BBC: Πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία – Τα 5 σενάρια και το αποτύπωμα των 100 ημερών

Πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία; Ποια είναι τα πέντε επικρατέστερα σενάρια; Ποιες κινήσεις θα μπορούσε να κάνει ο Πούτιν; Η ανάλυση του BBC μετά τις 100 μέρες της διαμάχης.

Οι πρώτοι φόβοι μιας γρήγορης κατάκτησης της Ουκρανίας διαδέχθηκαν τη ρωσική υποχώρηση και την ουκρανική αντίσταση. Αυτό αντιμετωπίστηκε στη συνέχεια από μια πιο εστιασμένη ρωσική επίθεση στα ανατολικά.

Όμως 100 ημέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου, ποια μπορεί να είναι η εξέλιξη αυτής της διαμάχης;

Το BBC παρουσίασε πέντε πιθανά σενάρια – που δεν είναι αμοιβαία αποκλειόμενα – και αποτελούν ρεαλιστικές προσεγγίσεις του τι μέλλει γενέσθαι.

1) Πόλεμος φθοράς

Ο πόλεμος θα μπορούσε να συνεχιστεί για μήνες – αν όχι χρόνια – καθώς οι ρωσικές και οι ουκρανικές δυνάμεις αλληλοκατηγορούνται. Οι δύο πλευρές σημειώνουν κέρδη και απώλειες.

Κανένα μέρος δεν είναι διατεθειμένο να τα παρατήσει. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, κρίνει ότι μπορεί να κερδίσει επιδεικνύοντας στρατηγική υπομονή, στοιχηματίζοντας ότι οι δυτικές χώρες θα υποφέρουν από την «κούραση της Ουκρανίας» και θα επικεντρωθούν περισσότερο στις οικονομικές τους κρίσεις και στην απειλή από την Κίνα.

Η Δύση, ωστόσο, δείχνει αποφασιστικότητα και συνεχίζει να προμηθεύει την Ουκρανία με όπλα. Σιγά σιγά, ο πόλεμος γίνεται μια παγωμένη σύγκρουση, ένας «για πάντα πόλεμος».

Ο Mick Ryan, ένας συνταξιούχος Αυστραλός στρατηγός και στρατιωτικός μελετητής, αναφέρει: «Υπάρχει ελάχιστη προοπτική για μια συντριπτική επιχειρησιακή ή στρατηγική νίκη και από τις δύο πλευρές βραχυπρόθεσμα.

Κανένας από τους εμπόλεμους δεν έχει επιδείξει την ικανότητα να καταφέρει ένα στρατηγικά αποφασιστικό χτύπημα.»

2) Ο Πούτιν ανακοινώνει την κατάπαυση του πυρός

Τι θα γινόταν αν ο Πρόεδρος Πούτιν αιφνιδίαζε τον κόσμο με μια μονομερή κατάπαυση του πυρός; Θα μπορούσε να «τσεπώσει» τα εδαφικά του κέρδη και να κηρύξει τη «νίκη» του.

Θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η «στρατιωτική του επιχείρηση» ολοκληρώθηκε: οι αυτονομιστές που υποστηρίζονταν από τη Ρωσία στο Ντονμπάς προστατεύτηκαν. Δημιουργήθηκε χερσαίος διάδρομος προς την Κριμαία. Θα μπορούσε να ασκήσει πίεση στην Ουκρανία να σταματήσει να πολεμά.

«Αυτό είναι ένα τέχνασμα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τη Ρωσία ανά πάσα στιγμή, εάν θέλει να εκμεταλλευτεί την ευρωπαϊκή πίεση στην Ουκρανία, να παραδοθεί και να εγκαταλείψει εδάφη με αντάλλαγμα την πλασματική ειρήνη», λέει ο Keir Giles, ειδικός για τη Ρωσία στο think tank Chatham House.

Τα επιχειρήματα ακούγονται ήδη στο Παρίσι, το Βερολίνο και τη Ρώμη: δε χρειάζεται να παραταθεί ο πόλεμος, καιρός να τελειώσει ο παγκόσμιος οικονομικός πόνος, ας πιέσουμε για κατάπαυση του πυρός.

Αυτό, ωστόσο, θα ήταν αντίθετο από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και μεγάλο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης, όπου οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πιστεύουν ότι η εισβολή της Ρωσίας πρέπει να αποτύχει, για χάρη της Ουκρανίας και της διεθνούς τάξης.

