“Mαμά γιορτάζεις”- Ημέρα της Μητέρας, μια παλιά…νέα γιορτή

Όπως και άλλες εορτές της σύγχρονης εποχής, η Γιορτή της Μητέρας (ή Ημέρα της Μητέρας) αποτελεί μία νέα γιορτή με ρίζες που χάνονται στα βάθη των αιώνων.

Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου, οι άνθρωποι τιμούν τη γυναίκα που τους έφερε στον κόσμο τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, ακολουθώντας τη σύγχρονη αμερικανική παράδοση του 19ου και 20ου αιώνα και αγνοώντας σχεδόν ολοκληρωτικά τις αρχαιοελληνικές λατρείες προς τη γονιμότητα και τη μητρότητα, προσωποποιήσεων ουσιαστικά της ίδιας της φύσης.

Η «πρώτη μητέρα» Ανν Τζάρβις

Στον πυρήνα της ιστορίας του σύγχρονου εορτασμού της Ημέρας της Μητέρας βρίσκεται το αμερικάνικο όνομα Τζάρβις, ενώ ως σημείο έναρξης θα μπορούσε να οριστεί ο Αμερικάνικος Εμφύλιος Πόλεμος (1861-1865). Με μεγάλο έργο για τη βελτίωση των υγειονομικών συνθηκών και την καταπολέμηση της παιδικής θνησιμότητας στη Βιρτζίνια των μέσων του 19ου αιώνα και με σημαντική αντιπολεμική δράση κατά τη διάρκεια του αιματηρότερου πολέμου στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, η Ανν Τζάρβις (Ανν Μαρία Ριβς Τζάρβις) είναι κατά κάποιο τρόπο η «μητέρα» της γιορτής της μητέρας. Κατά την περίοδο της ακτιβιστικής δράσης της υπέρ της ειρήνης την περίοδο 1861-1865, η Ανν Τζάρβις φρόντιζε τραυματίες στρατιώτες τόσο της Ένωσης (Βόρειοι) όσο και της Συνομοσπονδίας (Νότιοι) μέσω των γυναικείων λεσχών εργασίας που είχε θεσπίσει πριν από τον πόλεμο σε διάφορες πόλεις της σημερινής Δυτικής Βιρτζίνια, διατηρώντας μία δύσκολη στάση ουδετερότητας σε μία στιγμή της αμερικάνικης ιστορίας που τα πάθη και ο διχασμός κυριαρχούσαν.

Στη μεταπολεμική εποχή, η Τζάρβις μετουσίωσε την κοινή περίθαλψη Βόρειων και Νότιων στρατιωτών σε μία ουσιαστική προσπάθεια καταλαγιάσματος και συμφιλίωσης, οργανώνοντας τον θεσμό της «Ημέρας Φιλίας της Μητέρας». Μέσω συγκεντρώσεων, εκδηλώσεων και πικνίκ, η «μητέρα όλων των στρατιωτών» έφερε κοντά πρώην εχθρούς, έβαλε μητέρες να θρηνήσουν μαζί τους αντίπαλους νεκρούς γιους τους και γενικότερα συνέβαλε στην επαναφορά της ειρήνης στη διχασμένη από τον αδελφοκτόνο σπαραγμό κοινότητα της.

