Παρασκήνιο: Τι κρύβει το αμερικανικό “unfair” λίγο πριν την επίσκεψη Μητσοτάκη- Είχε ενημερώσει το Μαξίμου η Νούλαντ;- Γιατί ο Μπάϊντεν …παίζει το “χαρτί Ερντογάν”

Μπροστά σε ένα πρωτοφανές διπλωματικό unfair των Ηνωμένων Πολιτειών βρίσκεται η ελληνική κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός, μετά την χθεσινή αποκάλυψη της Wall Street Journal σύμφωνα με την οποία η διοίκηση Μπάϊντεν έχει ήδη κινήσει την διαδικασία επιρροής των ομάδων των Δημοκρατικών και Ρεμπουπλικανών στο Κογκρέσο προκειμένου να αρθεί το εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία. Ως γνωστόν, πρόκειται για την αντίδραση της Ουάσιγκτον στην παλαιότερη αγορά του ρωσικού συστήματος S-400 και, γενικότερα, στην προσέγγιση του Ταγίπ Ερντογάν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ο λόγος -σχέσεις Ερντογάν με Πούτιν- που είχε θέσει τον Τούρκο πρόεδρο ακόμα και σε πιθανή διαδικασία κυρώσεων τα τελευταία χρόνια, μετατρέπεται τώρα στον μεγάλο διπλωματικό χαρτί της Άγκυρας, μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και χρησιμοποιείται για την επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η WSJ εξηγεί τους λόγους και το παρασκήνιο που οδηγούν τον Τζο Μπάϊντεν να αποδεχθεί το αίτημα του Ταγίπ Ερντογάν, το οποίο περιλαμβάνει, ως φαίνεται, τρία στάδια:

–Άμεσα, το πράσινο φως για την αγορά πυραύλων και αντιεροπορισκών συστημάτων. Συγκεκριμένα, πρόκειται για την πώληση των πυραύλων AIM-9 Sidewinder, των πυραύλων AIM-120 Amraam, μαζί με ραντάρ και άλλο εξοπλισμό που θα κοστίσει στην Τουρκία περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια, όπως δήλωσε αξιωματούχος που γνωρίζει την πρόταση. Η διοίκηση υπέβαλε το αίτημα μέσω ανεπίσημης ειδοποίησης προς βασικούς ηγέτες και στα δύο σώματα του Κογκρέσου. Εάν οι ηγέτες του Κογκρέσου ακυρώσουν την πώληση, η διοίκηση πρέπει βάσει νόμου να στείλει επίσημη ειδοποίηση για τη συμφωνία.

–Την αναβάθμιση των μαχητικών τύπου F-16 που διαθέτει ήδη η Τουρκία, και

–Την πώληση στην Τουρκία τουλάχιστον 40 νέων αναβαθμισμένων F-16 τελευταίας γενιάς.

Όλα αυτά πρέπει, βεβαίως, να περάσουν από το Κογκρέσο, ένα σώμα που υπήρξε ιδιαίτερα σκεπτικιστικό με την Τουρκία, τα προηγούμενα χρόνια, και είναι μάλλον βέβαιο πως η πρόταση Μπάϊντεν θα βρει απέναντί της το φιλελληνικό λόμπι του γερουσιαστή Μενέντεζ. Όμως, η διοίκηση Μπάϊντεν, υπό την σαφή και ογκούμενη πίεση του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ, έχει λάβει ήδη την στρατηγική, όπως αναφέρεται, απόφαση για ταχεία επαναπροσέγγιση με την Τουρκία επειδή αυτό εξυπηρετεί το δόγμα του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή μας. Η διαμεσολάβηση Ερντογάν για διαπραγματεύσεις μεταξύ Μόσχας και Κιέβου χρησιμοποιείται ως επιχείρημα υπέρ της εισήγησης Μπάϊντεν, όπως και η υποστήριξη των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων με τα “Μπαϊρακτάρ”, και, από την άλλη, υποβαθμίζεται το γεγονός πως η Τουρκία δεν υιοθέτησε καμία από τις κυρώσεις της Δύσης κατά του Πούτιν.

To State Department πάντως έχει κρίνει την πώληση F16 στην Τουρκία “συμβατή με τα αμερικανικά συμφέροντα”, εκτιμώντας ότι “θα συμβάλλει μακροπρόθεσμα στην ενότητα του ΝΑΤΟ” και αφήνοντας στην άκρη το θέμα των S400. Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ φέρονται να επιθυμούν η Ελλάδα να αντικαταστήσει τους δικούς της S300 με δυτικά συστήματα.