Έτσι, μια μονομερής ρωσική κατάπαυση του πυρός μπορεί να αλλάξει την αφήγηση αλλά και να μην τερματίσει τις μάχες.

3) Αδιέξοδο στο πεδίο μάχης

Τι θα συμβεί αν τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούν να επιτύχουν περισσότερα στρατιωτικά πλεονεκτήματα και να ξεκινήσουν συνομιλίες για μια πολιτική διευθέτηση;

Οι στρατοί τους έχουν εξαντληθεί, στερούνται ανθρώπινου δυναμικού και πυρομαχικών. Η τιμή σε αίμα και χρήμα δε δικαιολογεί περαιτέρω μάχες. Οι στρατιωτικές και οικονομικές απώλειες της Ρωσίας δεν είναι βιώσιμες. Ο ουκρανικός λαός κουράζεται από τον πόλεμο, είναι απρόθυμος να ρισκάρει περισσότερες ζωές για μια αιώνια, «άπιαστη» νίκη.

Τι θα συμβεί εάν η ηγεσία στο Κίεβο σταματήσει να εμπιστεύεται τη συνεχή υποστήριξη της Δύσης και αποφασίσει ότι ήρθε η ώρα για σοβαρές συζητήσεις; Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, παραδέχεται ανοιχτά ότι στόχος της Αμερικής είναι η Ουκρανία να βρίσκεται «στην ισχυρότερη δυνατή θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».

Αλλά μπορεί να μην υπάρξει αδιέξοδο στο πεδίο της μάχης για πολλούς μήνες και οποιαδήποτε πολιτική διευθέτηση θα ήταν δύσκολη, κυρίως λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης της Ουκρανίας στη Ρωσία. Μια ειρηνευτική συμφωνία μπορεί να μην αντέξει και θα μπορούσαν να ακολουθήσουν περισσότερες μάχες.

4) «Νίκη» για την Ουκρανία

Θα μπορούσε η Ουκρανία – κόντρα στις πιθανότητες – να πετύχει κάτι κοντά σε νίκη; Θα μπορούσε η Ουκρανία να αναγκάσει τα ρωσικά στρατεύματα να αποσυρθούν εκεί που βρίσκονταν πριν από την εισβολή;

«Η Ουκρανία θα κερδίσει σίγουρα αυτόν τον πόλεμο», δήλωσε ο πρόεδρος της χώρας Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην ολλανδική τηλεόραση αυτή την εβδομάδα.

Τι θα συμβεί αν η Ρωσία δεν καταφέρει να καταλάβει όλο το Ντονμπάς και υποστεί περισσότερες απώλειες; Οι δυτικές κυρώσεις έπληξαν την πολεμική μηχανή της χώρας του Πούτιν. Η Ουκρανία πραγματοποιεί αντεπιθέσεις, χρησιμοποιώντας τους νέους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς της, καταλαμβάνοντας εδάφη όπου εκτείνονται οι ρωσικές γραμμές ανεφοδιασμού. Η Ουκρανία μετατρέπει τον στρατό της από αμυντική σε επιθετική δύναμη.

Αυτό το σενάριο είναι αρκετά εύλογο ώστε οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να ανησυχούν ήδη για τις συνέπειές του. Εάν ο Πούτιν αντιμετώπιζε ήττα, θα μπορούσε ο πόλεμος να κλιμακωθεί, χρησιμοποιώντας δυνητικά είτε χημικά είτε πυρηνικά όπλα;

Ο ιστορικός Niall Ferguson δήλωσε σε σεμινάριο στο Kings College του Λονδίνου πρόσφατα: «Μου φαίνεται απίθανο ο Πούτιν να αποδεχτεί τη συμβατική στρατιωτική ήττα όταν έχει μια πυρηνική επιλογή».

5) «Νίκη» για τη Ρωσία

Και τι γίνεται λοιπόν με μια πιθανή ρωσική «νίκη»;

Δυτικοί αξιωματούχοι τονίζουν ότι η Ρωσία, παρά τις πρώιμες αποτυχίες, εξακολουθεί να σχεδιάζει να καταλάβει το Κίεβο και να υποτάξει μεγάλο μέρος της Ουκρανίας. «Αυτοί οι μαξιμαλιστικοί στόχοι παραμένουν σε ισχύ», είπε ένας αξιωματούχος.

