Το αμφιλεγόμενο εθνικό “πείραμα” του Bitcoin στο Ελ Σαλβαδόρ

Όταν ο 40χρονος, αμφιλεγόμενος πρόεδρος Ναγίμπ Μπουκέλε εξήγγειλε το μέτρο, προ διμήνου, υποσχέθηκε «χρηματοπιστωτική ένταξη, επενδύσεις, τουρισμό, καινοτομία και οικονομική ανάπτυξη».

Εν μέσω οικονομικής κρίσης και λόγω πανδημίας, η κυβέρνηση του φτωχικού Ελ Σαλβαδόρ διακηρύττει ότι η επίσημη πρώτη υιοθέτηση του Bitcoin ως επίσημο νόμισμα -που εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία από τη Βουλή στις αρχές Ιουνίου και τίθεται σε εφαρμογή στις 7 Σεπτεμβρίου, θα φέρει επανάσταση.

Εκτίμησε, ότι θα βοηθήσει στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Θα ενισχύσει την απασχόληση. Θα φέρει περισσότερες και φθηνότερες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.

Πρωτίστως δε, είπε: θα μειώσει το κόστος εμβασμάτων, τα οποία ανήλθαν πέρυσι σε ύψος σχεδόν 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων -ως επί το πλείστον από ομογενείς που εργάζονται στο εξωτερικό- αναλογώντας σχεδόν στο ένα πέμπτο του ΑΕΠ. Ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο.

Υποστηρίζει επίσης ότι θα μπορούσε να σηματοδοτήσει, θεωρητικά, μεγαλύτερη αυτονομία για τη χώρα αυτή της Κεντρικής Αμερικής, η οποία έχει υιοθετήσει από το 2001 -και διατηρεί, παράλληλα με το Bitcoin- το αμερικανικό δολάριο ως επίσημο νόμισμά της.

Σε περίπου μία εβδομάδα από σήμερα, λοιπόν, οι κάτοικοι του Ελ Σαλβαδόρ θα μπορούν να πληρώνουν αγαθά, υπηρεσίες και τους φόρους τους χρησιμοποιώντας το κρυπτονόμισμα ως μέσο πληρωμών, η αποδοχή του οποίου θα είναι υποχρεωτική από πάσης φύσεως επιχειρήσεις και παρόχους.

Οι αντιδράσεις

Το μέτρο κάθε άλλο παρά τυγχάνει γενικής αποδοχής. Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις ολοένα και πληθαίνουν.

«Μπουκέλε, δεν θέλουμε το Bitcoin», «Όχι στη διεφθαρμένη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες», ήταν τα κυρίαρχα συνθήματα στην πιο πρόσφατη που έγινε στην πρωτεύουσα, Σαν Σαλβαδόρ, με τη συμμετοχή χιλιάδων εργαζομένων και συνταξιούχων, που εκφράζουν φόβους ότι το κρυπτονόμισμα κινδυνεύει να τινάξει στον «αέρα» τα κρατικά ταμεία.

Μία δύσκολη μετάβαση

Σε μία χώρα με διογκούμενο έλλειμμα και χρέος, όπου το 40% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και το 70% δεν έχει πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, το εγχείρημα μοιάζει να είναι ένα ριψοκίνδυνο «πείραμα» και μία τεράστια πρόκληση.

Ως δέλεαρ, η κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ έχει εξαγγείλει δαπάνες ύψους έως και 75 εκατομμυρίων δολαρίων για τη διανομή Bitcoin, αξίας 30 δολαρίων, σε καθέναν που θα εγγραφεί στο επίσημο ηλεκτρονικό πορτοφόλι: το Chivo -«φίνο» σε ελεύθερη μετάφραση.

Όπως διευκρινίστηκε, το Chivo θα είναι συμβατό με όλα τα Bitcoin wallets, ενώ θα μπορεί να γίνεται αυτόματα η αλλαγή του ψηφιακού νομίσματος σε δολάρια.

Μέχρι τις 7 Σεπτεμβρίου, αναμένεται να έχουν στηθεί περίπου 200 ειδικά ATM και 50 σημεία εξυπηρέτησης για κατάθεση και ανταλλαγή Bitcoin με χαρτονομίσματα.

Κλείστηκε ήδη συμφωνία με την αμερικανική Athena Bitcoin για την εγκατάσταση ενός δικτύου 1.500 ΑΤΜ Bitcoin στη χώρα, σε μια επένδυση ύψους 1 εκατομμυρίου δολαρίων.

