COP26: Ύστατη ευκαιρία – Αποφεύγουν τον… λογαριασμό οι ισχυροί της Γης – Απουσία Πούτιν, Τζινπίνγκ η κρίσιμη Διάσκεψη για το κλίμα

Η εφετινή Διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή (COP26) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, που ξεκινά σήμερα 31 Οκτωβρίου τις εργασίες της στη Γλασκώβη ως τις 12 Νοεμβρίου, είναι η ύστατη ευκαιρία για να σωθεί η Γη, το σημείο καμπής που εάν χαθεί, το μέλλον διαγράφεται δυσοίωνο. Περίπου 20.000 εκπρόσωποι από 195 χώρες, αρχηγοί κρατών, νυν και πρώην εμβληματικοί ηγέτες, όπως ο Μπαράκ Ομπάμα, ειδικοί επιστήμονες, διπλωμάτες και ακτιβιστές από όλον τον κόσμο θα επιχειρήσουν να καθορίσουν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο δράσεων με ξεκάθαρους στόχους:

• Να μειωθούν δραστικά οι εκπομπές ρύπων που παράγονται από την καύση ορυκτού άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου ώστε μέχρι το 2050 να εξασφαλιστεί η κλιματική ουδετερότητα.
• Να δεσμευτούν κεφάλαια από τις πλουσιότερες χώρες προκειμένου να παράσχουν βοήθεια στις φτωχότερες και πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή.
• Να αυξηθούν οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να υιοθετηθούν πρακτικές που θα προστατεύσουν τις κοινότητες και τα φυσικά οικοσυστήματα.

Η Διάσκεψη σηματοδοτεί τις πιο σημαντικές συνομιλίες για το κλίμα από το 2015, όταν υπογράφηκε η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Τότε οι χώρες είχαν δεσμευτεί να υποβάλουν εθνικά σχέδια για τη μακροπρόθεσμη σταθεροποίηση της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε επίπεδα κάτω των 2 βαθμών Κελσίου (ει δυνατόν στον 1,5 βαθμό σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή) ενώ είχαν συμφωνήσει ότι θα επέστρεφαν ανά πενταετία με ένα ενημερωμένο σχέδιο.

Θα επιτύχει η Γλασκώβη ή θα έχει τη μοίρα του Παρισιού; Οι αμφιβολίες είναι πολλές και έχουν βάση. Μολονότι έχει υπάρξει η βούληση και έχουν κατά καιρούς ανακοινωθεί φιλόδοξα σχέδια από πολλές κυβερνήσεις, στην πράξη έχει σημειωθεί ελάχιστη πρόοδος. Δεκάδες χώρες δεν έχουν ακόμη ανανεώσει τις δεσμεύσεις τους για τη μείωση των βλαβερών εκπομπών βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού, με την πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ να το θέτει ξεκάθαρα: «Oι δεσμεύσεις του Παρισιού δεν τηρήθηκαν. Βρισκόμαστε σε πορεία καταστροφής».

«Για να υπάρξουν σημαντικές πιθανότητες επιτυχίας, ο κόσμος πρέπει να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 45% μέχρι το 2030 από τα επίπεδα που ήταν το 2010, για να τις οδηγήσει σε μηδενικά επίπεδα μέχρι τα μέσα αυτού του αιώνα» υπογραμμίζει ο «Economist». Ο στόχος μοιάζει ουτοπικός και δυστυχώς, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να μη χαθεί άλλος χρόνος, επικρατεί μια «προκαταβολική απαισιοδοξία», επισημαίνει ο Ισχαάν Θαρόρ της «Washington Post».

«Η έλλειψη προόδου από το Παρίσι προκαλεί κυνισμό, τουλάχιστον επιφυλακτικότητα για τη Γλασκώβη» γράφει η ομάδα σύνταξης των «New York Times». Οχι μόνο βρισκόμαστε μακριά από τις φιλοδοξίες, αλλά οι ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα έχουν έκτοτε αυξηθεί πάνω από τους ετήσιους μέσους όρους – στα 400 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm) δηλαδή, που εδώ και καιρό θεωρείται επικίνδυνο όριο, όπως εξηγούν οι συντάκτες.

Το 2019 ο κόσμος κατέγραψε τις περισσότερες ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που έχουν καταγραφεί ποτέ. Αυτές ισοδυναμούν με περισσότερους από 60 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, αριθμός που περιλαμβάνει μεθάνιο – ένα ισχυρό αέριο που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου – και άλλους παράγοντες που θερμαίνουν το κλίμα.

