυξάνονται το 2023, όπως εκτιμά η ΕΚΤ.

Ο πόλεμος στην ενέργεια και οι εκβιασμοί

Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν παίζει σκληρό παιχνίδι με την Ευρωπαϊκή Ένωση, διακόπτοντας τις παραδόσεις φυσικού αερίου σε μερικούς από τους καλύτερους πελάτες της Ρωσίας, αντιδρώντας οργισμένα για τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με το Politico, ασκεί τεράστια πολιτική πίεση στις κυβερνήσεις, απειλεί να αφήσει τους Ευρωπαίους να παγώσουν τον χειμώνα και η Ευρώπη αλλάζει πολιτική ερχόμενη σε αντίθεση με τους κλιματικούς στόχους που είχε θέσει: Πλέον οι χώρες αντικαθιστούν την ηλεκτρική ενέργεια από αέριο με τον άνθρακα. Και η Ευρώπη μπορεί να οδηγηθεί σε ύφεση.

Η Simone Tagliapietra, αναλυτής της δεξαμενής σκέψης Bruegel, αποκαλεί τις πολιτικές της Ρωσίας «ενεργειακό εκβιασμό».

Μόνο το 40% της κανονικής ποσότητας φυσικού αερίου ρέει κατά μήκος του υποθαλάσσιου αγωγού Ρωσίας-Γερμανίας Nord Stream, ο οποίος επηρεάζει τις παραδόσεις στη Γαλλία, την Ιταλία και την Αυστρία καθώς και τη Γερμανία. Το μονοπώλιο εξαγωγών φυσικού αερίου της Ρωσίας από την Gazprom έχει ήδη σταματήσει όλες τις παραδόσεις προς την Πολωνία, τη Βουλγαρία, την Ολλανδία, τη Φινλανδία και τη Δανία, αφού οι ενεργειακές εταιρείες σε αυτές τις χώρες αρνήθηκαν να υποκύψουν στις απαιτήσεις του Κρεμλίνου να πληρώσουν τις παραδόσεις σε ρούβλια.

Σε απάντηση, ορισμένες χώρες σχεδιάζουν να ανοίξουν ξανά τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα.

«Πρέπει να αναγνωριστεί ότι ο Πούτιν μειώνει σιγά – σιγά την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, για να ανεβάσει την τιμή, και πρέπει να απαντήσουμε με τα μέτρα μας», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας και Κλίματος Ρόμπερτ Χάμπεκ σε τηλεοπτική συνέντευξη αργά την Κυριακή, προσθέτοντας ότι «είναι μια τεταμένη, σοβαρή κατάσταση».

1. Η Αυστρία σχεδιάζει να ανοίξει ένα κλειστό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας για να καίει ξανά άνθρακα.
2. Η Πολωνία σκοπεύει να επιδοτήσει τον άνθρακα που χρησιμοποιείται για τη θέρμανση των σπιτιών.
3. Η Ολλανδία αποφάσισε τη Δευτέρα να ακυρώσει προηγούμενα σχέδια για τον περιορισμό της παραγωγής από τέσσερις σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής της με καύση άνθρακα.

«Αν δεν ήταν ειδικές στιγμές, δεν θα το κάναμε ποτέ», δήλωσε ο υπουργός Κλίματος Ρομπ Τζέτεν.

Η κυβέρνηση της Ιταλίας σχεδιάζει μια συνάντηση για την κρίση την Τρίτη και ο πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι διέταξε δύο μονάδες επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου και συνομιλεί με χώρες όπως το Κατάρ, η Αγκόλα και η Αλγερία για να υπογράψουν συμφωνίες προμήθειας φυσικού αερίου σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να εξασφαλίσουν προμήθειες σε περίπτωση ένα ρωσικό κλείσιμο. Και οι Βρυξέλλες ανησυχούν.

«Παίρνουμε την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε πολύ σοβαρή. Αλλά είμαστε προετοιμασμένοι», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε συνάντηση με δημοσιογράφους τη Δευτέρα. «Βρισκόμαστε σε δύσκολες στιγμές. Οι καιροί δεν γίνονται πιο εύκολοι», πρόσθεσε.

Ο «βρώμικος» πόλεμος και οι προσφορές

Η βιασύνη για καύση άνθρακα για την εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού είναι συμβολικά άβολη για τους Ευρωπαίους που την ίδια ώρα ανακοινώνουν μέτρα για το κλίμα. Λίγοι αναμένουν ότι η πρακτική αυτά θα εκτινάξει την ΕΕ ή τα κράτη μέλη της μακριά από την πορεία τους στις προσπάθειές τους να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Στη Γερμανία, οι αξιωματούχοι είναι ανένδοτοι ότι η επιστροφή του άνθρακα θα είναι βραχύβια και λένε ότι δεν θέτει σε κίνδυνο την πορεία της χώρας για μηδενισμό της ενέργειας από άνθρακα έως το 2030.

Ο άνθρακας θα λειτουργεί ως εφεδρικός ανεφοδιασμός για τον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας, επιτρέποντας στη χώρα να αναπτύξει αποθήκες φυσικού αερίου ενόψει του χειμώνα. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση σχεδιάζει να αυξήσει γρήγορα την καθαρή ενέργεια.