Η Ρωσία θα μπορούσε να επωφεληθεί από τα κέρδη της στο Ντονμπάς, ελευθερώνοντας δυνάμεις για χρήση αλλού, ίσως ακόμη και στοχεύοντας για άλλη μια φορά το Κίεβο. Οι αριθμοί την ευνοούν. Οι ουκρανικές δυνάμεις από την άλλη, συνεχίζουν να υποφέρουν.

Ο πρόεδρος Ζελένσκι ήδη παραδέχεται ότι έως και 100 Ουκρανοί στρατιώτες πεθαίνουν και άλλοι 500 τραυματίζονται κάθε μέρα.

Επίσης, ο λαός της Ουκρανίας θα μπορούσε να διχαστεί, άλλοι θέλουν να πολεμήσουν, άλλοι θέλουν να κάνουν μήνυση για ειρήνη. Ορισμένες δυτικές χώρες μπορεί να κουραστούν να υποστηρίζουν την Ουκρανία. Αλλά εξίσου, αν πίστευαν ότι η Ρωσία κέρδιζε, άλλοι μπορεί να θέλουν περαιτέρω κλιμάκωση του πολέμου.

Ένας δυτικός διπλωμάτης είπε στο BBC πως η Δύση πρέπει «να δοκιμάσει ένα πυρηνικό όπλο στον Ειρηνικό ως προειδοποίηση προς τη Ρωσία!». Το σίγουρο είναι, πως το μέλλον αυτού του πολέμου δεν έχει γραφτεί ακόμα.

Αμέτρητα θύματα

O αριθμός των θυμάτων του πολέμου, στρατιωτών ή αμάχων, παραμένει άγνωστος.

Οι ισχυρισμοί των δύο πλευρών για τις ανθρώπινες απώλειες δεν μπορούν να επαληθευτούν ανεξάρτητα και αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό για το κατά πόσο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή ενδεχομένως εξυπηρετούν κάποια επικοινωνιακή ατζέντα. Επίσης, η πρόσβαση στις εμπόλεμες ζώνες δεν είναι πάντα εφικτή.

Η Μόσχα δημοσιοποιεί με το σταγονόμετρο τον απολογισμό απωλειών της μεταξύ των δυνάμεων και των συμμάχων της, ενώ δεν έχει ανακοινώσει ποτέ αριθμό νεκρών αμάχων στις περιοχές υπό τον έλεγχό της.

Σε ορισμένα μέρη, όπως η πολιορκημένη Μαριούπολη -πιθανώς το πιο αιματηρό πεδίο μαχών- οι ρωσικές δυνάμεις κατηγορούνται ότι προσπάθησαν να συγκαλύψουν εγκλήματα πολέμου πετώντας πτώματα σε ομαδικούς τάφους. Οι σφαγές και οι εκτελέσεις αμάχων στην Μπούτσα προκάλεσαν αποτροπιασμό στη Δύση με τους ηγέτες και τους διεθνείς οργανισμούς να καταδικάζουν τη «θηριωδία» και να μιλούν ανοιχτά για «εγκλήματα πολέμου».

Σε «τουλάχιστον δεκάδες χιλιάδες νεκρούς Ουκρανούς αμάχους μέχρι στιγμής», αναφέρθηκε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σε ομιλία του στο κοινοβούλιο του Λουξεμβούργου χθες, Πέμπτη.

Μόνο στη Μαριούπολη, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι κάνουν λόγο για πάνω από 21.000 νεκρούς αμάχους.

Το Σεβεροντονέτσκ, μια στρατηγική πόλη στην ανατολική περιοχή του Λουχάνσκ, που αποτελεί το επίκεντρο της ρωσικής επίθεσης τις τελευταίες ημέρες, μετρά περίπου 1.500 θύματα, σύμφωνα με τον δήμαρχο.

Τέτοιες εκτιμήσεις περιλαμβάνουν τόσο αυτούς που σκοτώθηκαν από ρωσικά χτυπήματα ή στρατεύματα, όσο και εκείνους που υπέκυψαν λόγω πείνας και έλλειψης ιατρικής περίθαλψης, καθώς ζωτικές υποδομές έχουν καταρρεύσει. Ο Ζελένσκι εκτίμησε ότι την τελευταία εβδομάδα, περίπου 60-100 Ουκρανοί στρατιώτες πεθαίνουν και 500 τραυματίζονται καθημερινά.

