BBC/Ανάλυση: Πως η ενεργειακή κρίση λόγω των κυρώσεων στη Ρωσία φέρνει κοντά τον Μαδούρο με την Ουάσιγκτον

ΗΠΑ και Βενεζουέλα δεν κοιτάζονται στα μάτια εδώ και αρκετά χρόνια, όπως αναφέρει ανάλυση του BBC. Τα πράγματα, όμως, αλλάζουν ραγδαία και η ουκρανική κρίση με τις κατακλυσμιαίες ενεργειακές επιπτώσεις της φαίνεται πως οδηγεί σε μία προσέγγιση των δύο χωρών, με την Ουάσιγκτον να βλέπει τον Νικολά Μαδούρο από νέα οπτική γωνία.

Η περασμένη εβδομάδα έδειξε σημάδια ότι η σχέση τους μπορεί να ανθίζει – ή τουλάχιστον ότι φυτεύονται οι σπόροι της συνεργασίας, μετά τις πρώτες συνομιλίες υψηλού επιπέδου μεταξύ Αμερικανών και Βενεζουέλας αξιωματούχων εδώ και χρόνια.

Είναι μια νέα κατεύθυνση για τις δύο χώρες. Η Ουάσιγκτον τα τελευταία χρόνια έχει επιβάλει κυρώσεις στον πετρελαϊκό τομέα της Βενεζουέλας λόγω των κακών δημοκρατικών επιδόσεων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του προέδρου Νικολάς Μαδούρο. Ο ίδιος ο Μαδούρο έχει σε βάρος του επικήρυξη 15 εκατομμυρίων δολαρίων (11 εκατομμυρίων λιρών), αφού κατηγορήθηκε στις ΗΠΑ για κατηγορίες όπως η ναρκοτρομοκρατία, η διακίνηση ναρκωτικών και η διαφθορά.

Ο πρόεδρος Μαδούρο, σε αντάλλαγμα, κατηγορεί τις ΗΠΑ για αποικιοκρατία και εκφοβισμό και ότι προσπαθούν να εμπλακούν – παράλογα – στις εσωτερικές υποθέσεις της Βενεζουέλας.

Δεν πρόκειται, φυσικά, να είναι μια άνετη προσέγγιση. Είναι απελπιστικοί καιροί και χρειάζονται απεγνωσμένα μέτρα. Το πετρέλαιο αναγκάζει το διεθνές στερέωμα να δει τις εξελίξεις με νέα ματιά και η Βενεζουέλα έχει πολύ από αυτό – ιδιαίτερα όταν ο κόσμος βρίσκεται σε κρίση, όπως με την απαγόρευση των εξαγωγών ρωσικού πετρελαίου που προκαλεί άνοδο των τιμών, οι ηγέτες αρχίζουν να επισκέπτονται ξανά αυτές τις αμήχανες φιλίες.

«Στη Βενεζουέλα, όλα έχουν να κάνουν με το πετρέλαιο», λέει η πολιτική ιστορικός καθηγήτρια Margarita López Maya. «Ένα από τα πρώτα βήματα που έκαναν οι ΗΠΑ ήταν να φέρουν έναν καλό πρεσβευτή [στη Βενεζουέλα] για να υποστηρίξουν την κυβέρνηση – για να εξασφαλίσουν αυτό το πετρέλαιο».

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μια καλύτερη σχέση θα ωφελούσε και τη Βενεζουέλα. Ο Μαδούρο θέλει να δει την άρση των κυρώσεων και την περασμένη εβδομάδα – αν και είναι ένας άνθρωπος που συνήθως είναι τόσο πρόθυμος να επικρίνει τις ΗΠΑ – πρόσφερε ένα κλαδί ελιάς στην κρατική τηλεόραση.

