Εθνική Λυρική Σκηνή: Οι Γάμοι του Φίγκαρο στην GNO TV

Μια μεγάλη παραγωγή όπερας κάνει αποκλειστική πρεμιέρα στην GNO TV, στο πλαίσιο του επετειακού προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ) για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Οι «Γάμοι του Φίγκαρο» του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, σε μουσική διεύθυνση του διεθνώς αναγνωρισμένου αρχιμουσικού Βασίλη Χριστόπουλου και σκηνοθεσία του καλλιτεχνικού διευθυντή της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, Αλέξανδρου Ευκλείδη, βιντεοσκοπήθηκαν την περασμένη άνοιξη χωρίς την παρουσία κοινού και έρχονται στην οθόνη μας μέσω του nationalopera.gr/GNOTV από τις 25 Οκτωβρίου έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2021.

Στην ευρηματική σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Ευκλείδη με τη συνεργασία της Αγγέλας-Κλεοπάτρας Σαρόγλου, τα σκηνικά του Γιάννη Κατρανίτσα, τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη και τους φωτισμούς της Μελίνας Μάσχα, οι λεπτές αποχρώσεις της μουσικοθεατρικής ιδιοφυΐας του Μότσαρτ αναδεικνύονται μέσα σε ένα κινηματογραφικό σκηνικό που συνθέτει ένα σύμπαν ρετρό παραδοξότητας. Οι ήρωες του Μότσαρτ μετατρέπονται σε γρανάζια ενός αλλόκοτου κόσμου που υπογραμμίζει τη διαχρονική πάλη για κοινωνική ανέλιξη και αξιοπρέπεια.

Το κινηματογραφικό σκηνικό της παράστασης αναδεικνύεται από τη σκηνοθεσία της βιντεοσκόπησης, που εστιάζει στις λεπτομέρειες των ερμηνειών, ενώ ταυτόχρονα τονίζει τη σινεμασκόπ διάσταση της παραγωγής. Ο σκηνοθέτης σημειώνει: «Η ιδέα που γέννησε τη σκηνοθεσία των “Γάμων του Φίγκαρο” προκύπτει από τις δυνατότητες της σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος: ένα σπάνια επίμηκες σκηνικό, μήκους 35 μέτρων, αναπαριστά οκτώ δωμάτια του αρχοντικού του Κόμη Αλμαβίβα, τα οποία εναλλάσσονται με τη συνδρομή ενός θεατρικού τράβελινγκ μπροστά στα μάτια των θεατών, προσφέροντάς τους διαφορετικές στιγμές της καθημερινότητας των χαρακτήρων του έργου. Πρόκειται, άλλωστε, για ένα έργο που, ακολουθώντας τον περίφημο “αριστοτελικό” κανόνα των τριών ενοτήτων, διαδραματίζεται μέσα σε μία μέρα και μέσα στο ίδιο σπίτι. Η πρόκληση που γεννάει η ιδιαίτερη αυτή σκηνική συνθήκη είναι η διεύρυνση του αφηγηματικού πλαισίου του έργου και η δυνατότητα να επεξηγηθούν τα κίνητρα των χαρακτήρων, σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί η πλούσια (αλλά και περίπλοκη) μουσικοθεατρική χαρακτηρολογία του Μότσαρτ».

Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους συναντούμε νεότερους αλλά και διεθνώς αναγνωρισμένους μονωδούς της ΕΛΣ, όπως τους Δημήτρη Πλατανιά, Τσέλια Κοστέα, Διονύση Σούρμπη, Αφροδίτη Πατουλίδου, Μιράντα Μακρυνιώτη κ.ά. Συμμετέχει η Ορχήστρα και η Χορωδία της ΕΛΣ, σε μουσική διεύθυνση Βασίλη Χριστόπουλου.

Αναμφισβήτητα οι «Γάμοι του Φίγκαρο» αποπνέουν την υποβόσκουσα κοινωνική αναστάτωση που θα οδηγούσε σε πολύ λίγα χρόνια στην έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης. Ο ίδιος ο Ναπολέοντας αργότερα θα περιέγραφε το έργο ως την «Επανάσταση εν δράσει». Ο Μότσαρτ και ο Ντα Πόντε, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν προβλήματα με τις αρχές λογοκρισίας, τροποποίησαν σημαντικά το θεατρικό έργο δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στο ερωτικό στοιχείο και λιγότερο στο θέμα της κοινωνικής σύγκρουσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο μονόλογος του Φίγκαρο, όπου, ενώ στο θεατρικό κείμενο κατακρίνεται η κληρονομημένη αριστοκρατική καταγωγή και ουσιαστικά τίθεται στο στόχαστρο της κριτικής η αριστοκρατική τάξη, στην όπερα προσαρμόζεται σε κριτική για τις άπιστες γυναίκες.

Οι «Γάμοι του Φίγκαρο», πέρα από τα ενδογενή επαναστατικά μηνύματα σε συνδυασμό με το ερωτικό στοιχείο που αναδύεται από τη γοητευτική και τρυφερή μουσική του Μότσαρτ, αποτελούν τομή στην ιστορία της όπερας, καθώς πρωταγωνιστές δεν είναι πλέον θεοί, μυθικοί ήρωες ή εξωτικά πρόσωπα αλλά άνθρωποι της καθημερινότητας: άρχοντες και υπηρέτες.

Το ποιητικό κείμενο της τετράπρακτης κωμικής όπερας «Οι γάμοι του Φίγκαρο» έχει γράψει ο Λορέντσο ντα Πόντε, βασιζόμενος στην πεντάπρακτη κωμωδία του Πιερ-Ωγκυστέν Καρόν ντε Μπωμαρσαί «τρελή ημέρα ή Ο γάμος του Φίγκαρο» (1778/84). Πρόκειται για το δεύτερο έργο της αποκαλούμενης τριλογίας του Φίγκαρο που ξεκινά με τον «Κουρέα της Σεβίλλης» (1773/75) και ολοκληρώνεται με το έργο «Ο άλλος Ταρτούφος» (1791/92). Και τα τρία θεατρικά έχουν μετατραπεί σε όπερες. Η υπόθεση των «Γάμων» αφορά την προσπάθεια του Φίγκαρο και της Σουζάννας να πραγματοποιήσουν τον γάμο τους παρά τα εμπόδια που θέτει ο Κόμης, στην υπηρεσία του οποίου βρίσκονται.