Γερμανία: “Απειλή για την κοινωνική ειρήνη η απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου”- Πόσο αντέχει η Ευρώπη ένα ενεργειακό εμπάργκο

Ένα στα δύο διαμερίσματα στη Γερμανία θερμαίνεται μέσω φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη βιομηχανία. Ωστόσο ένα μεγάλο μέρος του προέρχεται από τη Ρωσία, γεμίζοντας έτσι μέσω των εισαγωγών τον πολεμικό κορβανά του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Θα έπρεπε λοιπόν η Δύση να σταματήσει τις εισαγωγές; Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι πολύ προσεκτική. Από τη σκοπιά του κυβερνητικού συνασπισμού ένα τέτοιο εμπάργκο θα είχε σοβαρά επακόλουθα για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Η βιομηχανία προειδοποιεί επίσης για τις συνέπειες.

Η συζήτηση ωστόσο δεν αφορά μόνο ένα εμπάργκο εκ μέρους της Δύσης – μόνο και μόνο επειδή κάτι τέτοιο ζήτησε ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Για πρώτη φορά από την εισβολή στην Ουκρανία, και η Ρωσία απείλησε ανοιχτά ότι θα σταματήσει την εξαγωγή φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1 στη Βαλτική Θάλασσα. Το κατά πόσο πρόκειται να συμβεί κάτι τέτοιο δεν είναι ακόμη σαφές

Ρ. Χάμπεκ: Ένα ενεργειακό εμπάργκο θα μπορούσε να γίνει απειλή για την κοινωνική ειρήνη

Το γεγονός ωστόσο είναι ότι η Γερμανία είναι εξαρτημένη από τη Ρωσία όσον αφορά τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων. Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, το ρωσικό μερίδιο στις εισαγωγές ορυκτού φυσικού αερίου στη Γερμανία είναι περίπου 55%, στις εισαγωγές αργού πετρελαίου γύρω στο 35%, στον άνθρακα γύρω στο 50%. Αυτά τα δεδομένα εξηγούν τελικά και την πρόσφατη δήλωση του καγκελαρίου Σολτς ότι η Ευρώπη συνειδητά δεν περιέλαβε την εισαγωγή ενέργειας στις κυρώσεις κατά της Μόσχας.

Ο υπουργός Οικονομικών Ρόμπερτ Χάμπεκ θεωρεί ακόμη και την απαγόρευση των εισαγωγών ενέργειας από τη Ρωσία ως απειλή για την κοινωνική ειρήνη στη Γερμανία. «Χρειαζόμαστε αυτές τις εισαγωγές ενέργειας για να διατηρήσουμε μία σταθερότητα τιμών, καθώς και ενεργειακή ασφάλεια στη Γερμανία», είπε. Με άλλα λόγια, ένα εμπάργκο στη Ρωσία θα έφερνε για καταναλωτές και εταιρείες περαιτέρω αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας, ενώ οι λογαριασμοί θέρμανσης σε ορισμένες περιπτώσεις θα προκαλούσαν… σοκ. Τα δεδομένα στη Γερμανία είναι για αυτόν το χειμώνα καλά, ωστόσο για τον επόμενο θα πρέπει να γίνουν αλλαγές όσον αφορά την αποθήκευση αερίου και τις εισαγωγές, δήλωσε επιπλέον ο Χάμπεκ, ο οποίος σχεδιάζει ένα εθνικό απόθεμα αερίου και άνθρακα. Επιπλέον όμως σχεδιάζει και μια ταχύτερη επέκταση της πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας, αιολικής και ηλιακής, μειώνοντας έτσι και την εξάρτηση από τις ρωσικές εισαγωγές.

Πρόκειται για κάτι που έχει και τη στήριξη της Κομισιόν: «Πρέπει να απελευθερωθούμε από την εξάρτηση σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και τον άνθρακα από τη Ρωσία», δήλωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ωστόσο, η επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν είναι εφικτή από τη μία μέρα στην άλλη. Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Γερμανικών Βιομηχανιών Ζίγκφριντ Ρούσβουρμ προειδοποίησε μάλιστα ότι «Οι συζητήσεις για ένα ευρωπαϊκό ενεργειακό εμπάργκο κατά της Ρωσίας είναι ένα παιχνίδι με τη φωτιά». Οι συνέπειες μίας τέτοιας απόφασης θα μπορούσαν να είναι δραματικές: «Είναι αδύνατο να αντικατασταθούν αυτές οι εισαγωγές ενέργειας εν μιά νυκτί».

Η εμπειρογνώμονας σε θέματα ενέργειας Κλαούντια Κέμφερτ από το Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών επισήμανε από την άλλη ότι μία ενδεχόμενη διακοπή των ενεργειακών εισαγωγών από τη Ρωσία θα μπορούσε να αντισταθμιστεί – με εισαγωγές από άλλες χώρες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εξοικονόμηση ενέργειας: «Όλοι μπορούν να μειώσουν τη θερμοκρασία κατά ένα βαθμό στο σπίτι τους, ενώ και η βιομηχανία έχει πολλές δυνατότητες να εξοικονομήσει ενέργεια».

