Ακρίβεια: Τι μέτρα έχουν λάβει οι άλλες χώρες, τι αρνείται να κάνει η Ελλάδα

Η μία χώρα μετά την άλλη προχωρούν σε σημαντικές κινήσεις στήριξης των νοικοκυριών, αν και η ελληνική κυβέρνηση σπεύδει να αποκλείσει κάθε συζήτηση, ακόμη και για προσωρινή μείωση των φόρων σε τρόφιμα και καύσιμα. Ως αιτιολογία προβάλλει την αγωνία της μην τυχόν και επωφεληθούν έτσι οι πιο εύποροι.

Ο Έλληνας φορολογούμενος πληρώνει την όγδοη πιο ακριβή βενζίνη στον κόσμο, με τον ειδικό φόρο κατανάλωσης να ανέρχεται στο 24%. Οι επιδοτήσεις είναι μηδαμινές, σε βαθμό που δεν τις αντιλαμβάνεται κανένας όταν έρχονται οι διογκωμένοι λογαριασμοί ρεύματος και φυσικού αερίου. Σε συνδυασμό με τις υπερτιμήσεις σε βασικά διατροφικά αγαθά, η καθημερινότητα των πολιτών μετατρέπεται σε εφιάλτη.

Ηδη από τον χειμώνα του 2020 η πιθανότητα μετά την πρώτη φάση της πανδημίας να επιστρέψει ο πληθωρισμός απασχολούσε σοβαρά. Τον Δεκέμβριο του 2020, μάλιστα, οι φωνές των ειδικών προειδοποιούσαν ότι έρχεται εποχή υψηλού πληθωρισμού. Οικονομολόγοι, καθηγητές, μεγάλα διεθνή οικονομικά έντυπα, όπως ο «Economist», έγραφαν άρθρα με τη βεβαιότητα επιστροφής του υψηλού πληθωρισμού και τους μεγάλους κινδύνους που αυτός θα επιφέρει.

Η Ελλάδα διαθέτει ένα τεράστιο δημόσιο χρέος, που επί κυβέρνησης Ν.Δ. αυξάνεται για πρώτη φορά μετά το κραχ του 2010, και πολίτες που παλεύουν να επιβιώσουν μετά από μία δεκαετή οικονομική κρίση διαρκείας, με μισθούς που είναι από τους χαμηλότερους στην Ε.Ε. Δουλειά της κυβέρνησης ήταν, αντί να αγνοεί τον κίνδυνο, όπως κάνει συνήθως, να προετοιμαστεί για τη διαφαινόμενη πληθωριστική κρίση.

Ποια μέτρα όμως λαμβάνουν οι άλλες χώρες, προκειμένου να ανακουφίσουν τους πολίτες τους;

• Η βρετανική κυβέρνηση παίρνει μια σειρά από μέτρα που δίνουν ουσιαστική ανάσα στους πολίτες, ενώ ήδη είναι υπό συζήτηση και η μείωση φόρων στους λογαριασμούς ενέργειας.

Στη Βρετανία, ο ετήσιος κατώτατος μισθός ανέρχεται σε 17.300 λίρες, περίπου 20.500 ευρώ. Πρόσφατα ανακοινώθηκε μια σημαντική αύξηση 2.000 λιρών τον χρόνο, με ισχύ από τον προσεχή Απρίλιο.

• Τα νοικοκυριά αναμένεται να αντιμετωπίσουν αύξηση κατά 54% στους λογαριασμούς ενέργειας από τον Απρίλιο. Η ρυθμιστική Αρχή έθεσε ανώτατο όριο τιμής για 22.000.000 σπίτια.
• Θα ισχύσει από τον Απρίλιο έκπτωση 150 λιρών στους τοπικούς φόρους για το 80% των νοικοκυριών στη χώρα.
• Δίνεται εφάπαξ έκπτωση 140 λίρες στους λογαριασμούς ενέργειας για νοικοκυριά χαμηλοσυνταξιούχων και χαμηλόμισθων.
• Καταβολή 100 έως 300 λιρών σε όλους όσοι λαμβάνουν την κρατική σύνταξη.
• Θα καταβάλλονται επιπλέον 25 λίρες εβδομαδιαίως σε χαμηλόμισθους, όταν η θερμοκρασία πέφτει στους 0 βαθμούς Κελσίου, μεταξύ 1 Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου.

• Στο Βέλγιο, ο κατώτατος μηνιαίος μισθός είναι 1.658 ευρώ. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα μειώσει τον ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια από 21%, σε 6% για το διάστημα από 1 Μαρτίου έως 1 Ιουλίου.

Επίσης, θα δοθεί επιταγή 100 ευρώ σε κάθε νοικοκυριό και θα επεκταθεί ο ευνοϊκός κοινωνικός συντελεστής τιμών. Το πακέτο για την ενέργεια θα ανέλθει σε 1,1 δισ. ευρώ, μια χειροπιαστή μέση μείωση για τα νοικοκυριά 165 ευρώ.