Την ίδια περίοδο, η ίδια η Τζάρβις και μία άλλη ακτιβίστρια υπέρ της ειρήνης και των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών, η σουφραζέτα Τζούλια Ουάρντ Χάου, άρχισαν να ζητούν την επίσημη θέσπιση της Ημέρας της Μητέρας ως μία ημέρα για τον εορτασμό της ειρήνης, με τη μητρική ιδιότητα να προβάλλεται ως η εγγυήτρια δύναμη της ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των ανθρώπων. Το 1870, η δεύτερη προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, και με τη «Διακήρυξη της Ημέρας της Μητέρας» ζήτησε από τις μητέρες όλων των εθνικοτήτων να ενωθούν και να παρέμβουν καθοριστικά στην ανδροκρατούμενη και πατριαρχική πολιτική πραγματικότητα της εποχής. Εφόσον λοιπόν οι άνδρες είχαν επιλέξει να λύνουν τα πολιτικά προβλήματα με τα όπλα και τη βία, η γυναικεία/μητρική πολιτική παρέμβαση της Χάου ζητούσε την απαλλαγή από αυτά τα μέσα και την προώθηση του «φιλικού διακανονισμού των διεθνών ζητημάτων», ο οποίος θα αποφέρει στους ανθρώπους τους σπουδαίους καρπούς της ειρήνης.

Η θεσμοθέτηση που άργησε

Σαράντα και πλέον χρόνια μετά την «μητρική» φροντίδα που επέδειξε προς τους αντιμαχόμενους στρατιώτες της εμφύλιας σύρραξης και δύο χρόνια μετά τον θάνατο της, θα λάβει χώρα στο Γκράφτον της Δυτικής Βιρτζίνια ένα μνημόσυνο για την Ανν Τζάρβις, το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο πρώτος εορτασμός της Ημέρας της Μητέρας, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Από το 1905, τη χρονιά δηλαδή που πέθανε η μητέρα της, η κόρη της Ανν Τζάρβις, Άννα, ξεκίνησε μία εκστρατεία για να γίνει η Ημέρα της Μητέρας αναγνωρισμένη εορτή στις Ηνωμένες Πολιτείες, ακολουθώντας ουσιαστικά το όραμα της γυναίκας που την έφερε στον κόσμο. Οι πρωτοβουλίες της οδήγησαν στο προαναφερθέν μνημόσυνο, το οποίο έλαβε χώρα στις 9 Μαΐου του 1907, ανήμερα του θανάτου της «μητέρας» όλων των Αμερικανών στρατιωτών, όντας η πρώτη εκδήλωση που έγινε ποτέ για να τιμήσει τη μνήμη της Ανν Τζάρβις και μαζί όλων των υπόλοιπων μητέρων του κόσμου.

Το μνημόσυνο αυτό δεν μετέτρεψε βέβαια εν μία νυκτί τη μνήμη της Ανν Τζάρβις σε οικουμενική γιορτή της μητρότητας, όμως υπήρξε το σημείο εκκίνησης για τη σταδιακή διάχυση του εορτασμού της νεότευκτης Ημέρας της Μητέρας σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ. Η κορύφωση όλης αυτής της πορείας ήρθε το 1914, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον αναγνώρισε την Ημέρα της Μητέρας ως εθνική εορτή που θα εορτάζεται τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, τιμώντας, έστω και καθυστερημένα, την «πρώτη μητέρα» Ανν Τζάρβις και μαζί της κάθε μάμα, «τον άνθρωπο που έχει κάνει περισσότερα για σένα από οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο», όπως είχε δηλώσει χαρακτηριστικά η Άννα Τζάρβις.

Όπως λοιπόν οι εργατικές κινητοποιήσεις του 1886 στο Σικάγο μετουσιώθηκαν στην οικουμενική γιορτή των εργατών όλου του κόσμου, έτσι και ο θάνατος μίας ταπεινής μητέρας με μεγάλη καρδιά από τον αμερικάνικο Νότο τιμάται σήμερα ως η γιορτή κάθε μητρός απ’ άκρη σ’ άκρη της υφηλίου. Γιατί δρώντα υποκείμενα της Ιστορίας δεν είναι μόνο οι μεγάλοι στρατηγοί και οι σημαντικοί πολιτικοί ηγέτες, αλλά και οι καθημερινοί άνθρωποι, οι οποίοι με τις καθημερινές και φαινομενικά ασήμαντες πράξεις τους, λαδώνουν και κινούν αδιάκοπα τα γρανάζια της.

Πηγή: kathimerini.gr