Ο Πούτιν “στραγγαλίζει” την Δύση μέσω πληθωρισμού – Τα παιχνίδια της Gazprom με το αέριο – Το σχέδιο της Ευρώπης για στροφή στο κάρβουνο

Σε δράση έχει βάλει ο Πούτιν ξανά το περσινό κόλπο µε το φυσικό αέριο, μειώνοντας τις ροές, ασκώντας πληθωριστικές πιέσεις, με αποτέλεσμα να εκτινάσσονται οι τιμές των αγαθών στον δυτικό κόσμο.

Έσοδα-ρεκόρ έχει η Ρωσία από τις εξαγωγές πετρελαίου τις 115 ημέρες που διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία: μόνο τον Μάιο οι εισπράξεις έφτασαν τα 20 δισ. δολάρια – από 15 δισ. την περασμένη χρονιά -, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, οδηγώντας τον Βλαντιμίρ Πούτιν να διακηρύξει την περασμένη Παρασκευή ότι οι κυρώσεις της Δύσης απέτυχαν να πλήξουν τη ρωσική οικονομία, ενώ παράλληλα θα κοστίσουν στην Ευρώπη 400 δισ. δολάρια αυτή τη χρονιά.

Το πετρελαϊκό εμπάργκο που έχει προαναγγείλει η Ευρωπαϊκή Ένωση εναντίον της Ρωσίας για τα τέλη της χρονιάς, σε συνδυασμό με τις οικονομικές κυρώσεις που έχει επιβάλει στη Μόσχα μαζί με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, έχει οδηγήσει πολλές εταιρείες ενέργειας που δραστηριοποιούνται στην ευρωπαϊκή αγορά να αποφεύγουν από τις πρώτες ημέρες του πολέμου τις συναλλαγές με αργό Ουραλίων.

Ωστόσο, οι Ρώσοι έχουν καταφέρει να υποκαταστήσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις εξαγωγές προς την Ευρώπη με άλλες αγορές: χρειάζεται να προσφέρουν μεγάλες εκπτώσεις – ακόμα και πάνω από 30 δολάρια το βαρέλι – αλλά με τις τιμές να έχουν φτάσει στο επίπεδο των 120 δολαρίων ανά βαρέλι, υπάρχει μεγάλο κέρδος για όλους.

Οι Ρώσοι είναι από τον περασμένο μήνα ο μεγαλύτερος προμηθευτής πετρελαίου της Κίνας, με αύξηση 55% σε σχέση με πέρυσι, υποσκελίζοντας τους Σαουδάραβες –  αλλά το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ινδία: προ του πολέμου στην Ουκρανία αγόραζε μόλις περί τα 100.000 βαρέλια ρωσικού αργού την ημέρα.

Κυρώσεις και πληθωρισμός

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει αρκετές φορές ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι προσεκτική ώστε οι κυρώσεις να μην πλήξουν περισσότερο την ίδια από τη Ρωσία – και μέχρι στιγμής φαίνεται να δικαιώνεται: οι πολύ μεγάλες αυξήσεις στις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου εκτινάσσουν τον ρυθμό του πληθωρισμού σε διψήφια ποσοστά στην Ευρώπη – και στην Ελλάδα. Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το 60% της ανόδου του πληθωρισμού προέρχεται από την αύξηση των τιμών της ενέργειας – στην πραγματικότητα, αυτή είναι πλέον η κινητήρια δύναμη του «χαμηλώματος» της ανάπτυξης και της αναγκαστικής αύξησης των επιτοκίων.

Υπενθυμίζεται ότι το πρώτο πληθωριστικό κύμα είχε ξεκινήσει πέρυσι το καλοκαίρι, όταν οι οικονομίες άρχισαν να βγαίνουν από το καθεστώς του lockdown λόγω κορωναϊού επειδή η παγκόσμια παραγωγή – και κυρίως η Κίνα – είχε προσαρμοστεί στα δεδομένα του COVID και δεν υπήρχε άμεση δυνατότητα ανταπόκρισης στην αυξημένη ζήτηση. Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία προκάλεσε τεράστιες αυξήσεις στην ενέργεια, αυξήσεις τις οποίες υποδαύλισε η Μόσχα. Στις 18 Ιουνίου του 2021 η τιμή του φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά ήταν στα 19,6 ευρώ ανά MWh.

