Ηπατίτιδα C: Αθόρυβη, επικίνδυνη αλλά ιάσιμη – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Η ιογενής Ηπατίτιδα C χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως «ύπουλη και αθόρυβη νόσος», επειδή, ενώ δε δίνει αρχικά συμπτώματα, έχει ιδιαίτερα υψηλό φορτίο νοσηρότητας και θνητότητας εξαιτίας των επιπλοκών της χρόνιας λοίμωξης των ασθενών.

Επιμέλεια: Ρούλα Σκουρογιάννη

Η συγκεκριμένη, λοιμώδης νόσος του ήπατος, ευθύνεται κυρίως για την ανάπτυξη κίρρωσης και ηπατοκυτταρικού καρκίνου. Εκτιμάται ότι το 2016, 399.000 άτομα στον κόσμο έχασαν τη ζωή τους από τη νόσο.  Αν λάβουμε υπόψη και τις εκτιμήσεις που αναφέρουν ότι οι πάσχοντες από Ηπατίτιδα C, σε ποσοστό περίπου 80% (δηλαδή 4 στους 5) δεν το γνωρίζουν, τότε γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό διεθνές ζήτημα Δημόσιας Υγείας.

Αναγνωρίζοντας, τη σημασία που έχει η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση για την Ηπατίτιδα C, το 2010, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας  (ΠΟΥ) όρισε την 28^η Ιουλίου ως Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ιογενών Ηπατιτίδων.

Ο ιός της ηπατίτιδας C δεν είναι ανίκητος, μπορεί να εκριζωθεί

Σε επίπεδο πρόληψης, δεν υπάρχει εμβόλιο για τον ιό της ηπατίτιδας C. Ωστόσο, οι νεότερες αντιϊικές θεραπείες μπορούν να θεραπεύσουν τον ιό σε περισσότερους από το 95% των ασθενών, και, έτσι αφενός να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο θνησιμότητας από τη νόσο και αφετέρου να συμβάλλουν στην εξάλειψη του ιού και τη  σταδιακή εκρίζωση της νόσου στην κοινότητα.

Η θεραπεία της Ηπατίτιδας C στηρίζεται σήμερα σε από του στόματος αντιικά φάρμακα που χορηγούνται σε διάφορους συνδυασμούς, συνήθως για  8-12 εβδομάδες και επιτυγχάνουν εκρίζωση του ιού και ίαση στη συντριπτική πλειονότητα των ασθενών, όπως προαναφέρθηκε. Οι σύγχρονες θεραπείες είναι πολύ καλά ανεκτές με ελάχιστη πιθανότητα παρενεργειών.

Δυστυχώς, πολλοί ασθενείς, δε γνωρίζουν ότι έχουν τη λοίμωξη ή αγνοούν τις συνέπειες της νόσου και δεν μπορούν να επωφεληθούν της θεραπείας. Είναι μεγάλης σημασίας η βελτίωση της πρόσβασης στον προσυμπτωματικό έλεγχο και της παραπομπής σε αγωγή, ώστε να επιτευχθεί, μακροπρόθεσμα, μείωση των επιπλοκών και των θανάτων.
Επομένως, υπάρχει ανάγκη η Πολιτεία, οι επιστημονικές εταιρείες αλλά και οι σύλλογοι ασθενών να ανοίξουν το θέμα της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης.

«Κάνε την εξέταση για την Ηπατίτιδα C τώρα»: Η ενημέρωση ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη

Με κεντρικό μήνυμα «Κάνε την εξέταση για την Ηπατίτιδα C τώρα», η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης του Ήπατος (ΕΕΜΗ), ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» και η βιοφαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences ένωσαν τις δυνάμεις τους, υλοποιώντας εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την ηπατίτιδα C, στη Θεσσαλονίκη.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας στις 28 Ιουλίου, οι δράσεις ξεκίνησαν ήδη από την Πέμπτη 8 Ιουλίου, στην Πλατεία Αριστοτέλους, όπου σε ειδικά διαμορφωμένο περίπτερο, επίσημοι φορείς της πόλης και το ευρύτερο κοινό είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν αναφορικά με τη σιωπηλή νόσο, την έκταση του προβλήματος, αλλά και την ανάγκη πρώιμης διάγνωσης και αντιμετώπισης.

Παράλληλα και για ένα μήνα, λεωφορεία που διασχίζουν ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης «ντύνονται» με τα εικαστικά της εκστρατείας με στόχο την προτροπή στις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες να προχωρήσουν σε εξέταση για την Ηπατίτιδα C.

