Η σύγκρουση για τις πατέντες “ξεγυμνώνει” τις ηγεσίες/ Η -κατά Πικετί- “ώρα της διεθνούς αλληλεγγύης”

Ο διάσημος Γάλλος οικονομολόγος Thomas Piketty το διατύπωσε ξεκάθαρα στην στήλη που διατηρεί στην Le Monde: “Η κρίση Covid-19, η πιο σοβαρή παγκόσμια κρίση υγείας για έναν αιώνα, μας αναγκάζει να επανεξετάσουμε την έννοια της διεθνούς αλληλεγγύης”. Την ώρα που στην εγχώρια πολιτική σκηνή σκιαμαχούν σχετικά με το ποιος έχει την πρωτοκαθεδρία της πρότασης σχετικά με την άρση της πατέντας των εμβολίων, εκείνο που προβάλλει επιτακτικά είναι το άδηλο μέλλον σχετικά με την αντιμετώπιση της πανδημίας.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάϊντεν αιφνιδίασε την Ευρώπη και την υφήλιο με την πρότασή του για το θέμα αυτό. “Σε εξαιρετικές περιστάσεις, εξαιρετικές αποφάσεις”, εξήγησε η εμπορική εκπρόσωπος των ΗΠΑ, Κάθριν Τάι, ανακοινώνοντας αυτήν την στροφή 180 μοιρών της στάσης της χώρας της. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2020 οι ΗΠΑ αντιστέκονταν στην άρση της πατέντας, όταν το θέμα είχε τεθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου από χώρες όπως η Ινδία και η Νότια Αφρική.

Στο κύριο άρθρο της η έγκριτη γαλλική Le Monde κάνει λόγο για υποδειγματική “δημόσια διπλωματία” από τον Τζο Μπάϊντεν και θυμίζει πως και ο Εμανουέλ Μακρόν είχε μιλήσει, από τον Μάϊο πέρυσι, για την ανάγκη να γίνουν τα εμβόλια (πριν αυτά να είναι έτοιμα να βγουν από τα ερευνητικά εργαστήρια) “δημόσιο αγαθό”. Το ίδιο είχε πει και ο “δικός μας” Ηλίας Μόσιαλος, θέση που είχε υιοθετήσει και ο πρωθυπουργός- αν και η πρότασή του που κατατέθηκε με συνέντευξή του στην γερμανική FAZ έκανε λόγο για “ευρωπαϊκή αγορά των δικαιωμάτων πατέντας” και όχι ακριβώς για άρση της. Το γεγονός, δε, πως έκτοτε δεν ανέλαβε κάποια πρωτοβουλία προς την ΕΕ και, ακόμα περισσότερο, επειδή χλεύασε την σχετική πρόταση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τον περασμένο Ιανουάριο, αδυνάτισε πολύ αυτή την αρχική του θέση.

Η Le Monde αμφισβητεί την πρακτική αξία της πρότασης Μπάϊντεν. Δικαίως. Πρόκειται, κυρίως, για μια συμβολική πρόταση που απέχει πολύ από το να γίνει πραγματικότητα, ιδιαίτερα όταν μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, ανθίστανται σθεναρά, τασσόμενες στο πλευρό των Big Pharma. Η Pfizer, για παράδειγμα, πρόκειται να εγγράψει κέρδη περίπου 70 δισ., φέτος, από την πώληση του m-RNA εμβολίου της, ποσό διόλου ευκαταφρόνητο εάν σκεφτεί κανείς πως αντιστοιχεί περίπου στο 40% του ελληνικού ΑΕΠ.

Στην πρόταση Μπάϊντεν, όμως, υπάρχει ουσία. Και αφορά την ηθική διάσταση του θέματος, ή, έως θέλετε με όρους κυνισμού, την ανάγκη προστασίας ακόμα και εκείνων των πλούσιων χωρών που νοιώθουν καλύτερα προστατευμένες.

