EIU: Πώς διαμορφώνεται ο κόσμος μετά την εισβολή στην Ουκρανία

Η ρωσική εισβολή και ο πόλεμος στην Ουκρανία επιφέρει σοβαρές και ιστορικές αλλαγές, αναμορφώνοντας την γεωπολιτική τάξη πραγμάτων – αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. «Δεν πρόκειται για άλλον ένα περιφερειακό πόλεμο: Αντιπροσωπεύει μια ρήξη στις σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση που θα έχει σοβαρές συνέπειες για την Ευρώπη και τον κόσμο», όπως σημειώνει η ανάλυση του Economist Intelligence Unit.

Ιδού, λοιπόν, ποιοι είναι «οι δέκα τρόποι με τους οποίους ο πόλεμος στην Ουκρανία θα αλλάξει τον κόσμο».

Το θέμα αυτό θα βρεθεί στο επίκεντρο του ΟΤ Forum, του πρώτου συνεδρίου του Οικονομικού Ταχυδρόμου στις 29 και 30 Μαρτίου.

1. Μια νέα διαχωριστική γραμμή στην Ευρώπη

Τρεις δεκαετίες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, η ρωσική εισβολή έχει στόχο να αμφισβητήσει την «τάξη πραγμάτων με βάση τους κανόνες της Δύσης», σηματοδοτώντας την χάραξη μιας νέας διαχωριστικής γραμμής στην Ευρώπη. Όπως τονίζεται, στόχος του Κρεμλίνου είναι να προσαρτήσει τουλάχιστον ένα μέρος της Ουκρανίας και να δημιουργήσει μια ζώνη ασφαλείας ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση, που θα περιλαμβάνει επίσης τη Λευκορωσία και το Καζακστάν.

2. Το τέλος της μετά-Ψυχροπολεμικής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων

Αν το πρώτο μισό της περιόδου που ακολούθησε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σφραγίστηκε από την μονοκρατορία των ΗΠΑ, τα τελευταία 15 χρόνια χαρακτηρίζονται από την αναγέννηση της Ρωσίας και την άνοδο της Κίνας, όπως επίσης από τους ανταγωνισμούς εντός της Δύσης και τη διάβρωση της ηγεμονίας των ΗΠΑ. Όπως σημειώνει η ανάλυση του EIU, «η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτελεί την πιο κραυγαλέα αμφισβήτηση του ρόλου των ΗΠΑ ως παγκόσμιου χωροφύλακα και οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο κόσμος έχει καταστεί πιο ασταθής και ανασφαλής».

3. Βαθαίνει η στρατηγική συμμαχία Ρωσίας και Κίνας

«Αυτό που ξεκίνησε ως γάμος συμφέροντος έχει εξελιχθεί, κατά την περασμένη δεκαετία, σε μια στρατηγική σχέση», σημειώνει το EIU, εκτιμώντας πως ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το διεθνές πολιτικό, οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα την αναγκάζει να στραφεί προς Ανατολάς. Θεωρεί, επίσης, ότι η στροφή αυτή ξεκίνησε το 2012, όταν η Μόσχα εκτίμησε πως θα ήταν απίθανο να έχει λόγο στην αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης. Για την Κίνα δε, εκτιμά πως «μια συμμαχία με τη Ρωσία της προσφέρει ασφάλεια στα βόρεια σύνορά της, φυσικούς πόρους και μια κοινή αυταρχική προσέγγιση και στάση απέναντι στη Δύση». Υπενθυμίζει, τέλος, τις πρόσφατες δηλώσεις Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ ότι η συμμαχία τους «δεν θα έχει όρια» και θα είναι «ανώτερη από κάθε πολιτική και στρατιωτική συμμαχία του Ψυχρού Πολέμου».

4. Επιταχύνεται η διχοτόμηση του κόσμου σε δύο εχθρικά, ανταγωνιστικά στρατόπεδα

Η Κίνα και η Δύση βρίσκονται σε ανταγωνισμό εδώ και πολλά χρόνια, με σκοπό να κατοχυρώσουν την ηγεμονία τους στη βιομηχανία και τις τεχνολογίες του μέλλοντος, προετοιμάζοντας το έδαφος για τη μελλοντική τους αποσύνδεση, σημειώνει η ανάλυση. Εκτιμά δε πως «η πανδημία ενίσχυσε αυτή την τάση, ενισχύοντας την απομάκρυνση από την παγκοσμιοποίηση», καθώς και ότι οι ενέργειες της Ρωσίας θα επιταχύνουν τον διαχωρισμό του κόσμου ανάμεσα σε δύο πόλους. Όσο για τη στάση των υπολοίπων, «ορισμένες χώρες θα διαλέξουν στρατόπεδα, άλλες όμως θα επιχειρήσουν να έχουν πρόσβαση και στα δύο», κάτι όμως που με τον καιρό θα είναι ολοένα πιο δύσκολο.