Το διπλωματικό “unfair” προς την Ελλάδα συνίσταται στο γεγονός πως η διαδικασία επιρροής του Κογκρέσου από τον Τζο Μπάϊντεν εξελίσσεται ήδη, παραμονές της επίσκεψης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον, κι ενώ η ελληνική Βουλή κυρώνει την αναβαθμισμένη ελληνοαμερικανική αμυντική συμφωνία που δέχεται κριτική γιατί δίνει ισχυρό στρατιωτικό αποτύπωμα στις ΗΠΑ επί ελληνικού εδάφους, χωρίς ουσιαστικά ανταλλάγματα για την Αθήνα.

Η Βικτόρια Νούλαντ είχε ενημερώσει την Αθήνα

Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες του Libre, η ελληνική κυβέρνηση είχε ήδη γίνει κοινωνός των προθέσεων Μπάϊντεν για άρση του εμπάργκο προς την Τουρκία, ακόμα και για την πώληση F-16 -μία απόφαση που παρεμβαίνει στο ισοζύγιο ισχύος στο Αιγαίο, όπως διαμορφώθηκε μετά την αγορά των γαλλικών Rafale-, από την υφυπουργό Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ κατά την σχετικά πρόσφατη επίσκεψή της στην περιοχή.

Η ενημέρωση Νούλαντ για την πρόθεση Μπάϊντεν έγινε γνωστή, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, και στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, γι αυτό και ο Αλέξης Τσίπρας έθεσε τον πήχη της επίσκεψης Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον περιλαμβάνοντας την εξασφάλιση σαφούς δέσμευσης πως δεν θα προχωρήσει μία τέτοια αμερικανοτουρκική συμφωνία που αλλάζει τα στρατιωτικά δεδομένα στην περιοχή.

Εφόσον, η διαδικασία προσέγγισης με την Τουρκία προχωρήσει, διαμορφώνονται νέοι συσχετισμοί, λαμβάνοντας υπόψιν πως πρόσφατα το Στέϊτ Ντιπάρτμεντ -με αφορμή τις τουρκικές παραβιάσεις και υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά- άφησε να εννοηθεί πως τάσσεται υπέρ της ταύτισης των ελληνικών χωρικών υδάτων και του ελληνικού εναέριου χώρου στα 6 μίλια!

Το δημοσίευμα της WSJ αλλάζει άρδην το κλίμα του ταξιδιού του πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον για τους εξής λόγους:

–Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα βρεθεί ενώπιον του Κογκρέσου να προβάλει την τουρκική απειλή, ωστόσο είναι δύσκολο να ζητήσει να μην εγκριθεί η πρόταση Μπάϊντεν για την πώληση F-16 στην Τουρκία, γιατί θα τον έφερνε σε ευθεία αντίθεση με τον Λευκό Οίκο, και μάλιστα ενώ θα εξελίσσεται η επίσκεψή του στις ΗΠΑ,

–Πρέπει να υπερασπιστεί την ελληνοαμερικανική συμφωνία, όταν η μία πλευρά (ΗΠΑ) θα έχει ήδη εκδηλώσει την πρόθεση να προχωρήσει σε μία τεραστίων διαστάσεων νέα αμυντική συμφωνία με την Τουρκία, που μεταβάλλει τα δεδομένα στο Αιγαίο.

–Πρέπει να αναζητήσει μία σημαντική κίνηση που θα δημιουργήσει την εντύπωση πως αντλεί οφέλη από την επίσκεψη πέραν του όντως ισχυρού συμβολισμού της αναβάθμισης των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Πληροφορίες αναφέρουν πως εξετάζεται η πιθανότητα να ενταχθεί η Ελλάδα στο πρόγραμμα των F-35, κάτι που έχασε η Τουρκία λόγω της αγοράς των S-400. Ωστόσο, κάτι τέτοιο σημαίνει πως η Ελλάδα μπαίνει σε μία ξέφρενη κούρσα εξοπλισμών, ιδιαίτερα μετά την αγορά των Rafale, κάτι που θα είναι δύσκολα εξηγήσιμο στο εσωτερικό της χώρας, ιδιαίτερα τώρα που η κοινωνία ασφυκτιά από την ακρίβεια και το οικονομικό επιτελείο δηλώνει πως εξαντλείται ο δημοσιονομικός χώρος για νέα μέτρα στήριξης.