Είναι αυτό που επισημαίνει ο Piketty, όταν μιλά για την αναγνώριση της έννοιας της “διεθνούς αλληλεγγύης”. Ο δυτικός κόσμος εμφανίζεται αμήχανος μπροστά στην έστω και μικρή πιθανότητα άρσης της πατέντας των εμβολίων επειδή θεωρεί κακώς πως η πανδημία κλείνει τον κύκλο της. Κακώς, διότι ακόμα και ο τελευταίος επιδημιολόγος γνωρίζει πως οι πανδημίες είναι παγκόσμιες και η ανοσία απέναντί τους δεν μπορεί παρά να είναι κι αυτή παγκόσμια. Ακόμα και ο καλύτερα εμβολιασμένος πληθυσμός οιασδήποτε δυτικής χώρας δεν προστατεύεται όσο επιτρέπονται οι μετακινήσεις και οι μεταναστευτικές ροές, καθώς υπάρχουν αφενός οι μεταλλάξεις και αφετέρου επειδή ένας μη εμβολιασμένος φορέας από την Ινδία, την Αφρική ή την Λατινική Αμερική μπορεί να μεταδώσει τον ιό στις δυτικές μητροπόλεις.

Η ανισότητα στον εμβολιασμό δημιουργεί νέους κινδύνους. “Από 1,1 δισεκατομμύρια εμβόλια που εμβολιάστηκαν μέχρι τώρα στον κόσμο, μόνο 18 εκατομμύρια έχουν γίνει στην Αφρική”, επισημαίνει στο άρθρο της η Le Monde εξηγώντας πόσο ευάλωτη είναι η ανθρωπότητα εξαιτίας αυτής της ανισότητας.

Η Δύση αντιπροτείνει την αύξηση της μαζικής παραγωγής των εμβολίων. Το ίδιο κάνουν και οι πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες. Εάν, όμως, όπως λένε δεν υπάρχουν αρκετές πρώτες ύλες, πως μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Ή, όπως λένε άλλοι, εάν δεν υπάρχουν αρκετές γραμμές παραγωγής σε άλλες χώρες, πόσο εύκολο είναι κάτι τέτοιο ακόμα και με την άρση της πατέντας; Και φέρουν ως παράδειγμα την περίπτωση της΄Moderna, η οποία ενώ απελευθέρωσε την “συνταγή” του εμβολίου της δεν βρήκε συμμάχους αλλά μόνο καλές προθέσεις.

Όλα αυτά πρέπει να απαντηθούν από τις ηγεσίες αμεσα και κυρίως με την βεβαιότητα πως η πανδημία θα νικηθεί μόνο όταν θα έχει εμβολιασθεί το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Ακόμα και η δέσμευση της Pfizer ότι μπορεί να παραδώσει -πότε;- περίπου 3 δισ. δόσεις, παρότι ακούγεται ενδιαφέρουσα, πρέπει να συμπληρωθεί με απαντήσεις: που θα κατευθυνθούν αυτές οι δόσεις με έναν παγκόσμιο πληθυσμό υπερδιπλάσιο και ποιοι θα τις πληρώσουν;

Ως εκ τούτου, η πρόταση Piketty αποκτά επιτακτικό χαρακτήρα. Η διεθνής αλληλεγγύη! Ήτοι μια κεντρική διαχείριση των εμβολίων, τόσο οικονομικά, όσο και από πλευράς διανομής, ώστε να φτάσουν εγκαίρως σε ολόκληρο τον πλανήτη. Υπάρχει η σχετική ευαισθησία στις δυτικές ηγεσίες; Εάν κρίνει κανείς από τη στάση αρκετών ευρωπαίων ηγετών, λογικά αμφιβάλλει.

Υ.Γ Ο καθηγητής του ΕΚΠΑ και διευθυντής πνευμονολογικής κλινικής του “Σωτηρία” Κ. Συρίγος ήταν σαφής σε συνομιλία που είχαμε στον Real fm: Οι αναπτυγμένες χώρες πρέπει να δανείσουν εμβόλια στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Αλλιώς η πανδημία θα μεταναστεύει…