Η εισβολή της Ρωσίας έχει σκληρύνει την πολιτική υποστήριξη για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στη Γερμανία, δήλωσε ο Simon Müller, διευθυντής της δεξαμενής σκέψης Agora Energiewende.

«Αυτό το πρόσθετο επίπεδο επείγουσας ανάγκης που έχουμε τώρα ενόψει αυτής της κατάστασης συμβάλλει στην παροχή της πολιτικής ώθησης που χρειαζόμαστε για ορισμένες πολύ σημαντικές επιταχύνσεις στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», δήλωσε ο Müller. Το γερμανικό κοινοβούλιο εξετάζει 10 μέτρα ενεργειακής απόδοσης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ο Müller είπε ότι ο τρικομματικός συνασπισμός ευθυγραμμίζεται ευρέως ως προς τη σημασία της άρσης των φραγμών στην πράσινη ενέργεια.

Οι πράσινες ομάδες είναι επίσης αισιόδοξες. «Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο στη Γερμανία αυτή τη στιγμή να τεθεί υπό αμφισβήτηση η ημερομηνία εξόδου από τον άνθρακα», δήλωσε ο Christoph Bals, διευθυντής πολιτικής της ΜΚΟ Germanwatch.

Όμως, η ανάγκη να αλλάξει γρήγορα ο τρόπος διάλυσης άνθρακα εντείνει τις πολιτικές εντάσεις.

Στο Βερολίνο, η συντηρητική αντιπολίτευση επέκρινε τον Habeck επειδή επέτρεψε την αύξηση της χρήσης άνθρακα, ενώ απέκλεισε το ενδεχόμενο να παραμείνουν οι τρεις εναπομείναντες πυρηνικοί σταθμοί της Γερμανίας να λειτουργούν μετά το τέλος του τρέχοντος έτους.

«Δεν καταλαβαίνω ότι ο Πράσινος υπουργός Κλίματος προτιμά να αφήνει περισσότερα εργοστάσια άνθρακα να λειτουργούν περισσότερο, αντί για πυρηνικούς σταθμούς ουδέτερου άνθρακα», δήλωσε ο Γενς Σπαν, αναπληρωτής επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών στο κοινοβούλιο, στη γερμανική τηλεόραση τη Δευτέρα. Η πολιτική διακοπής της λειτουργίας των πυρηνικών υλικών ήταν αυτή που υιοθέτησε η πρώην ηγέτης του κόμματός του, Άνγκελα Μέρκελ.

Η πολιτική προκαλεί επίσης άγχος στον κυβερνητικό συνασπισμό.

Στο τραπέζι ενέργεια με το δελτίο

«Αυτό που είναι απαραίτητο είναι να διατηρηθούν οι τρεις εναπομείναντες πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα», δήλωσε ο Bijan Djir-Sarai, γενικός γραμματέας των φιλελεύθερων Δημοκρατών. «Αυτό είναι ένα γεγονός που ο υπουργός Οικονομίας δεν μπορεί απλά να αγνοήσει».

Παραδεχόμενος ότι το βήμα ήταν να «σπάσει ένα ταμπού», ο Χάμπεκ είπε ότι ο άνθρακας ήταν ακόμα καλύτερος από την ατομική ενέργεια, υποστηρίζοντας ότι μια αλλαγή στην πυρηνική πολιτική θα είχε αντίκτυπο μόνο στα τέλη του επόμενου έτους – πολύ αργά για να βοηθήσει σε αυτόν τον χειμώνα. Τον υποστήριξε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο οποίος είπε σε συνέντευξη που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα ότι «η πυρηνική ενέργεια δεν θα μας βοηθήσει τώρα, όχι στα επόμενα δύο χρόνια, αυτό είναι που έχει σημασία».

Οι πολιτικοί ηγέτες καλούν τους λαούς τους να εξοικονομήσουν ενέργεια και να μειώσουν τη χρήση φυσικού αερίου, ενώ οι κυβερνήσεις εργάζονται για να ενισχύσουν τα επίπεδα αποθήκευσης για να επιτρέψουν στην ήπειρο να αντιμετωπίσει μια χειμερινή διακοπή ρωσικού αερίου. Ως έσχατη λύση, σκέφτονται το δελτίο αερίου.

Η διακοπή των προμηθειών φυσικού αερίου είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγούσε την Ε.Ε. σε ύφεση. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προειδοποίησε ότι η ευρωζώνη θα συρρικνωθεί κατά 1,7% το επόμενο έτος εάν η Ρωσία κλείσει εντελώς τη ροή.

«Οι διαταραχές του ενεργειακού εφοδιασμού και οι χαμηλές πιθανότητες για άμεση αντικατάσταση των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία πιθανότατα θα απαιτούσαν κάποια κατανομή και ανακατανομή των πόρων, με αποτέλεσμα περικοπές στην παραγωγή στη ζώνη του ευρώ, ιδιαίτερα σε τομείς έντασης ενέργειας», ανέφερε η τράπεζα. Προέβλεψε δε, ότι εάν συμβεί αυτό, η οικονομία της Ε.Ε. θα ανακάμψει το επόμενο έτος.

Αλλά η ΕΚΤ είχε επίσης μια προειδοποίηση για τον Πούτιν.

«Όσον αφορά τη ρωσική οικονομία, το σενάριο παρουσιάζει μια σοβαρή ύφεση με συρρίκνωση της παραγωγής παρόμοια με τη συρρίκνωση που σημειώθηκε όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση».