Ανάλυση: Αλλάζουν ανησυχητικά οι ισορροπίες στην Άπω Ανατολή μετά τις κυρώσεις της Ιαπωνίας κατά της Ρωσίας

Ο Ρώσος πρέσβης στην Ιαπωνία Μιχαήλ Γκαλούζιν χαρακτήρισε άσκοπη την πολιτική κυρώσεων του Τόκιο κατά της Μόσχας. Η δήλωση του πρέσβη δημοσιεύθηκε την Παρασκευή στο κανάλι Telegram της ρωσικής διπλωματικής αποστολής. «Η Ιαπωνία συνεχίζει την αδιέξοδη πολιτική της αύξησης των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Αυτό είναι άσκοπο, καθώς είναι ανίκανο να αλλάξει την πορεία αρχών μας, συμπεριλαμβανομένης της συνεπούς επιδίωξης μιας ειδικής επιχείρησης για την αποστρατιωτικοποίηση, την αποναζιστικοποίηση και την εξουδετέρωση της Ουκρανίας. Αυτό είναι επίσης αντιπαραγωγικό για την ίδια την Ιαπωνία, η οποία χάνει την αξιοπιστία της ως αξιόπιστου διεθνούς εταίρου, μεταξύ άλλων στον εμπορικό και οικονομικό τομέα, μαζί με τις ΗΠΑ και άλλες “ομοϊδεάτισσες” χώρες», τονίζεται στην ανακοίνωση.

Του Σπύρου Σιδέρη

Η ένταση στις σχέσεις Ρωσίας-Ιαπωνίας, και η μεταφορά της κρίσης προς τον Ειρηνικό αν μη τι άλλο, προκαλεί ανησυχία καθώς μια νέα εστία έντασης θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερα δεινά απ’ όσα έχει επιφέρει ο πόλεμος στην Ουκρανία, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην χώρα.

Οι οικονομικές κυρώσεις της Ιαπωνίας κατά της Ρωσίας για την εισβολή της στην Ουκρανία ώθησαν το Κρεμλίνο να αποσυρθεί από τις διαπραγματεύσεις για τη συνθήκη ειρήνης σχετικά με τα αμφισβητούμενα νησιά που βρίσκονται μεταξύ Ρωσίας και Ιαπωνίας. Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Κισίντα Φούμιο διαμαρτυρήθηκε για τη δήλωση της Ρωσίας ότι “δεν έχει καμία πρόθεση να συνεχίσει” τις διαπραγματεύσεις για τη συνθήκη ειρήνης “υπό τις παρούσες συνθήκες”.

• Η Ιαπωνία από την πλευρά της τόνισε ότι η στάση της για τη διατήρηση ειρηνικών σχέσεων με τη Ρωσία και τη διατήρηση των διπλωματικών διαύλων ανοικτών παραμένει αμετάβλητη. Όμως η Μόσχα έχει κατηγορήσει την Ιαπωνία για “αντιρωσική συμπεριφορά” και την κατηγόρησε για την επιδείνωση των διμερών σχέσεων.

Η Σοβιετική Ένωση κατέλαβε τα τέσσερα αμφισβητούμενα νησιά – γνωστά ως Βόρεια Εδάφη στην Ιαπωνία και Κουρίλες στη Ρωσία – από την Ιαπωνία τις τελευταίες ημέρες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα νησιά αποτέλεσαν σημαντικό εμπόδιο στην εξομάλυνση των σχέσεων Ιαπωνίας και Ρωσίας. Οι δύο χώρες ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για μια επίσημη συνθήκη ειρήνης το 1957, αλλά ακόμη δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία λόγω της διαφοράς.

Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και οι δύο χώρες εργάζονται για τη βελτίωση των σχέσεων μέσω οικονομικών συνεργασιών, όπως κοινά έργα πετρελαίου και φυσικού αερίου στα αμφισβητούμενα νησιά. Το 2018, ο τότε πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Άμπε Σίνζο και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν επαναβεβαίωσαν ότι θα διεξάγουν συνομιλίες για συνθήκη ειρήνης με βάση την κοινή δήλωση του 1956, η οποία αναφέρει ότι τα δύο μικρότερα αμφισβητούμενα νησιά θα παραδίδονταν στην Ιαπωνία μετά τη σύναψη συνθήκης ειρήνης. Ωστόσο, δεν σημειώθηκε περαιτέρω πρόοδος.

