Η πύρινη “κόλαση” στη Ζαχάρω – 14 χρόνια μετά την τραγωδία με τους 49 νεκρούς

Παρασκευή 24 Αυγούστου 2007, η Ηλεία παραδίδεται στις φλόγες. Στο άκουσμα της φωτιάς σε δασική περιοχή της Ζαχάρως Ηλείας κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί την τραγωδία που θα ακολουθούσε, με απολογισμό 49 νεκρούς και τεράστια οικολογική καταστροφή.

Το καλοκαίρι του 2007 οι δασικές πυρκαγιές που ξέσπασαν σε πολλούς νομούς της χώρας κόστισαν τη ζωή σε συνολικά 84 ανθρώπους, 27 εκ των οποίων στη στροφή του δρόμου στο χωριό Αρτέμιδα της Ηλείας, όπου θα εγκλωβιστούν και θα βρουν τραγικό θάνατο.

Περισσότεροι από 6.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι, 60.000 ζώα και 1.500 σπίτια κάηκαν ολοσχερώς και σχεδόν 4,5 εκατ. ελαιόδεντρα έγιναν στάχτη.

• Τα Κρέστενα, ο Γρύλλος, η Ολυμπία, ο Καϊάφας, το Νεοχώρι, το Βρεστό, η Καλλιθέα, το Σάμικο, η Πλατιάνα, η Ζαχάρω, η Ανδρίτσαινα, η Κλινδία, το Μουζάκι, το Φανάρι, η Μάκιστος και πολλοί μικρότεροι οικισμοί επλήγησαν ανεπανόρθωτα. Η φωτιά έφτασε μέχρι τον χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τον αρχαιολογικό χώρο που τελικά απετράπη.

Για «ανείπωτη εθνική τραγωδία» έκανε λόγο ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, κηρύσσοντας τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης την επόμενη της τραγωδίας.

Στην ιστορία πέρασαν επίσης οι δηλώσεις του τότε υπουργού Δημόσιας Τάξης, Βύρωνα Πολύδωρα, περί «ασύμμετρης απειλής» και «Στρατηγού Ανέμου», με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας να αποδίδει την τραγωδία σε οργανωμένο σχέδιο επικηρύσσοντας τους εμπρηστές.

«Χωρίς κανένα σχέδιο αντιμετώπισης του κινδύνου και της σωτηρίας των πολιτών, χωρίς καμία ενημέρωση του πληθυσμού και κυρίως χωρίς κανένα συντονισμό των τότε Νομάρχη Ηλείας, Χαράλαμπου Καφύρα, και Δημάρχου Ζαχάρως, Πανταζή Χρονόπουλου, άρχισε αυτοβούλως η εγκατάλειψη οικισμών από διάφορες εξόδους τους και η κάθοδος προς την παραλία της Ζαχάρως» αναφέρει η απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Πατρών.

Σύμφωνα με το δικαστήριο, οι περισσότεροι κάτοικοι διάλεξαν από τύχη την ασφαλή διαδρομή, ενώ κάποιοι ακολούθησαν τη συντομότερη χωρίς να έχουν ενημερωθεί ότι η φωτιά επεκτεινόταν ταυτόχρονα προς εκείνη την κατεύθυνση.

Ένοχοι για εμπρησμό εξ αμελείας, εμπρησμό δάσους εξ αμελείας, και ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή κρίθηκαν οι Χαράλαμπος Καφύρας – νομάρχης Ηλείας το 2007, Πανταζής Χρονόπουλος – πρώην δήμαρχος Ζαχάρως, Σοφία Νικολοπούλου κάτοικος Παλαιοχωρίου Ζαχάρως, Παναγιώτης Τσούρας πυροφύλακας Μίνθης το 2007 και Νίκος Μιχαλόπουλος, επικεφαλής του Πυροσβεστικού κλιμακίου Κρεστένων το 2007.

Στους Χαράλαμπο Καφύρα, Σοφία Νικολοπούλου και Νίκο Μιχαλόπουλο αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό του πρότερου εντίμου βίου. Το δικαστήριο αθώωσε τον Φώτη Παππά τότε υπαρχηγό του Πυροσβεστικού Σώματος. Ο εισαγγελέας πρότεινε να μην καταδικαστεί, καθώς «έκανε ότι μπορούσε» για να αντιμετωπιστεί η πυρκαγιά.

Κανείς τους δεν οδηγήθηκε στη φυλακή, καθώς οι πράξεις που τους βάραιναν ήταν πλημμεληματικού χαρακτήρα.