«Οι δύο σημαίες των ΗΠΑ και της Βενεζουέλας ήταν εκεί, έδειχναν πολύ όμορφες, οι δυο τους, ενωμένοι όπως θα έπρεπε», είπε ο πρόεδρος Μαδούρο στη συνάντηση στην πρωτεύουσα της Βενεζουέλας, Καράκας, το περασμένο Σαββατοκύριακο. “Μια νέα ευκαιρία άνοιξε. Είχαμε μια συνάντηση με σεβασμό, εγκάρδια και πολύ διπλωματική. Είναι ώρα για διπλωματία, αλήθεια και ειρήνη.”

Πράγματι, ο κ. Μαδούρο είπε επίσης ότι ήταν έτοιμος να επιστρέψει στις συνομιλίες με την αντιπολίτευση της Βενεζουέλας, που φιλοξενείται στο Μεξικό. Και λίγες μέρες μετά τη συνάντηση ΗΠΑ-Καράκας, η Βενεζουέλα απελευθέρωσε δύο φυλακισμένους Αμερικανούς πολίτες .

Μέχρι στιγμής, τόσο θετικά – αλλά πού θα οδηγήσει αυτή η απόψυξη των σχέσεων;

«Στις ΗΠΑ, εδώ και λίγο καιρό, οι εσωτερικές δυνάμεις λένε ότι η στρατηγική των πετρελαϊκών κυρώσεων δεν είχε πολύ νόημα μετά από τόσο καιρό και ότι ο στόχος της δεν λειτούργησε», λέει ο Luis Vicente Leon, διευθυντής στο Καράκας της συμβουλευτικής εταιρείας Datanalisis. «Όταν ξεκίνησε η σύγκρουση με την Ουκρανία, έγινε σαφές ότι μια πολιτική πετρελαϊκών κυρώσεων την έθεσε σε δύσκολη θέση».

«Η Βενεζουέλα αυτή τη στιγμή εξάγει μέσω Κίνας και ο Μαδούρο παίρνει τόνους χρημάτων σε σύγκριση με τα δύο τελευταία χρόνια», λέει ο Francisco Monaldi, διευθυντής του Λατινικού Αμερικανικού Ενεργειακού Προγράμματος στο Ινστιτούτο Baker του Πανεπιστημίου Rice στο Χιούστον. «Τούτου λεχθέντος, η διαταραχή των αγορών που συμβαίνει θα κάνει τους Ρώσους να στείλουν τόνους πετρελαίου στην Κίνα με μεγάλη έκπτωση και αυτό θα διαταράξει τις επιχειρήσεις του Μαδούρο».

Εκεί βρίσκεται το άλλο μεγάλο ζήτημα – η σχέση μεταξύ Ρωσίας και Βενεζουέλας.

«Η βία είναι η έκφραση του καπιταλιστικού κόσμου», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα η αντιπρόεδρος της Βενεζουέλας Ντελσί Ροντρίγκες. “Οι χώρες του ΝΑΤΟ προκαλούν μια δύναμη όπως η Ρωσία. Τι ψάχνουν; Τον αφανισμό ολόκληρου του κόσμου; Η Βενεζουέλα υψώνει τη φωνή της για ειρήνη. Δεν θα μας δείτε ποτέ στις τάξεις του πολέμου”.

Άρα, θα μπορούσε η επίσκεψη στις ΗΠΑ να είναι κάτι περισσότερο από πετρέλαιο; Μια προσπάθεια αλλαγής των πολιτικών δεσμών της Βενεζουέλας, ίσως;

«Απλώς δεν καταλαβαίνω πώς ο Μαδούρο θα αντιλαμβανόταν ότι είναι προς το συμφέρον του να γυρίσει την πλάτη στους Ρώσους υπέρ μιας αμερικανικής κυβέρνησης που τον έχει υπό κατηγορίες από το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ», λέει ο κ. Φάρνσγουορθ. “Αυτό που πιστεύω ότι θα συμβεί – και ίσως έχει αρχίσει να συμβαίνει – είναι ότι οι Βενεζουελάνοι απλώς θα μειώσουν λίγο τη ρητορική.”

Από εχθρούς σε εχθρούς; Είναι μια εύλογη -και ευπρόσδεκτη- πιθανότητα. Δεν είναι όμως όλοι πεπεισμένοι.