• Έχει περάσει σχεδόν ένας μήνας από τότε που η Ιαπωνία δέσμευσε για πρώτη φορά τα περιουσιακά στοιχεία ρωσικών τραπεζών και ανθρώπων που πρόσκεινται στο Κρεμλίνο, καθώς και από την επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές κινητήρων ντίζελ, ημιαγωγών και άλλων προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Στις 7 Μαρτίου, η Ιαπωνία αποφάσισε να επεκτείνει τις κυρώσεις της σε πλούσιους Ρώσους και Λευκορώσους ολιγάρχες και αξιωματούχους της κυβέρνησης Πούτιν. Ο Κισίντα δεσμεύτηκε επίσης να παρουσιάσει έναν αναθεωρημένο κατάλογο με περαιτέρω περιορισμούς στις εισαγωγές και τις εξαγωγές.

Σε απάντηση, η Ρωσία πρόσθεσε την επόμενη ημέρα την Ιαπωνία στον κατάλογο των “μη φιλικών χωρών” της. Ανέστειλε επίσης τα ταξίδια χωρίς βίζα, τα οποία επέτρεπαν στους πρώην κατοίκους της Ιαπωνίας να επισκέπτονται τα ελεγχόμενα πλέον από τη Ρωσία νησιά. Τα νησιά έχουν ιστορική σημασία για τους πρώην Ιάπωνες κατοίκους που εκδιώχθηκαν από τα νησιά και επιδιώκουν να ανακτήσουν τη γη και την κοινότητά τους. Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, τα θεωρεί δικαιωματικά κερδισμένα λάφυρα πολέμου.

Από την άποψη της Ιαπωνίας, η εισβολή στην Ουκρανία και οι σχέσεις Ιαπωνίας-Ρωσίας θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ξεχωριστά. Ο Κισίντα χαρακτήρισε την αποχώρηση της Ρωσίας από τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις “άδικη” και “απολύτως απαράδεκτη” με βάση το σκεπτικό ότι η σημερινή κρίση στην Ουκρανία προήλθε από τη Ρωσία. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ιαπωνίας δήλωσε επίσης ότι οι οικονομικές κυρώσεις της Ιαπωνίας κατά της Ρωσίας είναι αναπόφευκτες, καθώς οι ενέργειες της Ρωσίας παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.

• Εν τω μεταξύ, η Ιαπωνία έχει επιδείξει ένα συνηθισμένο επίπεδο συμπάθειας και υποστήριξης για τον ουκρανικό αγώνα. Εκτός από τις διαμαρτυρίες κατά του πολέμου που πραγματοποιούνται κάθε Σαββατοκύριακο σε όλη την Ιαπωνία, το ιαπωνικό κοινό έχει δωρίσει πάνω από 17 εκατομμύρια δολάρια σε ένα ταμείο αρωγής για την Ουκρανία.

Με την πάροδο των ετών η Ιαπωνία έχει αποκτήσει τη φήμη για το χαμηλό ποσοστό αποδοχής προσφύγων. Όμως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ιαπωνία υποδέχθηκε 73 Ουκρανούς που διέφυγαν από τη σύγκρουση, προσφέροντας βίζα ενός έτους μαζί με βοήθεια για να τους βοηθήσει να εγκατασταθούν στη ζωή στην Ιαπωνία.

Κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής ομιλίας του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην ιαπωνική βουλή την Τετάρτη, ευχαρίστησε την Ιαπωνία “από τα βάθη της καρδιάς του” για την ανθρωπιστική βοήθεια και τη συμμετοχή της στις κυρώσεις. Ενώ επαίνεσε την Ιαπωνία επειδή ήταν η πρώτη χώρα στην Ασία που ανέλαβε δράση κατά της Ρωσίας, κατηγόρησε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ – όπου η Ρωσία έχει δικαίωμα βέτο – επειδή δεν βοήθησε την Ουκρανία. Απηύθυνε επίσης έκκληση στην Ιαπωνία για περαιτέρω κυρώσεις, προκειμένου να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στη Ρωσία και έτσι να “αποκατασταθεί η ειρήνη”.