Τεκτονικές αλλαγές στην Ευρώπη με επιστροφή του τρόμου των πυρηνικών – Τι σηματοδοτεί η ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ

Όπως σχολιάζει ο Guardian είναι μια ιστορική αλλαγή που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο λόγος για την ένταξη στο ΝΑΤΟ με συνοπτικές διαδικασίες τις μέχρι πρότινος ουδέτερες Φινλανδία και η Σουηδία. Και οι δύο θεωρούσαν ότι η προσχώρηση στη συμμαχία θα αποτελούσε περιττή πρόκληση για τη Μόσχα, και γι’ αυτό ακολουθούσαν επί μακρόν πολιτικές ουδετερότητας και στη συνέχεια μη προσχώρησης, για να αποφύγουν να ανταγωνιστούν μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη.

Οι ανησυχίες της Φινλανδίας ήταν σε μεγάλο βαθμό πρακτικές: μοιράζεται σύνορα 810 μιλίων (1.300 χιλιομέτρων) με τη Ρωσία, κήρυξε την ανεξαρτησία της το 1917 μετά από περισσότερο από έναν αιώνα κυριαρχίας από τη Μόσχα και ο στρατός της πολέμησε δύο φορές τις σοβιετικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου πριν παραχωρήσει περίπου το 10% του εδάφους της.

Μια συμφωνία φιλίας, συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας με τη Ρωσία του 1948 απομόνωσε τη Φινλανδία στρατιωτικά από τη δυτική Ευρώπη, αν και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και η ένταξη στην ΕΕ της επέτρεψαν έκτοτε να βγει από τη σκιά της Ρωσίας.

Η αντίθεση της Σουηδίας στην ένταξη στο ΝΑΤΟ ήταν περισσότερο ιδεολογική. Η μεταπολεμική εξωτερική της πολιτική επικεντρώθηκε στον πολυμερή διάλογο και τον πυρηνικό αφοπλισμό και θεωρούσε τον εαυτό της επί μακρόν ως μεσολαβητή στη διεθνή σκηνή, μειώνοντας τον στρατό της μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου.

Επανέφερε την επιστράτευση και αύξησε τις αμυντικές δαπάνες μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, αλλά πολλοί στη σουηδική αριστερά παραμένουν καχύποπτοι απέναντι στην ατζέντα του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και υποστηρίζουν ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα αυξήσει μόνο τις περιφερειακές εντάσεις.

Η πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Σάρα Μαρίν, και η Σουηδή ομόλογός της, Μαγδαλένα Άντερσον, δήλωσαν τον περασμένο μήνα ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία «άλλαξε ολόκληρο το τοπίο ασφαλείας της Ευρώπης» και «διαμόρφωσε δραματικά τις νοοτροπίες» στη σκανδιναβική περιοχή.

Ουσιαστικά, πολλοί Φινλανδοί και Σουηδοί αισθάνονται όλο και περισσότερο ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα τους βοηθήσει να είναι ασφαλείς όταν αντιμετωπίζουν έναν ξεκάθαρα πολεμοχαρή και απρόβλεπτο Ρώσο ηγέτη. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η δημόσια υποστήριξη για την ένταξη στο ΝΑΤΟ έχει τριπλασιαστεί σε περίπου 75% στη Φινλανδία και έχει αυξηθεί σε περίπου 60% στη Σουηδία.Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα σήμαινε ότι για πρώτη φορά η Φινλανδία και η Σουηδία θα είχαν εγγυήσεις ασφαλείας από πυρηνικά κράτη.

Και οι δύο χώρες πέρασαν από την επίσημη ουδετερότητα στη στρατιωτική μη συμπόρευση το 1995, όταν εντάχθηκαν στην ΕΕ. Είναι ήδη εταίροι του ΝΑΤΟ, συμμετέχουν σε ασκήσεις και ανταλλάσσουν πληροφορίες με τη συμμαχία. Η Φινλανδία πληροί ήδη τον στόχο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες 2% του ΑΕΠ, ενώ η Σουηδία βρίσκεται σε καλό δρόμο για να το πράξει.

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε ότι θα γίνουν δεκτές «με ανοιχτές αγκάλες» αν υποβάλουν αίτηση και ότι η διαδικασία προσχώρησης θα είναι γρήγορη, αν και η επίσημη επικύρωση από όλα τα μέλη της συμμαχίας θα μπορούσε να διαρκέσει αρκετούς μήνες.

Από στρατιωτική άποψη, η προσθήκη των ενόπλων δυνάμεων της Φινλανδίας και της Σουηδίας θα αποτελούσε σημαντική ενίσχυση των μέσων του ΝΑΤΟ στη βόρεια Ευρώπη, καλύπτοντας ένα κενό στην άμυνα της συμμαχίας, διπλασιάζοντας το μήκος των συνόρων με τη Ρωσία και βελτιώνοντας την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή της Βαλτικής.

Ο πρόεδρος της Φινλανδίας, ο πρωθυπουργός και οι ανώτεροι υπουργοί της κυβέρνησης θα συναντηθούν την Κυριακή για να λάβουν επίσημη απόφαση σχετικά με την υποβολή αίτησης. Μια θετική απόφαση θα υποβληθεί στη συνέχεια στο κοινοβούλιο προς έγκριση στις αρχές της επόμενης εβδομάδας.