Ο τελευταίος απολογισμός της Ρωσίας για τις δικές απώλειες ήταν στις 25 Μαρτίου, όταν ένας στρατηγός είπε στα κρατικά μέσα ενημέρωσης ότι 1.351 στρατιώτες σκοτώθηκαν και 3.825 τραυματίστηκαν.

Σε αυτονομιστικούς θύλακες που υποστηρίζονται από τη Μόσχα στην ανατολική Ουκρανία, οι αρχές ανέφεραν πάνω από 1.300 μαχητές που σκοτώθηκαν και σχεδόν 7.500 τραυματίστηκαν στην περιοχή του Ντόνετσκ, μαζί με 477 νεκρούς αμάχους και σχεδόν 2.400 τραυματίες.

Τουλάχιστον 364 άμαχοι έχουν επιβεβαιωθεί ότι σκοτώθηκαν στην Ουκρανία από την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων και άλλοι 759 τραυματίστηκαν, αν και οι πραγματικοί αριθμοί είναι πιθανότατα «σημαντικά υψηλότεροι», δήλωσε την Κυριακή σε νεότερη του ενημέρωση ο ΟΗΕ.

Υποδομές

Οι ανελέητοι βομβαρδισμοί και οι αεροπορικές επιδρομές έχουν μετατρέψει σε συντρίμμια μεγάλες περιοχές πολλών ουκρανικών πόλεων.

Σύμφωνα με την κοινοβουλευτική επιτροπή της Ουκρανίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο ρωσικός στρατός έχει καταστρέψει σχεδόν 38.000 κτήρια κατοικιών, αφήνοντας άστεγους περίπου 220.000 ανθρώπους.

Σχεδόν 1.900 εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις από νηπιαγωγεία μέχρι δημοτικά σχολεία και πανεπιστήμιά έχουν υποστεί ζημιές, εκ των οποίων 180 έχουν καταστραφεί ολοσχερώς.

Το Κίεβο έχει καταγράψει καταστροφές σε 50 σιδηροδρομικές γέφυρες, 500 εργοστάσια και περίπου 500 νοσοκομεία.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει καταμετρήσει 296 επιθέσεις σε νοσοκομεία, ασθενοφόρα και υγειονομικούς εργαζόμενους στην Ουκρανία.

Εκτοπισμός

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες εκτιμά ότι περίπου 6,8 εκατομμύρια άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ουκρανία από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στις 24 Φεβρουαρίου.

Από τη στιγμή που τα ρωσικά στρατεύματα υποχώρησαν από την περιοχή κοντά στο Κίεβο και Μόσχα προχώρησε σε αυτό που όνομασε «δεύτερη φάση της επιχείρησης», επικεντρώνοντας τις επιθέσεις της στην νοτιοανατολική Ουκρανία, υπολογίζεται ότι περίπου 2,2 εκατομμύρια έχουν επιστρέψει στη χώρα.

Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης εκτιμά ότι μέχρι τις 23 Μαΐου υπήρχαν περισσότεροι από 7,1 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι — δηλαδή αυτοί που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους αλλά παραμένουν στην Ουκρανία.

Οικονομικός όλεθρος

Η Δύση έχει επιβάλει μια σειρά από κυρώσεις κατά της Μόσχας, συμπεριλαμβανομένων των κρίσιμων τομέων πετρελαίου και φυσικού αερίου, με την Ευρώπη να δρομολογεί την απεξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια.

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ρωσία επί του παρόντος βρίσκεται αντιμέτωπη με περισσότερες από 5.000 στοχευμένες κυρώσεις, περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Περίπου 300 δισ. δολάρια ρωσικών αποθεμάτων χρυσού και συναλλάγματος στη Δύση έχουν παγώσει. Η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι ο πληθωρισμός τον Απρίλιο έφτασε στο 17,8%.

Η Ουκρανία, εν τω μεταξύ, υπέστη ένα συγκλονιστικό οικονομικό πλήγμα: το 35% του ΑΕΠ εξαφανίστηκε από τον πόλεμο.

«Οι άμεσες απώλειές μας σήμερα ξεπερνούν τα 600 δισ. δολάρια», δήλωσε προ ημερών ο Αντρίι Γερμάκ, προσωπάρχης του Ουκρανού προέδρου.

Πήγη: BBC, CNN