Το χρονικό της κρίσης Ουάσιγκτον-Καράκας

Η Βενεζουέλα διοικείται από το 1999 από δύο άνδρες. Από το 1999 έως το θάνατό του το 2013, ο Ούγκο Τσάβες ήταν πρόεδρος. Τον διαδέχθηκε το δεξί του χέρι, ο Νικολάς Μαδούρο.

Κατά τη διάρκεια των δύο και πλέον δεκαετιών στην εξουσία τους, το σοσιαλιστικό κόμμα PSUV που ιδρύθηκε από τον Τσάβες απέκτησε τον έλεγχο πολλών βασικών θεσμών, συμπεριλαμβανομένου μεγάλου μέρους του δικαστικού σώματος, του εκλογικού συμβουλίου και του ανώτατου δικαστηρίου.

Αλλά υπό τον Πρόεδρο Μαδούρο, η οικονομία της Βενεζουέλας κατέρρευσε. Οι ελλείψεις βασικών προμηθειών έγιναν ευρέως διαδεδομένες, ωθώντας περισσότερους από 5,6 εκατομμύρια ανθρώπους να φύγουν.

Περισσότεροι από πέντε εκατομμύρια Βενεζουελάνοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τα τελευταία χρόνια, πολλοί με τα πόδια σε γειτονικές χώρες.
Τον Δεκέμβριο του 2016, τα κόμματα της αντιπολίτευσης κέρδισαν την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση και το νομοθετικό σώμα έγινε αγκάθι στο μάτι του προέδρου Μαδούρο.

Ο Μαδούρο επανεξελέγη το 2018, αλλά η εκλογική διαδικασία απορρίφθηκε ευρέως ως νοθευμένη. Ο αρχηγός της Εθνοσυνέλευσης Χουάν Γκουαϊδό χαρακτήρισε τον κ. Μαδούρο «σφετεριστή» και αυτοανακηρύχτηκε μεταβατικός πρόεδρος τον Ιανουάριο του 2019.

Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας Χουάν Γκουαϊδό, που αναγνωρίζεται από πολλά μέλη της διεθνούς κοινότητας ως ο νόμιμος προσωρινός κυβερνήτης της χώρας.

Ο Guaidó επικαλέστηκε μια παράγραφο στο σύνταγμα που επιτρέπει ένα τέτοιο βήμα όταν η προεδρία μείνει κενή
Περισσότερες από 50 χώρες αναγνώρισαν τον κ. Γκουαϊδό, αλλά ο στρατός της Βενεζουέλας, βασικός παράγοντας στη χώρα, παρέμεινε πιστός στον κ. Μαδούρο.

Ο Μαδούρο παρέμεινε στο προεδρικό μέγαρο και επικεφαλής της χώρας.

Οι ΗΠΑ, που τάχθηκαν στο πλευρό του κ. Γκουαϊδό, έχουν επιβάλει κυρώσεις στον Μαδούρο, τον στενό κύκλο του και την πετρελαϊκή βιομηχανία της Βενεζουέλας, καθιστώντας δύσκολη την απόκτηση καυσίμων και συναλλάγματος.

Τα περισσότερα από τα κόμματα της αντιπολίτευσης μποϊκόταραν τις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν τον Δεκέμβριο του 2020 και ως αποτέλεσμα, ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία του κόμματος PSUV του Μαδούρο κέρδισε την πλειοψηφία των εδρών στην Εθνοσυνέλευση.

Ωστόσο, ο Guaidó λέει ότι η ελεγχόμενη από την κυβέρνηση συνέλευση δεν πρέπει να αναγνωριστεί επειδή οι εκλογές δεν ήταν ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες.

Αυτός και οι συνάδελφοί του βουλευτές της αντιπολίτευσης υποστηρίζουν ότι μέχρι να διεξαχθούν ελεύθερες εκλογές, η συνέλευση τους είναι ο μόνος νόμιμος θεσμός στη Βενεζουέλα.

Πηγή: BBC