Η αντίδραση της Ρωσίας

Η Ρωσία και ο ίδιος ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλουν να αποτρέψουν την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, εκτοξεύοντας πρωτοφανείς απειλές.

Η Μόσχα επιρρίπτει ευθύνες για μία πιθανή κλιμάκωση του πολέμου στις χώρες του ΝΑΤΟ σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι η προμήθεια όπλων της Ουκρανίας από χώρες του ΝΑΤΟ και η διεξαγωγή ασκήσεων κοντά στα σύνορα της Ρωσίας αυξάνουν, την πιθανότητα μιας άμεσης και ανοιχτής σύγκρουσης μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας αντί για τον «πόλεμο δι’ αντιπροσώπων» τους.

Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, πρώην πρόεδρος της Ρωσίας και επί μακρόν σύμμαχος του Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν αποκαλυπτικός για το πως βλέπει η Ρωσία τις εξελίξεις.

Μια τέτοια σύγκρουση όπως είπε, ενέχει πάντα τον κίνδυνο να μετατραπεί σε έναν ολοκληρωμένο πυρηνικό πόλεμο σημειώνοντας ότι αυτό θα είναι ένα καταστροφικό σενάριο για όλους.

Τέλος, κάλεσε τη Δύση «να μη λέει ψέματα στον εαυτό της και στους άλλους» και «να μην πνίγεται από το σάλιο της στους παροξυσμούς της ρωσοφοβίας».

Η ένταξη της Φινλανδίας στο NATO θα συνιστούσε «σίγουρα» απειλή για τη Ρωσία, δήλωσε από την πλευρά του ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ.

• «Η διεύρυνση του NATO και η προσέγγιση της Συμμαχίας στα σύνορά μας δεν καθιστά τον κόσμο και την ήπειρό μας πιο σταθερό και πιο ασφαλή», δήλωσε ο Πεσκόφ σε ενημέρωση των δημοσιογράφων, απαντώντας, «σίγουρα», σε ερώτηση για το αν η Ρωσία θα θεωρούσε απειλή ενδεχόμενη ένταξη της Φινλανδίας στην Ατλαντική Συμμαχία.

Σε κάθε περίπτωση, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αναμένεται να κλιμακώσει τις απειλές το επόμενο διάστημα κάνοντας σαφές προς όλες τις κατευθύνσεις ότι η Ρωσία δεν θα μείνει με «σταυρωμένα τα χέρια» σε περίπτωση ένταξης, σε πρώτη φάση της Φινλανδίας, στο ΝΑΤΟ.

Ο Πεσκόφ σημείωσε ότι η απάντηση της Ρωσίας θα εξαρτηθεί από τα «πρακτικά αποτελέσματα της διαδικασίας αυτής, από την προώθηση στρατιωτικών υποδομών προς τα σύνορά μας».

«Όλα αυτά θα αποτελέσουν τα στοιχεία μιας ειδικής ανάλυσης και (θα χρησιμοποιηθούν) για την επεξεργασία των απαραίτητων μέτρων προκειμένου να εξισορροπηθεί η κατάσταση», κατέληξε.

Παράλληλα το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι η ανακοίνωση της Φινλανδίας ότι θέλει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ συνιστά «ριζική αλλαγή» στην εξωτερική πολιτική της και ότι η Μόσχα θα απαντήσει.

• «Η Ρωσία θα αναγκαστεί να προβεί σε αντίποινα, τόσο στρατιωτικο-τεχνικού όσο και άλλου χαρακτήρα, προκειμένου να σταματήσει τη δημιουργία απειλών για την εθνική της ασφάλεια», αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών.

«Το Ελσίνκι πρέπει να έχει επίγνωση της ευθύνης του και των συνεπειών μιας τέτοιας κίνησης», υπογραμμίζει το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας.

Εν τω μεταξύ, η πιθανή ένταξη Φινλανδία και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αποτελεί το κορυφαίο θέμα συζήτησης μεταξύ διεθνών αναλυτών καθώς φοβούνται ότι αυτή η εξέλιξη μπορεί να πυροδοτήσει έναν γενικευμένο πόλεμο.

Για ένα νέο κεφάλαιο στην ευρωπαϊκή ιστορία ασφαλείας κάνει λόγο το Sky News, αναφερόμενο στην χθεσινή ανακοίνωση της πρόθεσης της Φινλανδίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Όπως σημειώνει το δίκτυο, αυτό το νέο κεφάλαιο θα απαιτήσει οι κυβερνήσεις όχι απλώς να δηλώσουν ότι έχουν την άμυνα ως προτεραιότητα, αλλά και να το αποδείξουν με τις πράξεις και τις επενδύσεις τους.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι, φυσικά, η αιτία για αυτή τη σεισμική μετατόπιση, καταφέρνοντας να κινητοποιήσει το ΝΑΤΟ σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο γεγονός της ιστορίας του, συμπεριλαμβανομένου και ολόκληρου του Ψυχρού Πολέμου.