Την ίδια ώρα, η οικονομική επιβράδυνση εξαιτίας της πανδημίας αλλά και τα lockdowns που επιβλήθηκαν, μείωσαν μόνο προσωρινά τις εκπομπές ρύπων, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) που παραθέτει την έκθεση United in Science 2021 με τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα και ευρήματα σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει ότι οι παγκόσμιες εκπομπές CO2 μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου στους τομείς της ενέργειας και της βιομηχανίας ήταν ήδη στο ίδιο επίπεδο ή υψηλότερες από ό,τι την ίδια περίοδο το 2019, πριν από την πανδημία.

Με αυτά τα δεδομένα, «πιστεύω ότι κινδυνεύουμε να μην έχουμε επιτυχία στο COP26» δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ. Ο Αντόνιο Γκουτέρες (φωτογραφία) μίλησε για έλλειψη μομέντουμ και αλληλεγγύης μεταξύ των κυβερνήσεων του κόσμου και υπογράμμισε ότι «υπάρχει ακόμη ένα επίπεδο δυσπιστίας, μεταξύ Βορρά και Νότου, μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. […] Αυτό πρέπει να ξεπεραστεί διότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα της αβύσσου».

Οι διαπραγματεύσεις θα είναι «εξαιρετικά σκληρές», παραδέχθηκε ο βρετανός πρωθυπουργός και οικοδεσπότης της Διάσκεψης Μπόρις Τζόνσον, εξ ου και οι διοργανωτές κρατούν μικρό καλάθι. Η επιτυχία της Διάσκεψης σαμποτάρεται και από την απουσία ηγετών χωρών με αυξημένες εκπομπές ρύπων που αρνούνται να παρευρεθούν επικαλούμενοι εμπόδια. Πιο χαρακτηριστική, αυτή του Σι Τζινπίνγκ, προέδρου της Κίνας, δηλαδή του μεγαλύτερου ρυπαντή στον κόσμο ο οποίος δεν θα μεταβεί στη Γλασκώβη αλλά θα απευθυνθεί στους υπόλοιπους ηγέτες μέσω βίντεο. Αλλη ηχηρή (επιβεβαιωμένη) απουσία αυτή του Βλαντίμιρ Πούτιν, η χώρα του οποίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων, όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας, και είναι λόγω αυτού ο τέταρτος μεγαλύτερος ρυπαντής στον κόσμο. Φαίνεται επί του παρόντος, παρά την περί αντιθέτου ρητορική της Μόσχας, ότι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι προτεραιότητά της. Πώς λοιπόν οι προσδοκίες για τη Διάσκεψη να είναι υψηλές;

Προάγγελος οι G20…

Λίγες ώρες πριν την έναρξη της COP26 στη Γλασκώβη για το κλίμα οι G20, οι ηγέτες των πιο ισχυρών οικονομιών του πλανήτη συναντήθηκαν στη Ρώμη για τις τελευταίες διαπραγματεύσεις και οι πραγματικές προθέσεις θα φανούν τις επόμενες ώρες. Καθώς οι χώρες της G20 ευθύνονται σχεδόν για το 80% των αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ηγέτες των κρατών τους θα πρέπει να δώσουν τον τόνο στη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα ανακοινώνοντας τους στόχους τους προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή.

Παρατηρητές και μη κυβερνητικές οργανώσεις θα εξετάσουν προσεκτικά το τελικό ανακοινωθέν της G20 σχετικά με το κλίμα.

Επιπλέον, σύμφωνα με το προσχέδιο, δεν φαίνεται να έχει επιτευχθεί συμφωνία για την ουδετερότητα του άνθρακα. Αν και αρχικά στόχος ήταν να επιτευχθεί η ουδετερότητα του άνθρακα το 2050, στην πιο πρόσφατη εκδοχή του προσχεδίου υπάρχει μια γενικότερη αναφορά στα μέσα του αιώνα.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι προηγούμενες δεσμεύσεις των κρατών του κόσμου να μειώσουν την εκπομπή των αερίων του θερμοκηπίου οδηγούν σε μια «καταστροφική» υπερθέρμανση του πλανήτη, με τη θερμοκρασία να αυξάνει κατά 2,7 βαθμούς.

Η G20 διεξάγεται χωρίς την Κίνα, τη χώρα που εκλύει τη μεγαλύτερη ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και χωρίς τη Ρωσία.