Στο μεσοδιάστημα, όταν τονίζεται και στον σχετικό νόμο, το κράτος θα μεριμνήσει για την απαραίτητη εκπαίδευση του πληθυσμού στον νέο μηχανισμό πληρωμών, ώστε να έχει πρόσβαση σε συναλλαγές με Bitcoin.

Παράλληλα, ο πρόεδρος Μπουκέλε οραματίζεται προσέλκυση επενδύσεων για την αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας από τα ηφαίστεια του Ελ Σαλβαδόρ ως καθαρή πηγή ενέργειας για την παραγωγή των μεγάλων ποσοτήτων που απαιτούνται στη λεγόμενη «εξόρυξη» κρυπτονομισμάτων.

Μεγάλες προσκλήσεις ενόψει

Πολλοί αναλυτές έχουν σπεύσει να χαρακτηρίσουν τα σχέδια του Ελ Σαλβαδόρ «τρενάκι του τρόμου».

Σε μία οικονομία με χρόνια αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης, περιορισμένη πρόσβαση στις αγορές χρέους, αυξανόμενο κόστος δανεισμού και μεγάλη «μαύρη τρύπα» στον προϋπολογισμό, η μεταβλητότητα ενός κρυπτονομίσματος και το «θολό» νομικό πλαίσιο γύρω από αυτό εγείρουν κρίσιμα ερωτήματα.

Και -το βασικότερο- ήδη περιπλέκει τις διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ για την χορήγηση δανείου, ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ο διεθνής χρηματοπιστωτικός οργανισμός έχει ήδη ταχθεί ανοιχτά κατά της υιοθέτησης του κρυπτονομίσματος ως εθνικού νομίσματος, καθώς παρακάμπτει αρχές και κεντρικές τράπεζες, αρμόδιες για τη διατήρηση της οικονομικής και νομισματικής σταθερότητας.

«Η χώρα δεν έχει εργαλεία και καμία ικανότητα να περιορίσει μια κερδοσκοπική επίθεση», τονίζει ο Κλαούντιο Λόζερ, πρώην επικεφαλής του τμήματος δυτικού ημισφαιρίου του ΔΝΤ.

Η κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ δείχνει πάντως αμετάπειστη και προχωρά στη λήψη πρόσθετων μέτρων.

Κρυπτονόμισμα με την εγγύηση δημοσίου

Δημιουργεί ειδικό ταμείο, με κεφάλαια 150 εκατομμυρίων δολαρίων, για την εγγύηση της μετατροπής των Bitcoin σε δολάρια.

Την περασμένη εβδομάδα, η κεντρική τράπεζα του Ελ Σαλβαδόρ δημοσιοποίησε κανονισμούς για την υιοθέτηση του Bitcoin, συμπεριλαμβανομένων διατάξεων για αποτροπή νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Τα δε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται εφεξής επίσης να ειδοποιούν τους καταναλωτές για τους κινδύνους μεταβλητότητας του κρυπτονομίσματος.

Ο πρόεδρος Μπουκέλε

Παραμένει ωστόσο εξαιρετικά αμφίβολο ότι η κυβέρνηση θα καταφέρει να πείσει τους επικριτές των αμφιλεγόμενων σχεδίων της και ιδιώτες επενδυτές, που το προηγούμενο διάστημα προχώρησαν σε μαζικές πωλήσεις κρατικών ομολόγων.

Στα τέλη Ιουλίου, μάλιστα, η Moody’s υποβάθμισε το αξιόχρεο του Ελ Σαλβαδόρ στην κατηγορία «σκουπίδια», επικαλούμενο «επιδείνωση της ποιότητας χάραξης πολιτικής».

Αυτά, ενώ ο «αντισυστημικός» Μπουκέλε -που εξελέγη στην προεδρία τον Φεβρουάριο του 2019- και η κυβέρνηση που συγκρότησε το λαϊκίστικο κόμμα του, «Νέες Ιδέες», μετά τις πολωμένες βουλευτικές εκλογές του περασμένου Φεβρουαρίου, καταγγέλλονται, εντός κι εκτός, για αντιδημοκρατικές πρακτικές.

Μεταξύ αυτών, για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων -και δη στη διαχείριση της πανδημίας-, για διάλυση του Συνταγματικού Δικαστηρίου και για την απόλυση του γενικού εισαγγελέα για την καταπολέμηση της διαφθοράς, με φόντο σκάνδαλα διασπάθισης δημόσιου χρήματος, εν μέσω υγειονομικής κρίσης.