Μπρα-ντε-φερ Σουηδίας -Τουρκίας για τους Κούρδους στο φόντο της ένταξης στο ΝΑΤΟ- Θα υποκύψει ο Ερντογάν, ή η Στοκχόλμη;

Στο επίκεντρο της απειλής της Τουρκίας να σταματήσει τη σκανδιναβική επέκταση του ΝΑΤΟ βρίσκεται μια σύγκρουση απόψεων σχετικά με τις κουρδικές πολιτικές ομάδες. Η Σουηδία, η οποία μαζί με τη Φινλανδία επιδιώκει την ένταξη στην Οργάνωση της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού, υπήρξε ένας από τους πιο πρόθυμους αποδέκτες μεταναστών στην Ευρώπη που διαφεύγουν από τις συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων.

Η Τουρκία αντιτίθεται στις κουρδικές απαιτήσεις για κρατική συγκρότηση και ο πρόεδρος της Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποκάλεσε τη Σουηδία «φωλιά για τρομοκρατικές οργανώσεις». Εφόσον το ΝΑΤΟ δέχεται νέα μέλη μόνο με ομόφωνη συναίνεση, οι απόψεις του δεν μπορούν εύκολα να αγνοηθούν, αν και είναι σαφές πως πίσω από τις αντιρρήσεις του Τούρκου προέδρου κρύβεται και το μεγάλο κάδρο της τουρκικής απαίτησης για άρση του εμπάργκο όπλων από τις ΗΠΑ.

Εάν, δηλαδή, η πρόταση Μπάϊντεν-Μπλίνκεν για αναβάθμιση των τουρκικών F16 και η προμήθεια επιπλέον 40 νέας γενιάς, κατατεθεί επίσημα στο Κογκρέσο και, κυρίως, εάν υπάρξει προοπτική να διευθετηθεί σύντομα και θετικά, τότε η Άγκυρα μπορεί να αγνοήσει τις αιτιάσεις της σχετικά με την σκανδιναβική διεύρυνση του ΝΑΤΟ.

1. Γιατί οι Κούρδοι έχουν σημασία για την Τουρκία;

Οι Κούρδοι είναι ένας ινδοευρωπαϊκός λαός, με πληθυσμό περίπου 30 εκατομμυρίων, και η μεγαλύτερη εθνική ομάδα στον κόσμο χωρίς δικό της κράτος. Η πατρίδα τους είναι χωρισμένη μεταξύ Τουρκίας, Συρίας, Ιράκ και Ιράν. Το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, ή PKK, έχει πολεμήσει τις τουρκικές δυνάμεις από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, καθώς επιδιώκει μια αυτόνομη περιοχή για τους Κούρδους εντός της Τουρκίας. Η Τουρκία επικεντρώνεται ιδιαίτερα στις Μονάδες Προστασίας του Λαού, ή YPG, μια κουρδική πολιτοφυλακή στη Συρία που συνέβαλε στην ήττα του Ισλαμικού Κράτους εκεί. Η Τουρκία θεωρεί το YPG ως απειλή για την ασφάλεια λόγω των δεσμών του με τους αυτονομιστές Κούρδους στην Τουρκία. 

2. Ποια είναι η πολιτική της Σουηδίας για τους Κούρδους;

Η Σουηδία επιδιώκει εδώ και καιρό να προωθήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό των μειονοτήτων στο εξωτερικό, και η υποδοχή της χώρας για τους πρόσφυγες έχει κάνει τη χώρα να φιλοξενεί έως και 100.000 Κούρδους. Ενώ η κυβέρνηση έχει ανοιχτές επαφές με ορισμένες κουρδικές πολιτικές ομάδες, έχει την τάση να ευθυγραμμίζεται με άλλα ευρωπαϊκά έθνη στον τρόπο που αντιμετωπίζει τα κουρδικά αιτήματα για αυτοδιάθεση. Η Σουηδία ήταν η πρώτη χώρα μετά την Τουρκία που χαρακτήρισε το PKK ως τρομοκρατική οργάνωση, το 1984. 

3. Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα του Ερντογάν με τη Σουηδία; 

Η Τουρκία επέκρινε Σουηδούς αξιωματούχους για συνάντηση με Κούρδους πολιτικούς, επικαλούμενη μια συνάντηση μεταξύ της υπουργού Εξωτερικών Αν Λίντε και του Ελχάμ Αχμάντ, ο οποίος εκπροσωπεί το PYD, την πολιτική πτέρυγα του YPG. Όταν η πρωθυπουργός Magdalena Andersson εξελέγη το 2021, ήταν εν μέρει χάρη στην υποστήριξη ενός Κούρδου βουλευτή, της Amineh Kakabaveh. Η υποστήριξή της εξασφαλίστηκε με αντάλλαγμα μια δέσμευση για αύξηση της συνεργασίας μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών του Άντερσον και του PYD. Ένα άλλο επίκεντρο της έντασης είναι το Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο, το πολιτικό σκέλος μιας ομάδας δυνάμεων που κυριαρχούνται από Κούρδους στη βόρεια Συρία. Η Τουρκία λέει ότι η SDC κυριαρχείται από τρομοκράτες. Η Σουηδία λέει ότι συνεργάζεται με το SDC, αλλά όχι με το YPG ή το PKK. 

4. Τι απαιτεί ο Ερντογάν; 

Θέλει η Σουηδία και η Φινλανδία να καταγγείλουν δημόσια το PKK και τις θυγατρικές του ως προϋπόθεση για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους που μίλησαν στο Bloomberg υπό τον όρο της ανωνυμίας, η Τουρκία θέλει επίσης η Σουηδία και η Φινλανδία να καταστέλλουν τους υποστηρικτές του PKK που λέει ότι δραστηριοποιούνται στις χώρες τους. Μια άλλη προϋπόθεση, είπαν οι αξιωματούχοι, είναι να τερματίσουν οι περιορισμοί στις εξαγωγές όπλων που επέβαλαν στην Τουρκία στα τέλη του 2019 από τη Σουηδία και τη Φινλανδία, σε συνδυασμό με πολλές άλλες χώρες της ΕΕ, αφού η Τουρκία έστειλε τον στρατό της στη Συρία. 

5. Θα συμμορφωθεί η Σουηδία; 

Οποιαδήποτε κίνηση που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως υποταγή στον Ερντογάν θα μπορούσε να είναι μη δημοφιλής στους Σουηδούς ψηφοφόρους και η κυβέρνηση της Άντερσον είναι πιθανό να αντισταθεί στο να παρασυρθεί σε διαπραγματεύσεις σχετικά με την πολιτική έκδοσης, για παράδειγμα, ή τις εξαγωγές όπλων της. Αντίθετα, οι διπλωμάτες της Σουηδίας πιθανότατα θα προσπαθήσουν να στρατολογήσουν συμμάχους για να πιέσουν την Τουρκία να μην εμποδίσει την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. 

6. Πώς ταιριάζει εδώ η Φινλανδία; 

Φαίνεται να έχει πιαστεί στα διασταυρούμενα πυρά. Η χώρα δεν έχει σημαντική κουρδική μειονότητα, με μόνο περίπου 15.000 κουρδόφωνους να κατοικούν στη χώρα. Οι Φινλανδοί φορείς χάραξης πολιτικής λένε ότι η χώρα συμμορφώνεται με τους χαρακτηρισμούς τρομοκρατίας της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι έχει επίσης απαγορεύσει το PKK. Η Φινλανδία, όπως και η Σουηδία, τερμάτισε τις εξαγωγές όπλων στην Τουρκία το 2019, αλλά το εμπόριο ήταν μικρό. Την περασμένη δεκαετία, η Φινλανδία είχε εξάγει στην Τουρκία αγαθά αξίας περίπου 60 εκατομμυρίων ευρώ (63,2 εκατομμύρια δολάρια) που ταξινομήθηκαν ως όπλα, συμπεριλαμβανομένων πυρομαχικών, προστατευτικού εξοπλισμού και τεθωρακισμένων πιάτων. 

Πηγή: Bloomberg