• Στη Γαλλία, όπου ο κατώτατος μηνιαίος μισθός ανέρχεται σε 1.603 ευρώ, ο Μακρόν όρισε ανώτατο όριο για τη αύξηση στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στο 4%. Δεσμεύτηκε, δηλαδή, ότι οι λογαριασμοί ρεύματος στα νοικοκυριά για φέτος δεν θα ανέβουν πάνω από αυτό το ποσοστό.

Για να το καταφέρει, η γαλλική κυβέρνηση έδωσε εντολή στην εταιρία κοινής ωφελείας EDF, τον κολοσσό παραγωγής ηλεκτρικής – πυρηνικής ενέργειας, που ανήκει κατά 80% στο κράτος, να πουλήσει περισσότερη φθηνή πυρηνική ενέργεια σε ανταγωνιστές, έστω κι αν η εταιρία υποστεί προσωρινές απώλειες.

Επίσης, η Γαλλία αποφάσισε να δώσει 100 ευρώ και voucher για το ρεύμα σε 38.000.000 πολίτες με μηνιαίο εισόδημα χαμηλότερο από 2.000 ευρώ.

• Στη Γερμανία, όπου ο κατώτατος μηνιαίος μισθός είναι 1.621 ευρώ, η κυβέρνηση αποφάσισε να καταργήσει την πρόσθετη χρέωση στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας που αφορά στις ανανεώσιμες πηγές, με σημαντικό όφελος για τα νοικοκυριά.

Επίσης, αποφασίστηκε να δοθεί ένα πακέτο εφάπαξ επιχορηγήσεων 130.000.000 ευρώ σε νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, το οποίο θα καταβληθεί το καλοκαίρι, όταν και θα λαμβάνουν τους λογαριασμούς τους.

• Αν και δεν έχει οριστεί επίσημα, ο κατώτατος μηνιαίος μισθός στην Ιταλία είναι στα 920 ευρώ. Η χώρα μειώνει κατά πέντε μονάδες τον ΦΠΑ στο φυσικό αέριο, ενώ μηδενίζονται προσωρινά οι «χρεώσεις συστήματος» στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου.

Οι χρεώσεις συστήματος περιλαμβάνουν επιβαρύνσεις για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πυρηνικό παροπλισμό, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 20% των τελικών λογαριασμών.

• Η Ολλανδία, με κατώτατο μισθό στα 1.725 ευρώ, μείωσε τους ενεργειακούς φόρους για το σύνολο του πληθυσμού. Στο Λουξεμβούργο, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 2.257 ευρώ, η κυβέρνηση αύξησε το επίδομα κόστους ζωής κατά 200 ευρώ, για να προστατεύσει καλύτερα τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά.

Για να θωρακίσει τους καταναλωτές η Βουλγαρία, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 332 ευρώ, πάγωσε τις τιμές ρεύματος και θέρμανσης μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Αυτό εμπόδισε την ανεξάρτητη ρυθμιστική Αρχή ενέργειας να αυξήσει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας κατά 11,5% και τις τιμές θέρμανσης κατά 30%.

Από την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση της Ουγγαρίας πάγωσε κι αυτή τις τιμές βασικών προϊόντων, όπως το γάλα, το αλεύρι, το κρέας και το λάδι. Οι τιμές θα μείνουν για το επόμενο τρίμηνο στο επίπεδο που ήταν στα μέσα Οκτωβρίου.

Και η Σερβία με τα Σκόπια αποφάσισαν να παγώσουν προσωρινά τις τιμές για προϊόντα όπως το ψωμί, η ζάχαρη και το λάδι.

• Η Ισπανία, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 1.166 ευρώ, έθεσε ανώτατο όριο στις αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου. Επίσης, ο ΦΠΑ στους λογαριασμούς ενέργειας θα παραμείνει στο 10% από 21%, ενώ ο ειδικός φόρος στην ηλεκτρική ενέργεια θα παραμείνει στο 0,5% έως τις 30 Απριλίου.

Επιπλέον, ένας φόρος 7% στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ο οποίος τελικά μετακυλίεται στους καταναλωτές, αναστέλλεται έως τα τέλη Μαρτίου.

Η κυβέρνηση της Ιρλανδίας ανακοίνωσε ένα πλήρες πακέτο στήριξης για να προστατευτούν οι καταναλωτές από τον πληθωρισμό και την ενεργειακή κρίση.

Μεταξύ των μέτρων που ανακοινώθηκαν είναι:

• Ενεργειακή πίστωση 200 ευρώ για τους πολίτες.
• Επιπλέον 125 ευρώ εφάπαξ καταβολή σε όσους λαμβάνουν επίδομα καυσίμων.
• Επιπλέον κρατική ενίσχυση 20% για τη φαρμακευτική δαπάνη.
• Μείωση 20% στα εισιτήρια των ΜΜΜ.

Η Τσεχία, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 651 ευρώ, μείωσε τον ΦΠΑ στην ενέργεια, ενώ ενέκρινε νομοσχέδιο χαλάρωσης των όρων για τα κοινωνικά επιδόματα που συνδέονται με τη στέγαση.