Παρασκήνιο

Προκύπτει, ωστόσο, και ένα παρασκήνιο σχετικά με το εάν το υπουργείο Εξωτερικών είχε ενημερωθεί πλήρως για τις προθέσεις Μπάϊντεν και εάν η πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον, η πολύ έμπειρη διπλωμάτης κ. Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου είχε προβεί στις απαραίτητες ενέργειες, αφενός να μετατεθεί χρονικά το θέμα, ώστε να μην συμπέσει με την επίσκεψη του πρωθυπουργού, και εάν το ελληνικό λόμπι (Εντι Ζεμενίδης κ.ά), μαζί με την πρέσβη, είχαν κινητοποιηθεί για να εξασφαλίσουν να μην διαρρεύσει.

Από την άλλη, αμερικανικές πηγές έλεγαν πως δεν χρειαζόταν να συμβεί κάτι τέτοιο, δεδομένου πως η Αθήνα είχε ενημερωθεί από την Βικτόρια Νούλαντ και το Μέγαρο Μαξίμου γνώριζε την εξέλιξη. Άλλωστε, λένε, η ζημία θα ήταν ίδια εάν γινόταν γνωστό αμέσως μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον.

Πως διαμορφώνονται οι συσχετισμοί στην Ουάσιγκτον

Το κύριο εμπόδιο για την πώληση βρίσκεται στο Κογκρέσο, όπου νομοθέτες και από τα δύο μέρη (Δημοκρατικοί και Ρεμπουπλικάνοι) έχουν αντιταχθεί στη συμφωνία για τα F-16. Μέλη της Βουλής από το φιλοελληνικό λόμπι αντιτάχθηκαν στη συμφωνία με επιστολές προς τον Υπουργό Εξωτερικών Antony Blinken πέρυσι, επικαλούμενοι τις αγορές ρωσικών όπλων της Άγκυρας και τη διαμάχη της Τουρκίας με την Ελλάδα για τα θαλάσσια σύνορα στη Μεσόγειο.

Στη Γερουσία, ο γερουσιαστής Bob Menendez (D., NJ), πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, επέκρινε την έγκριση του κ. Ερντογάν για την αγορά των S-400 και την πρόσφατη απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου που φυλάκισε έναν εξέχοντα επικριτή του η κυβέρνηση. Εκπρόσωπος του κ. Menendez δεν απάντησε σε αίτημα της Wall Street Journal, όπως αναφέρει ο συντάκτης, για σχόλιο σχετικά με την προτεινόμενη πώληση πυραύλων και F-16.

«Η Τουρκία είναι ένας κρίσιμος σύμμαχος του ΝΑΤΟ και έτσι έχω ανοιχτό μυαλό να τους επιτρέψουμε να αγοράσουν το F16, αλλά θα χρειαστεί ουσιαστικήκαι πειστική εξήγηση. Δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί», είπε ο γερουσιαστής Jim Risch,Ρεπουμπλικανός στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων.

«Υπάρχει μια άμβλυνση στο Κογκρέσο έναντι της Τουρκίας λόγω της Ουκρανίας και του Αφγανιστάν, αλλά δεν είμαι σίγουρη ότι συμφωνούν με στρατιωτικές πωλήσεις ακόμη», δήλωσε η Merve Tahiroglu, συντονιστής του τουρκικού προγράμματος στο Project on Middle East Democracy, μια δεξαμενή σκέψης. στην Ουάσιγκτον.

Μετά από μήνες σιωπής σχετικά με την πώληση των F-16, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει αρχίσει να υποστηρίζει αθόρυβα τη συμφωνία. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι η πώληση F-16 στην Τουρκία ήταν προς τα συμφέροντα των ΗΠΑ όσον αφορά τη διατήρηση της ενότητας και των στρατιωτικών δυνατοτήτων εντός του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με επιστολή που εστάλη στο Κογκρέσο τον Μάρτιο και αναφέρθηκε για πρώτη φορά από το Reuters.

Ο νεοδιορισμένος πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία, ο πρώην γερουσιαστής των ΗΠΑ Τζεφ Φλέικ, έχει επίσης ταχθεί υπέρ της πώλησης με πρώην συναδέλφους του στο Κογκρέσο, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν τις συνομιλίες.

Το αν η συμφωνία λάβει τελικά την τελική έγκριση θα μπορούσε να εξαρτηθεί, όπως καταλήγει το δημοσίευμα της WSJ, από την όρεξη της κυβέρνησης να πιέσει το Κογκρέσο για το θέμα, λένε οι αναλυτές.

«Εξαρτάται από τον ενθουσιασμό της κυβέρνησης να δαπανήσει κεφάλαια για την Τουρκία», δήλωσε ο Soner Cagaptay, διευθυντής του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Πολιτική Εγγύς Ανατολής, μια δεξαμενή σκέψης.