Το χρονικό:

• 12.30. Ο αντιδήμαρχος Ζαχάρως Σπύρος Μπηλιώνης βρίσκεται στο Δημαρχείο του. Βλέπει καπνό να έρχεται από τη χαράδρα έξω από τη Ζαχάρω.
• 12.45. Τηλεφωνεί στο Πυροσβεστικό Σώμα Κρεστένων. Τον καθησυχάζουν κάπως. «Η φωτιά είναι στον Ταΰγετο». Αναρωτιέται πώς είναι δυνατόν να βλέπει τη φωτιά από τόσο μεγάλη απόσταση.
• 13.30. Ο αντιδήμαρχος ξανατηλεφωνεί στην Πυροσβεστική Κρεστένων. «Η φωτιά είναι στον Ταΰγετο, αντιδήμαρχε…».
• 13.45. Στο τρίτο τηλεφώνημά του στο Πυροσβεστικό Σώμα, «η φωτιά εντοπίζεται στην Καρύταινα».
• 14.00. Ο αντιδήμαρχος τηλεφωνεί στον Δήμαρχο Ζαχάρως Πανταζή Χρονόπουλο. «Βλέπω καπνό, πάμε να δούμε γιατί ανησυχώ, θα καούμε όλοι». Τηλεφωνεί στο Παλαιοχώρι. «Η φωτιά είναι εδώ!» κραυγάζει τώρα μια φωνή.
• 14.05. Ο Σπύρος Μπηλιώνης επιβιβάζεται στο τζιπ του Δημαρχείου και ξεκινάει με κατεύθυνση για Μάκιστο. Ειδοποιεί τον αδερφό του. Ξεκινά κι αυτός προς Μάκιστο, προλαβαίνει και ενημερώνει τον πρόεδρο Χρυσοχωρίου.
• 14.15. Το τζιπ κατευθύνεται προς Αρτέμιδα. Ο καπνός πυκνώνει. Δεκάδες αυτοκίνητα από την Αρτέμιδα και τη Μάκιστο βρίσκονται στην κάθοδο προς Ζαχάρω.
• 14.20. Το Πυροσβεστικό Σώμα Πύργου λαμβάνει τηλεφώνημα από το Παλαιοχώρι για φωτιά σε εξέλιξη. Τρία Πυροσβεστικά αναχωρούν για το Παλαιοχώρι.
• 14.30. Η φωτιά φτάνει στη Μάκιστο, χωριό τριακοσίων ανθρώπων. Ο πρόεδρος, Νίκος Πόθος, ακούει φωνές που λένε «φωτιά απέναντι στο Παλαιοχώρι».
• 14.35. Ο Γιώργος Παρασκευόπουλος γευματίζει με την οικογένειά του, τη σύζυγο και τα τέσσερα παιδιά τους στο σπίτι της μητέρας του στην Αρτέμιδα. Το σπίτι του είναι κοντά στην είσοδο του χωριού. Εχουν έρθει για το Σαββατοκύριακο. Μαζί τους είναι και ο αλβανικής καταγωγής εργάτης, Σπύρος Κιόσια. Βλέπουν καπνό.
• 14.40. Τρία Πυροσβεστικά Οχήματα αναχωρούν από τα Κρέστενα για την περιοχή που φλέγεται. Τα δύο, σπεύδουν προς Αρτέμιδα και Παλαιοχώρι και το τρίτο παραμένει στον δρόμο ανάμεσα στη Σμέρνα και την Αρτέμιδα μήπως σβήσει τη φωτιά που πλησιάζει με μανία από τις πλαγιές.
• 14.45. Ο Σπύρος Κιόσια στην Αρτέμιδα βλέπει τα πρώτα πυροσβεστικά αεροπλάνα στον αέρα. Η Εκκλησία του χωριού τυλιγμένη στις φλόγες.
• 15.00. Ο Γιώργος Παρασκευόπουλος λέει στη σύζυγό του Αθανασία να πάρει τα παιδιά και τη μητέρα του και να φύγουν για τη Ζαχάρω. Ζητάει από τον Σπύρο να τους ακολουθήσει με το μηχανάκι μέχρι τη Ζαχάρω για να βεβαιωθεί ότι είναι καλά. Ο ίδιος μένει πίσω για να προστατεύσει το σπίτι του.
• 15.05. Πυροσβεστικό όχημα παλεύει να σβήσει τη φωτιά στη Μάκιστο. Οι κάτοικοι είναι συγκεντρωμένοι στην πλατεία. Καίγονται σπίτια. Περιπολικό ειδοποιεί τους κατοίκους να εκκενώσουν το χωριό. Ο πρόεδρος Νίκος Πόθος τρέχει να σωθεί. Πορεύεται προς τη Ζαχάρω. Στο δρόμο τον προλαβαίνει η φωτιά. Δίπλα του καίγονται δυο συγχωριανοί του με τα ζώα τους. Συνεχίζει να τρέχει.