Η ΕΕΜΗ, ο «Προμηθέας» και η Gilead Sciences θέτουν σε πρώτο πλάνο την εξάλειψη της χρόνιας ηπατίτιδας C στην Ελλάδα, επενδύοντας και στηρίζοντας διαρκώς και αμείωτα, την έγκαιρη διάγνωση και διασύνδεση με τη φροντίδα των ασθενών προκειμένου να επιτευχθεί η βελτιστοποίηση της αντιμετώπισης και τελικώς της εκρίζωσης της νόσου μέχρι το 2030, όπως ακριβώς έχει θέσει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

«Στη διάρκεια των τελευταίων ετών έχουν αναπτυχθεί στη Θεσσαλονίκη σημαντικές δράσεις από τη Δ Παθολογική Κλινική του Ιατρικού Τμήματος του ΑΠΘ, σε συνεργασία με την ΕΕΜΗ, τον ΟΚΑΝΑ, το Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του του ΕΚΠΑ και το σύλλογο ασθενών Προμηθέας, με στόχο την εξάλειψη της ηπατίτιδας C εστιασμένα, κυρίως, σε ομάδες ασθενών υψηλού κινδύνου, με ιστορικό χρήσης ουσιών ή κρατούμενους σωφρονιστικών ιδρυμάτων», εξηγεί ο Καθηγητής Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ και Αντιπρόεδρος της ΕΕΜΗ, κ. Ιωάννης Γουλής.

«Η εκδήλωση αυτή ήταν μια ευκαιρία να αναδειχθούν τα σημαντικά αποτελέσματα αυτών των δράσεων, που συνεχίζονται αδιάλειπτα παρά το δύσκολο υγειονομικό περιβάλλον που δημιουργεί η πανδημία, αλλά και να τονιστεί η ανάγκη για την ενίσχυση των προσπαθειών που αποσκοπούν στην επίτευξη του στόχου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την εκρίζωση των ηπατιτίδων έως το 2030».

«Η δύσκολη συγκυρία της πανδημίας, όχι μόνο δε θα πρέπει να αποτελέσει δικαιολογία αναχαίτισης των δράσεων εξάλειψης λοιμωδών νοσημάτων, αλλά το εφαλτήριο για την περαιτέρω εντατικοποίηση τους», τονίζει ο Πρόεδρος Συλλόγου Ασθενών Ήπατος «Προμηθέας», κ. Γιώργος Καλαμίτσης.

«Η στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αναφορικά με την πλήρη εξάλειψη της Ηπατίτιδας C έως το 2030, καθώς και το υγιές πλέγμα συνεργασίας της Κοινωνίας των Πολιτών, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και όλων των φορέων της υγείας εν μέσω πανδημίας, κάνουν το χαρακτήρα αυτών των δράσεων ακόμα πιο επιτακτικό», επεσήμανε.

Τη δράση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης τίμησαν με την παρουσία τους οι κ.κ.:  Δημήτρης Κούβελας (Βουλευτής Ν.Δ.), Θεοδώρα Αυγέρη (Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ), Κωνσταντίνος Ζέρβας (Δήμαρχος Θεσσαλονίκης), Χρήστος Μήττας (Αντιπεριφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας), Χάρης Αηδονόπουλος (Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής Θεσσαλονίκης).

Ο παγκόσμιος στόχος της εκρίζωσης της Ηπατίτιδας C

Η καταπολέμηση της ιογενούς ηπατίτιδας συμπεριλαμβάνεται στους στόχους των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει αναπτύξει σειρά οδηγιών για να βοηθήσει τα κράτη μέλη του να τον επιτύχουν.
Αν τα κράτη μέλη εφαρμόσουν τις οδηγίες του ΠΟΥ, οι ειδικοί εκτιμούν ότι σε λιγότερο από μια δεκαετία θα είναι εφικτό οι περισσότεροι από 71 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν με Ηπατίτιδα C να διαγνωστούν και, στην πορεία, με τη διασύνδεση με την κατάλληλη για αυτούς φροντίδα, να ιαθούν.

Παράλληλα, ο ΠΟΥ έχει καταρτίσει σχέδιο και έχει υλοποιήσει πρωτοβουλίες, στο πλαίσιο του «Global health sector strategy on viral hepatitis 2016-2021», με στόχο την κινητοποίηση των ανθρώπινων, τεχνολογικών και οικονομικών πόρων για την εξάλειψη της νόσου μέχρι το έτος 2030.

Η Ελλάδα, όπως και οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, έχουν υιοθετήσει τη στρατηγική εκρίζωσης της ηπατίτιδας C.

Οι μέχρι σήμερα, δράσεις για την εκρίζωση της χρόνιας Ηπατίτιδας C στη χώρα μας περιλαμβάνουν:

• τη δωρεάν χορήγηση των νέων αντικών φαρμάκων σε όλους τους ασθενείς,
• την άμεση πρόσβαση των ασθενών για αντιμετώπιση στα εξωτερικά ιατρεία και
• τον έλεγχο για την Ηπατίτιδα C όχι μόνο για τα άτομα των ομάδων υψηλού κινδύνου για Ηπατίτιδα C αλλά και για όλα τα άτομα του γενικού πληθυσμού που έχουν γεννηθεί μεταξύ 1945 και 1980.