Έναν χρόνο αργότερα τιμάται στα 124,7 ευρώ, έχοντας ανατιμηθεί κατά 60% την τελευταία εβδομάδα, λόγω των περικοπών στη ροή από τη Ρωσία προς την Ευρώπη. Πότε άρχισε η άνοδος των τιμών; Πέρυσι, στις αρχές του φθινοπώρου, όταν η εταιρεία που διαχειριζόταν αρκετούς χώρους αποθήκευσης φυσικού αερίου της Γερμανίας, τους μεγαλύτερους σε όλη την Ευρώπη, ανακοίνωσε ότι ήταν σχεδόν άδειοι, με τον χειμώνα να πλησιάζει.

Για κάποιον λόγο που δεν έχει εξηγηθεί επαρκώς, η Γερμανία είχε εμπιστευτεί τη διαχείριση αρκετών αποθηκευτικών χώρων αερίου σε μια θυγατρική της ρωσικής Gazprom – και όταν ήρθε η στιγμή ο Πούτιν αξιοποίησε αυτό το «δώρο» για να αυξήσει τεχνητά τις τιμές. Οι Γερμανοί εθνικοποίησαν την Gazprom Germania με την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία, αλλά ήταν λίγο αργά…

Μπορεί το ίδιο να συμβεί και φέτος; Η αλήθεια είναι ότι από τις αρχές Απριλίου, με τον ερχομό της άνοιξης και της χαμηλότερης ζήτησης για αέριο, το σύνολο των ενεργειακών αποθηκών της Ευρώπης άρχισε να αυξάνεται, φτάνοντας τον Ιούνιο στο 52%. Ωστόσο, αρχίζουν πάλι να αδειάζουν… «Οι αποθήκες γέμιζαν με καλό ρυθμό», δήλωσε ο Γουόρεν Πάτερσον, επικεφαλής Στρατηγικής Εμπορευμάτων στην ING Bank. «Ωστόσο, αυτό άλλαξε απότομα αυτή την εβδομάδα», σημείωσε, προσθέτοντας ότι η μείωση της ροής του Nord Stream κατά 60% τις τελευταίες ημέρες «είναι σημαντική» για την Ευρώπη.

Οι Ρώσοι επικαλούνται «τεχνικούς λόγους», για να δικαιολογήσουν τη μείωση της παροχής σε έναν βασικό αγωγό όπως ο Nord Stream που φέρνει αέριο στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής. Μάλιστα, κατηγόρησαν τη γερμανική Siemens ότι λόγω των κυρώσεων δεν της παρέχει τον εξοπλισμό που απαιτείται για τη σταθεροποίηση της ροής φυσικού αερίου.

Ωστόσο, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι χαρακτήρισε «ψέματα» τους ρωσικούς ισχυρισμούς: η Εni, το ιταλικό μεγαθήριο της ενέργειας, έλαβε την Παρασκευή τη μισή ποσότητα αερίου που ζήτησε από την Gazprom, ενώ την προηγούμενη μέρα είχε λάβει τα 2/3 της ζήτησης. Οι πάντες υποπτεύονται ότι ο Πούτιν θέλησε να δώσει μία απάντηση στην κοινή εμφάνιση Μάριο Ντράγκι – Ολαφ Σολτς – Εμάνουελ Μακρόν στο Κίεβο, αλλά οι ειδικοί προειδοποιούν ότι, αν δεν γεμίσουν οι αποθήκες μέσα στο καλοκαίρι, είναι πολύ πιθανό η Ευρώπη να αναγκαστεί να επιβάλει δελτίο στην κατανάλωση φυσικού αερίου τον χειμώνα.

Η Gazprom κόβει το φυσικό αέριο και στην Ελλάδα

Ιδιαίτερη ανησυχία προκάλεσε η είδηση ότι διακόπτονται από αύριο 21 Ιουνίου μέχρι και τις 27 Ιουνίου οι ροές φυσικού αερίου της Gazprom προς την Ελλάδα, σύμφωνα τη ΔΕΠΑ Εμπορίας.

Η διακοπή, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, οφείλεται στην ετήσια προγραμματισμένη συντήρηση του αγωγού Turk Stream, μέσω του οποίου τροφοδοτείται η χώρα.

Η διακοπή της ροής, σύμφωνα με τη ΔΕΠΑ, δεν αναμένεται να επηρεάσει την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας καθώς συνεχίζεται η τροφοδοσία της με Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LNG), αλλά και μέσω των υπόλοιπων συμβάσεων αερίων αγωγού ενώ υπάρχουν – όπως αναφέρεται – υψηλά αποθέματα.