Πόσο μπορεί να αντέξει η Γερμανία;

Στη Γερμανία το 50% των κατοικιών θερμαίνονται πλέον με φυσικό αέριο. Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, πολλά νοικοκυριά μπορεί να χρειαστούν θέρμανση ακόμη και την άνοιξη. Παρά ταύτα, προειδοποιούν οι ειδικοί, δεν υπάρχει φόβος για δραματικές ελλείψεις στην αγορά, ακόμη και σε περίπτωση κλιμάκωσης της κρίσης στην Ουκρανία. «Εάν ήταν μόνο θέμα ποσότητας, θα μπορούσαμε να αναπληρώσουμε το ρωσικό αέριο μέσα σε μία ημέρα», δηλώνει στη γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung (FAS) ο Αντρέας Γκόλνταου, αναλυτής για θέματα ενέργειας στην Γερμανική Εταιρεία Εξωτερικής Πολιτικής (DGAP). «Το θέμα όμως είναι, πόσα είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε…»

Στην υποθετική περίπτωση που θα σταματούσαν οι εισαγωγές αερίου από τη Ρωσία, η Ευρώπη θα είχε τρεις εναλλακτικές λύσεις: να προμηθευτεί φυσικό αέριο από άλλες χώρες μέσω των υφιστάμενων αγωγών, να εισαγάγει υγροποιημένο αέριο με τάνκερ (LNG) ή να επιστρατεύσει τα αποθέματα που έχει στη διάθεσή της. Ήδη σήμερα η βιομηχανία, ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου στη Γερμανία, αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω του υψηλού κόστους ενέργειας. Για συγκεκριμένους κλάδους με υψηλή κατανάλωση ενέργειας, όπως η χαλυβουργία, η κεραμική βιομηχανία και η παραγωγή λιπασμάτων, η χρήση φυσικού αερίου τείνει να καταστεί ασύμφορη από ένα σημείο και μετά. Πάντως ούτε η αξιοποίηση των αποθεμάτων λύνει το πρόβλημα, γιατί σε πολλές αποθήκες φυσικού αερίου – ιδιαίτερα στη βόρεια Γερμανία – τα αποθέματα βρίσκονται πλέον σε ιστορικά χαμηλά.

Όπως εξηγεί ο Σεμπάστιαν Μπλέσκε από τoν σύνδεσμο INES, που εκπροσωπεί τις αποθηκευτικές μονάδες για φυσικό αέριο και υδρογόνο, «οι αποθηκευτικοί χώροι έχουν γεμίσει μόνο κατά 42%». Λεπτομέρεια: Το 10% των χώρων αυτών ανήκει στη ρωσική Gazprom. «Oι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις», λέει ο Μπλέσκε, «έχουν ακόμη χαμηλότερη πληρότητα, καθώς έχουν γεμίσει μόνο κατά 17% με φυσικό αέριο». Οι εισαγωγές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν αποτελούν εναλλακτική λύση. Νορβηγία και Ολλανδία δεν μπορούν να αυξήσουν άλλο την παραγωγή τους, ενώ η Μ.Βρετανία αντιμετωπίζει και η ίδια προβλήματα επάρκειας και αυξημένων τιμών ενέργειας.

Τα LNG δεν μπορούν (ακόμη) να ανταγωνιστούν τους αγωγούς

Τις προηγούμενες εβδομάδες όλο και περισσότερα τάνκερ με υγροποιημένο αέριο (LNG) από τις ΗΠΑ έφτασαν στην Ευρώπη. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις γειτονικές της χώρες, η Γερμανία δεν διαθέτει ούτε μία δεξαμενή αποθήκευσης LNG. Διαθέτει βέβαια τον αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος μόλις πρόσφατα ολοκληρώθηκε και είναι έτοιμος να λειτουργήσει. Αλλά εδώ διαφαίνεται πλέον η εξάρτηση της Γερμανίας από τη ρωσική ενέργεια: Από τη μία πλευρά η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ απειλεί με κυρώσεις κατά της Ρωσίας, από την άλλη ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς κάνει λόγο για «ιδιωτική επένδυση», για να αλλάξει ωστόσο γνώμη στη συνέχεια και να ξεκαθαρίσει ότι μία ρωσική εισβολή θα ήταν το «τέλος» του αγωγού.

Οι ειδικοί δεν πιστεύουν ότι η ίδια η Ρωσία θα έφτανε στο σημείο να διακόψει τις παροχές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Άυτό δεν συνέβη ούτε στον Ψυχρό πόλεμο, ούτε κατά την προσάρτηση της Κριμαίας, υπενθυμίζει ο Κλάους Ντίτερ Μάουμπαχ, επικεφαλής της εταιρείας παροχής ενέργειας Uniper. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι «η Ρωσία δεν μπορεί να αντικατασταθεί ως προμηθευτής τα επόμενα χρόνια», όταν μάλιστα η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που έχει αποφασίσει το Βερολίνο, προϋποθέτει απολιγνιτοποίηση και «λουκέτο» στα τρία γερμανικά πυρηνικά εργοστάσια που έχουν απομείνει σε λειτουργία. Αυτή τη στιγμή η εγχώρια παραγωγή μπορεί να καλύψει μόλις το 5% των αναγκών της Γερμανίας σε φυσικό αέριο.

Πηγή: DW