Editorial/ Η Ουκρανική δυστοπία: Ο αναθεωρητισμός του Ντονμπάς και η “γύμνια” της Ε.Ε

Στην Ουκρανική κρίση, η Ε.Ε αναδεικνύεται σε “σπασμένο κρίκο” στην αλυσίδα της έντασης που παράγεται στο γεωπολιτικό πεδίο του Ντονμπάς. Μία σκοτεινή περίοδος ψυχροπολεμικής έκρηξης στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης έχει ήδη ανατείλει και όποια κι αν είναι η εξέλιξη οι ζημίες για της Γηραιά Ήπειρο θα είναι μεγάλες και μακρόχρονες. Το έλλειμμα ηγεσιών αναδεικνύεται κατά τρόπο ιδιαίτερα επικίνδυνο για τους “27” και η δυστοπία που δημιουργείται είναι μάλλον βέβαιο πως θα πλήξει με ισχυρές δόσεις αστάθειας ένα ήδη ασταθές σύστημα συσχετισμών.

Μια αισιόδοξη ανάγνωση θα ήταν ότι η αναγνώριση των αυτονομιστικών περιοχών να προσφέρει διέξοδο σε όλους. Ο Πούτιν, με αυτό τον τρόπο, σώζει το πρόσωπο ισχύος που καλλιεργεί ταπεινώνοντας την Ουκρανία και τη Δύση, αλλά αποφεύγει τον πόλεμο πλήρους κλίμακας και το ανθρώπινο και οικονομικό κόστος που θα επέβαλε στη Ρωσία.

Η αποδοχή της αναγνώρισης θα γλίτωσε την Ουκρανία από μια μεγάλη στρατιωτική σύγκρουση με τη Ρωσία. Θα σήμαινε επίσης ότι το Κίεβο θα αποφύγει τις εσωτερικές πολιτικές δυσκολίες και το κοινωνικο-οικονομικό κόστος που θα σήμαινε η εφαρμογή της βαθιά αντιδημοφιλούς συμφωνίας του Μινσκ του 2015 για τον Ουκρανό πρόεδρο Volodymyr Zelenskyi και την κυβέρνησή του.

Η τρέχουσα κρίση είναι κάτι περισσότερο από το καθεστώς «ορισμένων περιοχών των περιοχών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ», όπως αναφέρονται τα εδάφη στη συμφωνία του Μινσκ . Δεν επιλύει τις ευρύτερες εντάσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης σχετικά με τη μελλοντική ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας.

Η Μόσχα εισέπραξε ως αδυναμία της Ουάσιγκτον την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν και έσπευσε να αξιοποιήσει το νέο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Η Άγκελα Μέρκελ δεν είναι πια στο Βερολίνο, ο Εμανουελ Μακρόν οδηγείται εν μέσω εσωτερικής πολιτικής αστάθειας στις γαλλικές προεδρικές εκλογές και στις Βρυξέλλες δεν υπάρχει ηγεσία (όπως στην περίοδο του Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ) που να μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλίες. Ο Τζο Μπάϊντεν παίρνει επάνω του την Ουκρανική κρίση παρακάμπτοντας τις Βρυξέλλες όπου δεν υπάρχει αξιόπιστος συνομιλητής.

Είναι προφανές ότι ο Πούτιν έχει πειστεί ότι το συνεχιζόμενο καθεστώς του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ ως ντε φάκτο κρατών εντός της Ουκρανίας –και ως εκ τούτου ως μέσου μόχλευσης επί της Ουκρανίας και, κατ’ επέκταση, επί των δυτικών εταίρων της– είχε πάψει να εξυπηρετεί τους σκοπούς της Ρωσίας. Αλλά η ωριαία τηλεοπτική του ομιλία δεν έδωσε κανένα λόγο για αισιοδοξία ότι η αναγνώρισή τους έβαλε τέλος στο «ουκρανικό ζήτημα».

Στη Γερμανία έχει προκαλέσει αίσθηση η απόφαση για το πάγωμα το αγωγού Nord Stream 2.Την απόφαση του καγκελαρίου Σολτς χαιρέτισαν τόσο η Ουκρανία, όσο και οι ΗΠΑ, οι οποίες, όπως άλλωστε και σειρά άλλων κυρίως ευρωπαϊκών χωρών, ήταν εξ αρχής κατά του μεγαλόπνοου γερμανορωσικού σχεδίου. Η κίνηση του καγκελαρίου εξέπληξε πολλούς και εντός Γερμανίας οι οποίοι δεν περίμεναν το Βερολίνο να λάβει τόσο γρήγορα μια τόσο ριζική απόφαση. Η απόφαση Σολτς θεωρείται από ορισμένους σχολιαστές μεγάλη ήττα για την πρώην καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ, η οποία επί σειρά ετών υπερασπίζονταν την κατασκευή του αγωγού υποστηρίζοντας ότι το όλο πρότζεκτ έχει αποκλειστικά οικονομικά κριτήρια. Είναι, όμως, μια απόφαση που επί της ουσίας επιβλήθηκε από την Ουάσιγκτον.

Αρμόδιος υπουργός για το πάγωμα της διαδικασίας πιστοποίησης του αγωγού Nord Stream 2 είναι ο υπουργός Οικονομίας και πρώην συμπρόεδρος των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ, ο οποίος τόνισε σε ομιλία του στο Ντίσελντορφ ότι «ο πόλεμος εκτοξεύει τις τιμές» και πως η Ρωσία φέρει αποκλειστικά την ευθύνη για την παρούσα κατάσταση. Ο γερμανός πολιτικός εκτίμησε ότι οι τιμές φυσικού αερίου θα αυξηθούν περεταίρω όσο διαρκούν οι εντάσεις στην Ουκρανία. Παράλληλα υπογράμμισε ότι η Γερμανία θα πρέπει να απεξαρτηθεί από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από την Ρωσία. «Η απεξάρτηση είναι η καλύτερη προστασία από μια ασταθή αγορά» τόνισε κλείνοντας ο υπουργός Οικονομίας.

Οι κυρώσεις Μπορέλ είναι άνευ σημαντικού πρακτικού αποτελέσματος. Η ανάρτησή του στα social media (την οποία κατέβασε στη συνέχεια) πως “τελειώνουν τα πάρτι στο Μιλάνο και την Κυανή Ακτή” για τους Ρώσους ήταν η αποκάλυψη της έκδηλης ευρωπαϊκής αμηχανίας. Και η απάντηση του Ντιμίτρι Μεντβέντεφ για το κόστος που θα επωμιστεί η Ε.Ε από την εκτόξευση των τιμών του φυσικού αερίου δείχνει τα περιορισμένα όρια των ευρωπαϊκών αντιδράσεων.

Ο νέος “ψυχρός πόλεμος” είναι εδώ, είτε επικρατήσουν ψυχραιμότερες φωνές και δρομολογηθεί κάποια μακρά διπλωματική διαδικασία, είτε, ακόμα χειρότερα, εάν πραγματοποιηθεί κάποια πολεμική σύρραξη. Ως προς τα δικά μας, δε, η αδυναμία της Ε.Ε να σταθεί επάξια απέναντι στον αναθεωρητισμό της Ρωσιας δημιουργεί εύλογες ανησυχίες για το τι μπορεί να πράξει έναντι του τουρκικού αναθεωρητισμού σε βάρος της Ελλάδας. Οι τελευταίες κλιμακούμενες προκλήσεις και οι δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν θα έπρεπε να προκαλούν αισθήματα φόβου στην Αθήνα.

Libre