Για τον Turk Stream

Ο αγωγός Turk Stream ξεκίνησε να λειτουργεί τον Ιανουάριο του 2020 από την Gazprom και τη θυγατρική της South Stream Transport. Ο συγκεκριμένος αγωγός είναι μήκους 930 χιλιομέτρων, διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα και μεταφέρει ρωσικό αέριο μέσω Τουρκίας

Ο αγωγός έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει 31,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως και αποτελείται από δύο γραμμές. Η πρώτη γραμμή τροφοδοτεί με φυσικό αέριο τους Τούρκους πελάτες, ενώ η δεύτερη προορίζεται για την παροχή φυσικού αερίου στη νότια και νοτιοανατολική Ευρώπη.

Τα παιχνίδια της Gazprom

Αρκετοί είναι οι αναλυτές που εκτιμούν ότι η Gazprom μπορεί να αναφέρεται σε προγραμματισμένες μειώσεις προμηθειών ωστόσο δεν φαίνεται να είναι τυχαίο ότι αυτό συμβαίνει όλο το προηγούμενο διάστημα και μέσω του Nord Stream. Οι παραδόσεις άρχισαν να μειώνονται σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες εφαρμόζουν τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν ανακοινωθεί κατά της Ρωσίας.

Γερμανία, Γαλλία, Αυστρία, Τσεχία, Σλοβακία, Ιταλία και τώρα η Ελλάδα περιλαμβάνονται σε αυτή τη λίστα. Οι συγκεκριμένες επιλογές φαίνεται ότι είναι απάντηση στη στάση των συγκεκριμένων χωρών απέναντι στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, αν και ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ διαβεβαιώνει για το αντίθετο.

Οι σκέψεις και το σχέδιο της Ευρώπης για στροφή στο κάρβουνο

Σε αναζήτηση εναλλακτικών καυσίμων βρίσκονται τα ευρωπαϊκά κράτη που καταναλώνουν τις μεγαλύτερες ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου, στρεφόμενα ακόμα και στον γαιάνθρακα για να αντιμετωπίσουν τις μειωμένες ροές από τη Μόσχα.

Στο μεταξύ, οι ποσότητες που λαμβάνουν τα κράτη της Γηραιάς Ηπείρου οδηγούνται κυρίως στην πλήρωση των δεξαμενών αποθήκευσης, εν όψει της επόμενης χειμερινής περιόδου. Σύμφωνα με το Reuters, τη Δευτέρα η πληρότητα των δεξαμενών βρίσκονταν στο 54%, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει θέσει ως στόχο πληρότητα 80% έως τον Οκτώβριο και 90% έως τον Νοέμβριο.

Στροφή στον γαιάνθρακα

Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας της Γερμανίας, η επαναφορά σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση γαιάνθρακα θα μπορούσε να προσθέσει ισχύ έως και 10 γιγαβάτ σε περίπτωση που η παροχή φυσικού αερίου φτάσει σε κρίσιμα επίπεδα. Σχετικό νομοσχέδιο θα εισαχθεί στην άνω βουλή στις 8 Ιουλίου.

«Είναι επώδυνο, αλλά αποτελεί απόλυτη ανάγκη σε αυτήν την συγκυρία να μειωθεί η κατανάλωση φυσικού αερίου», δήλωσε ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, μέλος του κόμματος των Πρασίνων που πίεζε για ταχύτερη έξοδο από τον άνθρακα. «Αν δεν το κάνουμε, τότε διατρέχουμε τον κίνδυνο να μην είναι αρκετά γεμάτες οι δεξαμενές αποθήκευσης αερίου στην αρχή της χειμερινής περιόδου. Και τότε θα μπορούν να μας εκβιάσουν», είπε.

Παράλληλα με την επιστροφή στο κάρβουνο, τα νέα μέτρα περιλαμβάνουν σύστημα δημοπρασιών που ξεκινά στις τις επόμενες εβδομάδες για να ενθαρρύνει τη βιομηχανία να καταναλώνει λιγότερο φυσικό αέριο, καθώς και οικονομική βοήθεια για τον φορέα εκμετάλλευσης της αγοράς φυσικού αερίου της Γερμανίας για να γεμίσει ταχύτερα τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου.

Η κυβέρνηση της Αυστρίας συμφώνησε με την εταιρεία κοινής ωφελείας Verbund την Κυριακή να προσαρμόσει μια μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο στη χρήση γαιάνθρακα, εάν η περιορισμένη παροχή φυσικού αερίου οδηγήσει σε ενεργειακή έκτακτη ανάγκη.

Η Ολλανδία από την πλευρά της επιτρέπει στους σταθμούς παραγωγής ενέργεια με καύση γαιάνθρακα να αυξήσουν την παραγωγή τους, ως μέρος των προσπαθειών για μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο, μετέδωσε το ολλανδικό τηλεοπτικό δίκτυο NOS τη Δευτέρα, επικαλούμενο κυβερνητικές πηγές.