• 15.10. Το αυτοκίνητο της Αθανασίας Παρασκευοπούλου φθάνει είκοσι μέτρα από το σημείο που βρίσκεται το πυροσβεστικό. Αδιέξοδο. Ο δρόμος κλειστός. Ούτε προς τα πάνω υπάρχει διαφυγή. Τα αυτοκίνητα κορνάρουν. Επικρατεί χάος.
• 15.20-15.30. Καυτός αέρας χτυπάει με ορμή τα σταθμευμένα αυτοκίνητα. Ο Σπύρος Κιόσια αφήνει το μηχανάκι και πεζός κατευθύνεται προς τους πυροσβέστες. Είναι άσπροι σαν το πανί και παγωμένοι. Βουτάει τη γιαγιά με τα παιδιά και τους λέει να τρέξουν προς την πλαγιά. Η φωτιά έρχεται από παντού. Ακούγονται δυνατές εκρήξεις. Τα παιδιά ουρλιάζουν. Η φωτιά έρχεται από όλες τις κατευθύνσεις.
• Ο αντιδήμαρχος Αντώνης Κρέσπης τρέχει να σωθεί με πορεία προς τα χωράφια. Στον λόφο συναντάει τον Σπύρο Κιόσια. Είναι μαζί τους και ένας τρίτος άνδρας. Σκάβουν με τα χέρια τους το χώμα. Ο Σπύρος πετάει το κινητό του τηλέφωνο για να μην «ανατιναχτεί».
• Ο αντιδήμαρχος κρατάει το κινητό του στην τσέπη του. Ο τρίτος άνδρας καίγεται δίπλα τους. Σκεπάζουν τα πρόσωπά τους με χώμα. Η λάβα περνάει από πάνω τους. Δευτερόλεπτα. Περνάει από πάνω τους και ίσα που τους χαϊδεύει. Ολα καίγονται γύρω. 14 άνθρωποι απανθρακώνονται.
• 15.30. Το αυτοκίνητο του δημάρχου ανάμεσα στην Αρτέμιδα και τη Μάκιστο συναντάει τον πρόεδρο της Μακίστου Νίκο Πόθο. Εχει εμφανή εγκαύματα. Επιβιβάζεται στο αυτοκίνητο και κάνουν αναστροφή προς Αρτέμιδα.
• Εκεί βρίσκουν και άλλους καμένους. Μαζεύονται στην εκκλησία. Ο δήμαρχος δίνει λάδι σε όλους και αλείφονται στο σώμα τους. Καταβρέχουν με νερό και το προαύλιο. Προσεύχονται και περιμένουν.
• 16.00. Ο κοινοτάρχης Αρτέμιδας λαμβάνει τηλεφώνημα από τον αδερφό του Θανάση Κόσσυφα, πρώην αστυνομικό. Eίναι στο χωράφι με τις ελιές. Του λέει ότι καίγεται και τον αποχαιρετάει. Το πτώμα του θα μαζέψει ο ίδιος λίγο μετά.
• 16.30. Φθάνει στην Αρτέμιδα ο διοικητής του Πυροσβεστικού Σώματος Πύργου μαζί και ο δασάρχης. Φεύγουν όλοι για Ζαχάρω μέσα από τα χωράφια.
• 17.00. Φορτωτής περνάει και ανοίγει τον δρόμο. Ρίχνει το πυροσβεστικό όχημα στο πλάι του δρόμου.
• 18.30. Ο Σπύρος Κιόσια και ο αντιδήμαρχος Αντώνης Κρέσπης είναι ακόμη ξαπλωμένοι στο χώμα. Είναι καμένοι αλλά ζωντανοί. Ο αντιδήμαρχος τηλεφωνεί στην κόρη του. Ο Σπύρος νυστάζει αλλά δεν κοιμάται. Σηκώνονται. Περπατούν. Τους παίρνει το ΕΚΑΒ.
• 18.40-22.00. Τηλεοπτικό συνεργείο φθάνει στο σημείο της τραγωδίας. Παντού πτώματα. Τραβάει τα πρώτα πλάνα. Αυτοκίνητα ανεβοκατεβαίνουν τον δρόμο για την Αρτέμιδα. Συγγενείς ψάχνουν για τους δικούς τους. Τα πτώματα δεν έχουν μετακινηθεί.
• 22.00. Φθάνει περιπολικό στο σημείο της τραγωδίας, επικοινωνεί με το τμήμα στη Ζαχάρω. Ζητάει κλιμάκιο για να μαζέψει τα πτώματα.
• 00.30. Κλιμάκιο της αστυνομίας φθάνει στο σημείο της τραγωδίας μαζί με έξι ασθενοφόρα. Ανθρωποι με φακούς μετρούν τους νεκρούς και μαζεύουν τα πτώματα. Είναι μαύρη νύχτα.