Στη Νορβηγία, που δεν υπάρχει επίσημος κατώτατος μισθός (ενδεικτικά, ο μέσος ετήσιος μισθός ενός δασκάλου είναι 106.000 ευρώ), η κυβέρνηση θα πληρώσει το 80% των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας των νοικοκυριών! Επιπλέον, θα διατεθούν έξτρα κρατικές παροχές στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά.

Η Πολωνία, με κατώτατο μηνιαίο μισθό στα 655 ευρώ, ανακοίνωσε μειώσεις φόρων στην ενέργεια, στη βενζίνη και στα βασικά είδη διατροφής, καθώς και επιταγές μετρητών για τα νοικοκυριά.

Συγκεκριμένα, μηδένισε τον ΦΠΑ στα βασικά είδη διατροφής και στο φυσικό αέριο. Μείωσε τον ΦΠΑ σε βενζίνη και ντίζελ στο 8%. Μείωσε στο 5% τον ΦΠΑ σε θέρμανση και ηλεκτρική ενέργεια.

Στα τέλη Ιανουαρίου ο υπουργός Οικονομικών στις Μπαχάμες Michael B. Halkitis ανακοίνωσε ότι λόγω του πληθωρισμού θα μειωθεί από 12% σε 10% ο ΦΠΑ σε εκατοντάδες αγαθά, όπως τα τρόφιμα και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης.

Η ενεργειακή κρίση ώθησε την Ε.Ε. να δημοσιοποιήσει τον Οκτώβριο μια «εργαλειοθήκη» με έκτακτα μέτρα που επιτρέπει στα μέλη της να λαμβάνουν για την προστασία των καταναλωτών τους.

Στις επιλογές που έχουν πλέον τα μέλη της Ε.Ε. περιλαμβάνονται:

• Μείωση των εθνικών φόρων για την ενέργεια και τα ορυκτά καύσιμα. Σημειωτέον ότι οι φόροι αντιπροσωπεύουν κατά μ.ο. το 41% των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας των καταναλωτών της Ε.Ε.
• Αφαίρεση από τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των εισφορών για τη χρηματοδότηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
• Επιτρέπονται προσωρινές κρατικές πληρωμές για να βοηθήσουν τα φτωχότερα νοικοκυριά να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.
• Οι κυβερνήσεις μπορούν να φρενάρουν τη διακοπή ηλεκτροδότησης των νοικοκυριών λόγω οφειλών ή να επιτρέψουν την καθυστέρηση πληρωμών στους λογαριασμούς.

Οι περισσότερες κυβερνήσεις συνήθισαν μια εποχή σχεδόν τσάμπα χρήματος. Η φτηνή χρηματοδότηση επέτρεψε σε κυβερνήσεις να έχουν τεράστια ελλείμματα κι ώθησε τις κεντρικές τράπεζες να ψάχνουν άλλα εργαλεία, όπως τις αγορές ομολόγων, όποτε έπρεπε να «ντοπάρουν» την οικονομία.

Γι’ αυτό και τα νέα για αύξηση επιτοκίων, με σκοπό να καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός, προκαλούν ρίγη ανησυχίας. Ειδικά στην υπερχρεωμένη Ελλάδα! Στην ουσία, όσο μεγαλύτερο είναι το ύψος του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το οικονομικό «στρίμωγμα» από τις αυξήσεις επιτοκίων.

Οι κεντρικές τράπεζες θα αυξήσουν τα επιτόκια και η Ελλάδα πήρε ήδη τις τελευταίες ημέρες μια γεύση για το τι μπορεί να ακολουθήσει. Το κόστος δανεισμού για τη χώρα μας εκτινάχτηκε κοντά στα προ πανδημίας επίπεδα, όταν η Κριστίν Λαγκάρντ αρνήθηκε να αποκλείσει άνοδο των επιτοκίων φέτος και μίλησε για την «ομόφωνη ανησυχία» της ΕΚΤ για το ρεκόρ πληθωρισμού στην ευρωζώνη.

Η άνοδος στο Ελληνικό Δεκαετές Ομόλογο έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2019 και η απόδοσή του αυξήθηκε κατά 0,3%, στο 2,55%. Να υπενθυμίσουμε ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας έχει ξεπεράσει πια το 210% του ΑΕΠ.

Αν, μάλιστα, επαληθευτεί η πληροφόρηση του Economist, ότι η ΕΚΤ, που δεν έχει αυξήσει τα επιτόκια για πάνω από μία δεκαετία, αναμένεται να τα αυξήσει φέτος όχι μία αλλά δύο φορές, τότε τα νέα είναι ακόμα πιο άσχημα. Και για το δημόσιο χρέος αλλά και για το ιδιωτικό, αφού οι ιδιώτες σε μια χώρα τείνουν να «πληρώνουν» μεγαλύτερο μερίδιο του… λογαριασμού απ’ ό,τι η κυβέρνηση, η οποία μπορεί πάντα να δανείζεται φτηνότερα.