Αλλά και η Ελλάδα, όπως σημείωνε στις 16 Ιουνίου το Reuters, αυξάνει την εξόρυξη λιγνίτη κατά 50%. Όπως ανέφερε στο σχετικό δημοσίευμα το αμερικανικό πρακτορείο, τα αποθέματα λιγνίτη στο ορυχείο της Μεγαλόπολης ανέρχονται σε 640.000 τόνους αυτή τη στιγμή, σε σύγκριση με περίπου 450.000 τόνους την ίδια περίοδο πέρυσι.

Ρώμη και Βερολίνο

Η Ιταλία βρίσκεται ένα βήμα πριν την κήρυξη κατάστασης συναγερμού με την ενεργοποίηση επιπλέον μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, αφότου η Eni ενημερώθηκε από την Gazprom ότι θα λάβει μέρος μόνο των ποσοτήτων αερίου που

Η Γερμανία, η οποία αντιμετωπίζει επίσης χαμηλότερες ροές αερίου από τη Ρωσία, ανακοίνωσε την Κυριακή το τελευταίο της σχέδιο για την ενίσχυση των επιπέδων αποθήκευσης φυσικού αερίου. Μάλιστα ενδέχεται να επανεκκινήσει τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, τους οποίους το Βερολίνο είχε σκοπό να αποσύρει σταδιακά ως το τέλος της δεκαετίας.

«Είναι επώδυνο, αλλά αποτελεί απόλυτη ανάγκη σε αυτήν την συγκυρία να μειωθεί η κατανάλωση φυσικού αερίου», δήλωσε ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, μέλος του κόμματος των Πρασίνων που πίεζε για ταχύτερη έξοδο από τον άνθρακα.

«Αν δεν το κάνουμε, τότε διατρέχουμε τον κίνδυνο να μην είναι αρκετά γεμάτες οι δεξαμενές αποθήκευσης αερίου στην αρχή της χειμερινής περιόδου. Και τότε θα μπορούν να μας εκβιάσουν», είπε.

3-5 χρόνια για να πέσουν οι τιμές

Ο διευθύνων σύμβουλος της μεγαλύτερης γερμανικής εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας RWE, Markus Krebber, δήλωσε ότι οι τιμές του ρεύματος μπορεί να χρειαστούν τρία έως πέντε χρόνια για να πέσουν ξανά σε χαμηλότερα επίπεδα.

Οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία μέσω του αγωγού Nord Stream 1, της κύριας οδού που τροφοδοτεί τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, εξακολουθούσαν να αντιστοιχούν στο 40% της χωρητικότητας του αγωγού τη Δευτέρα, παρόλο που αυξήθηκαν τις τελευταίες ημέρες.

Η Ουκρανία, μέσω της οποίας διέρχονται πολλοί αγωγοί που μεταφέρουν ρωσικό αέριο, ανακοίνωσε ότι οι αγωγοί της θα μπορούσαν να συμβάλουν στην κάλυψη οποιουδήποτε κενού εφοδιασμού μέσω του Nord Stream 1. Η Μόσχα είχε προηγουμένως ενημερώσει ότι δεν μπορεί να αποστείλει μεγαλύτερες ποσότητες μέσω των αγωγών που έχει αφήσει ανοιχτούς η Ουκρανία.

Εξάρτηση

Η Γερμανία και η Ιταλία είναι από τις χώρες που εξαρτώνται περισσότερο από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά άλλες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν επίσης ελλείψεις φυσικού αερίου με φόντο0 την αύξηση της κατανάλωσης λόγω του καύσωνα που έπληξε χώρες της δυτικής Ευρώπης, ενισχύοντας τη χρήση κλιματιστικού.

Η ρωσική Gazprom που ελέγχεται από το κράτος μείωσε τη χωρητικότητα του Nord Stream 1 επικαλούμενη την καθυστερημένη επιστροφή εξοπλισμού που είχε αποστείλει προς συντήρηση η γερμανική Siemens Energy στον Καναδά.

«Έχουμε φυσικό αέριο, είναι έτοιμο να παραδοθεί, αλλά οι Ευρωπαίοι πρέπει να επιστρέψουν τον εξοπλισμό ο οποίος θα πρέπει να επισκευαστεί σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ τη Δευτέρα, προσθέτοντας ότι η υποδομή έχει πληγεί από τις κυρώσεις της ΕΕ.

Γερμανοί και Ιταλοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η Ρωσία το χρησιμοποιούσε τα τεχνικά προβλήματα ως δικαιολογία για να μειώσει τις προμήθειες.