Αυτή η σύσταση αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά το πρόβλημα της υποδιάγνωσης της ηπατίτιδας C.

Ωστόσο, στη χώρα μας, παρά την έναρξη του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά της Ηπατίτιδας C, το 2017, διαπιστώνεται πως ο ετήσιος ρυθμός ατόμων που θεραπεύονται υπολείπεται κατά 50% έναντι των στόχων και ο ρυθμός νέων διαγνώσεων κατά 60%. Είναι αναγκαία η ενεργοποίηση του Σχεδίου, η επικαιροποίηση των προτεραιοτήτων αλλά και η πολιτική βούληση, ώστε να είναι εφικτός ο στόχος της εκρίζωσης της νόσου έως το 2030, σύμφωνα με τη στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Ποιες συνέπειες της πανδημίας στις προσπάθειες εκρίζωσης της Ηπατίτιδας C

Σχετικά με το αν γνωρίζουμε πώς η πανδημία και οι δυσκολίες που προκάλεσε στο σύστημα Υγείας και στην πρόσβαση των ασθενών τόσο στις δομές Υγείας όσο και στο γιατρό τους, έχουν επηρεάσει το πρόγραμμα ενημέρωσης για τη νόσο και κυρίως ανίχνευσης των ασθενών με ηπατίτιδα C, το libre μίλησε με τον Καθηγητής Παθολογίας-Γαστρεντερολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Γεώργιο Παπαθεοδωρίδη, πρώην πρόεδρο της (ΕΕΜΗ), ο οποίος υπήρξε Συντονιστής της Επιτροπής Υλοποίησης και Παρακολούθησης του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την εξάλειψη της Ηπατίτιδας C στην Ελλάδα.

«Η αλήθεια είναι ότι δε γνωρίζουμε πώς προχώρησε το πρόγραμμα ανίχνευσης των ασθενώς με Ηπατίτιδα C, τον ενάμιση χρόνο της πανδημίας. Και δε γνωρίζουμε επειδή δεν υπάρχει καμία οργανωμένη παρακολούθηση, από την αρχή, όχι μόνο τώρα στην πανδημία. Έτσι, δε γνωρίζουμε πώς προχωράμε», εξηγεί ο κ. Παπαθεοδωρίδης και προσθέτει:

«Θεωρητικά, κάθε ιατρική ειδικότητα συνεχίζει να ενημερώνει τους ασθενείς, καθώς η συγκεκριμένη υπενθύμιση-σήμανση εμφανίζεται στη συνταγογράφηση, αυτόματα. Άρα κάθε γιατρός βλέπει στην οθόνη του ότι πρέπει να συστήσει στα άτομα του γενικού πληθυσμού που έχουν γεννηθεί μεταξύ 1945 και 1980, να κάνουν τον έλεγχο για την Ηπατίτιδα C. Επίσης, οι γιατροί όλων των ειδικοτήτων έχουν τη δυνατότητα να συνταγογραφούν την εξέταση».

• Επακόλουθο του δισταγμού των πολιτών–που έχει γενικώς καταγραφεί από τους γιατρούς– και των πρακτικών δυσκολιών πρόσβασης στις δομές Δημόσιας Υγείας αλλά και στα ιατρεία για τον προσυμπτωματικό έλεγχο και για το ετήσιο check up, δεν είναι να έχει μείνει πίσω ο έλεγχος ανίχνευσης για τυχόν πάσχοντες από Ηπατίτιδα C;

«Το πιθανότερο είναι αυτό. Όταν, όμως, δεν γνωρίζουμε τι απέδιδε αρχικά το πρόγραμμα και τι αποδίδει τώρα δεν μπορούμε να κάνουμε εύκολα συγκρίσεις.  Δεν έχει οργανωθεί η παρακολούθηση ποτέ. Εδώ, υπάρχει ένα κενό. Γενικότερα, το θέμα της παρακολούθησης είναι ένα σημαντικό κενό».

• Με την πανδημία και τις δυσκολίες που εξακολουθεί να προκαλεί στην ομαλή λειτουργία του συστήματος Υγείας και την έλλειψη οργάνωσης στην παρακολούθηση που επισημάνατε, υπάρχει περίπτωση να προλάβουμε την επίτευξη του στόχου το 2030;

«Όπως φαίνεται, μάλλον, δε θα προλάβουμε, με δεδομένο τις πρόσθετες δυσκολίες. Η οργάνωση της παρακολούθησης παραμένει πολύ σημαντική, ενώ επίσης καίριο ρόλο παίζει η ενημέρωση του κοινού για να κάνει τον έλεγχο, μέσω σχετικών δράσεων και μέσα από καμπάνιες, καθώς δεν έχουμε κάποιο άλλο μέσο, ειδικά αυτό το διάστημα»._