5. Η έμφαση στην ασφάλεια της Ευρώπης θα περιορίσει τη στροφή των ΗΠΑ στην Ασία

«Οι ΗΠΑ θα διαπιστώσουν ότι είναι αναγκασμένες να επικεντρώσουν την προσοχή τους σε μια δύναμη σε αποδρομή (τη Ρωσία), ενώ αυτό που επεδίωκαν ήταν να αφιερώσουν την ενέργειά τους στην αντιμετώπιση τη απειλής που αντιπροσωπεύει μια ανερχόμενη δύναμη (η Κίνα)», εκτιμά η έκθεση. Έτσι, όπως προσθέτει, οι εξελίξεις κάθε άλλο παρά ευχάριστες είναι για χώρες όπως η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα και η Ταϊβάν, που υπολόγιζαν σε μεγαλύτερη στήριξη από τις ΗΠΑ.

 

6. Ένταση της παγκόσμιας κούρσας εξοπλισμών

Σε αντίθεση με την περίοδο «ειρήνης» και ύφεσης των εξοπλισμών που ακολούθησε την εξάλειψη της «σοβιετικής απειλής», μια νέα κούρσα καταγράφεται τα τελευταία χρόνια, σε όλα τα επίπεδα, με την ανάπτυξη κάθε είδους οπλικών συστημάτων (υπερηχητικών πυραύλων, βλημάτων κατά δορυφόρων, «ασπίδων» κ.λπ), αλλά και τον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών οπλοστασίων. Όπως τονίζεται, αυτή η κούρσα μπορεί να «μην έχει ακόμη φτάσει τις διαστάσεις εκείνης ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΣΣΔ κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, καθώς οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι μεγαλύτερες κατά 2,5 φορές σε σύγκριση με εκείνες της Κίνας», όμως «επιταχύνεται διαρκώς». 

7. Η Γερμανία ίσως παίξει πιο καθοριστικό ρόλο για την ασφάλεια της Ευρώπης

Οι αποφάσεις του Βερολίνου να δώσει όπλα στην Ουκρανία, να επενδύσει 100 δισ. ευρώ στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις και να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες πάνω από το 2% του ΑΕΠ συνιστούν ιστορικής σημασίας κινήσεις. Ο ίδιος ο Όλαφ Σολτς, άλλωστε, περιέγραψε τα όσα συμβαίνουν ως «σημείο καμπής». «Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία ίσως συμβάλλει στον απεγκλωβισμό της Γερμανίας από τα δεσμά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (…) σηματοδοτώντας την αρχή της αλλαγής των ισορροπιών στην Ευρώπη», υπογραμμίζει η ανάλυση.

8. Η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει που θα βρεθεί στη νέα παγκόσμια τάξη

Επαναλαμβάνοντας τις εκτιμήσεις που έχουν κάνει αρκετοί αναλυτές, το EIU καθιστά σαφές πως «ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί με ένα σήμα αφύπνισης για την Ευρώπη, επιβεβαιώνοντας πως είναι η ίδια και όχι οι ΗΠΑ ή η Ρωσία, που πρέπει να είναι σε θέση να καθορίζει τι συμβαίνει στην ήπειρο». Προσθέτει δε ότι αν και οι ΗΠΑ θα παραμείνουν μακράν η κυρίαρχη δύναμη στο ΝΑΤΟ, ενώ και η εισβολή στην Ουκρανία οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου επίδειξη ενότητας, «υπάρχουν ήδη ενδείξεις πως αυτή η ενότητα θα αποδυναμωθεί με τον καιρό, καθώς θα έρθουν ξανά στο προσκήνιο τα εθνικά και περιφερειακά συμφέροντα». 

9. Εντείνεται η πρόκληση απέναντι στη δημοκρατία

«Η ενίσχυση της συμμαχίας Ρωσίας-Κίνας, η οποία είναι αντιδυτική και αυταρχική, θα καταστήσει τη μάχη για τη δημοκρατία ακόμη πιο σημαντική στις επόμενες δεκαετίες», σημειώνει η ανάλυση, διαπιστώνοντας πως ο πόλεμος στην Ουκρανία βαθαίνει τον διαχωρισμό του κόσμου ανάμεσα σε αυταρχικά και δημοκρατικά στρατόπεδα. 

10. Θα οξυνθούν υπάρχουσες διαμάχες στον κόσμο

Αυτή είναι μια πλευρά που αφορά άμεσα την Ελλάδα. Όπως γράφει η ανάλυση του EIU, «περιφερειακές δυνάμεις με αλυτρωτικές, ρεβανσιστικές ή επεκτατικές φιλοδοξίες, όπως το Αζερμπαϊτζάν, η Κίνα και η Τουρκία παρατηρούν προσεκτικά τι συμβαίνει στην Ουκρανία». Μάλιστα, «ακόμη κι αν καμία δύναμη δεν προσπαθήσει να μιμηθεί τις πράξεις της Ρωσίας στο εγγύς μέλλον, η εισβολή θα αποτελέσει ένα αποσταθεροποιητικό παράγοντα σε άλλες συγκρούσεις».

Πηγή: in.gr