Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου: Ανάκληση απαγόρευσης σε υπαλλήλους υπουργείων να καταθέτουν ενάντια στο δημόσιο

Με μία πρωτοφανή εγκύκλιο του Νομικού Συμβούλου του Κράτους στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, απαγορεύουν στους υπαλλήλους να προσέρχονται ως μάρτυρες σε δίκες που το δημόσιο εγκαλείται για παράνομες πράξεις, διαφορετικά θα διώκονται πειθαρχικά.

Το θέμα ήρθε την προηγούμενη εβδομάδα στο φως της δημοσιότητας και προκάλεσε έκπληξη και έντονες αντιδράσεις, με την αντιπολίτευση να κάνει λόγο ξανά για νοοτροπίες «εκτροπής».

Για το εν λόγω ζήτημα, ανακοίνωση έχει δημοσιεύσει και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου: 

Με την από 1 Ιουνίου 2021 «εγκύκλιο» με θέμα: «Εξέταση υπαλλήλων ως μαρτύρων σε δικές με δυαδικό το ελληνικό  Δημόσιο» το Γραφείο Νομικού Συμβούλου στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου «ενημερώνει» τους υπαλλήλους του Υπουργείου ότι «αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα και ποινικό αδίκημα» η ένορκη κατάθεσή τους σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, σε δίκες με διάδικο το Ελληνικό Δημόσιο.

«Η ένορκη κατάθεση υπαλλήλων των Υπηρεσιών του Υπουργείου είναι δυνατή μόνο προς επίρρωση των ισχυρισμών του Ελληνικού Δημοσίου […]». Νέα ανακοίνωση του ανωτέρω φορέα περιορίστηκε σε παράθεση ισχυουσών διατάξεων χωρίς να διευκρινίσει το ζήτημα και να ανακαλέσει την προηγούμενη παράνομη «εγκύκλιο».

Η Eλληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου καλεί το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους να ανακαλέσει την ανωτέρω «εγκύκλιο», επειδή είναι πρόδηλα παράνομη και αντισυνταγματική για τους ακόλουθους λόγους:

Το δικαίωμα μαρτυρίας κάθε πολίτη – και των δημοσίων υπαλλήλων – συνδέεται με τα ακόλουθα θεμελιώδη δικαιώματα: α) ελευθερία της έκφρασης (ΥΚ άρθρ. 45), β) δικαίωμα πληροφόρησης αναφορικά με τα γεγονότα που είναι σε γνώση του μάρτυρα, γ) συμμετοχή με την ιδιότητα του μάρτυρα στην απονομή της δικαιοσύνης σύμφωνα με το άρθρ. 20 παρ. 1 Σ. για την παροχή δικαστικής προστασία κ.α. Πρόκειται για ένα δικαίωμα μεικτό, ατομικό και διαδικαστικό.

Η «εγκύκλιος» παραβιάζει το νομικό καθεστώς του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους δεν επιτρέπεται να ταυτίζεται με τη διοίκηση και τα μέλη του δεν είναι «δικηγόροι» της: οφείλουν να επιτελούν τα καθήκοντά τους, με γνώμονα το Σύνταγμα και τους νόμους (άρθρο 100Α Σ. και το άρθρ. 37 του ν. 3086/2002 για το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, ΣτΕ 585/2008, σκ. 17).

Η υποχρέωση μαρτυρικής κατάθεσης μόνο υπέρ του δημοσίου είναι τελείως αντίθετη με την έννοια της απόδειξης που αφορά την αλήθεια πραγματικών γεγονότων (ενώ τιμωρείται η ψευδής κατάθεση με το άρθρ. 224 του ΠΚ, ν. 4619/2019). Το άρθρ. 22 παρ. 2 ν. 3086/2002 για το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ορίζει ότι η κατάθεση των δημόσιων υπαλλήλων ως μαρτύρων είναι υποχρεωτική και ότι τυχόν άρνηση εκπλήρωσης της υποχρέωσης αυτής συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα. Αλλά, τελείως αυθαίρετα, η υποχρέωση κατάθεσης μετατρέπεται σε υποχρέωση κατάθεσης μόνον υπέρ των συμφερόντων του δημοσίου, με την επίμαχη «εγκύκλιο».

Οι δημόσιοι υπάλληλοι κατά την άσκηση των καθηκόντων τους έχουν καθήκον αμεροληψίας και αντικειμενικότητας (άρθρ. 29 παρ. 3 Σ., 103 παρ. 1 Σ.). Η αρχή της νομιμότητας διέπει τη δράση τους (άρθρ. 25 παρ .1 ΥΚ, ν. 3528/2007).
Η δημοσιότητα, η διαφάνεια, η χρηστή διοίκηση, η προστατευόμενη εμπιστοσύνη αποτελούν τον κανόνα, ενώ το απόρρητο και η εμπιστευτικότητα  είναι η εξαίρεση (άρθρ. 26 παρ. 1 ΥΚ). Οι δικονομικές διατάξεις προβλέπουν ότι αποκλείεται να εξεταστούν ως μάρτυρες δημόσιοι υπάλληλοι εφόσον η φύση των θεμάτων απόδειξης επιβάλλει την εχεμύθεια, ο δε αποκλεισμός μπορεί να αρθεί μόνον ύστερα από σχετική έγγραφη άδεια του οικείου υπουργού ή του αρμόδιου οργάνου του οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης ή του νομικού προσώπου. Δεν θεσπίζουν γενική και απόλυτη απαγόρευση μαρτυρίας.

Η Eλληνική Ένωση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου τονίζει ότι:

Το κράτος δεν δικαιούται κατ’ αρχήν να απαγορεύσει σε δημόσιο υπάλληλο τη μαρτυρία σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου σε δίκες στις οποίες το Δημόσιο είναι διάδικος, εκτός αν τίθεται ζήτημα απορρήτου, εχεμύθειας ή υπέρτερου υπηρεσιακού δημοσίου συμφέροντος, το οποίο όμως πρέπει να επικαλεστεί και να αποδείξει το Δημόσιο.

Πηγή: left.gr