Επιλογή σωστού εμβολίου για ευπαθείς ομάδες – Ο καθηγητής Αχ. Γραβάνης απαντά στο libre και μιλά για το πολυπόθητο ενήλικο πολυδύναμο εμβόλιο

Μπορεί αυτή τη στιγμή να μην τίθεται θέμα επιλογής εμβολίου κατά του κοροναϊού SARS-COV-2, καθώς υπάρχει διαθέσιμο μόνο ένα εμβόλιο (αυτό των Pfizer-BioNTech). Όταν, όμως, θα είναι διαθέσιμα στην ελληνική αγορά εμβόλια περισσότερων εταιρειών (σύντομα αναμένεται το εμβόλιο της Moderna και λίγο αργότερα της Οξφόρδης), θα είναι, τότε, σκόπιμο για κάποιες ομάδες του πληθυσμού (όπως για τα ανοσοκατασταλμένα άτομα ή τους ογκολογικούς ασθενείς) οι γιατροί να συστήνουν ποιο εμβόλιο είναι καταλληλότερο να χορηγηθεί, δεδομένου ότι τα διάφορα εμβόλια είναι άλλης τεχνολογίας το καθένα (mRNA, DNA, συμβατικά εμβόλια);

Της Ρούλας Σκουρογιάννη

Για το θέμα αυτό μίλησε στο libre, o Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αχιλλέας Γραβάνης*, ο οποίος μας έδωσε πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για το μέλλον του εμβολιασμού όχι μόνο για την πρόληψη αλλά και για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειών, αλλά και για την προοπτική αντιμετώπισης λοιμωδών παθήσεων με πολυδύναμο εμβόλιο που θα αφορά και τους ενήλικες.

«Είναι προφανές ότι, μέσα στη χρονιά, θα έχουμε εμβόλια από διάφορες πλατφόρμες. Εκτός από τα πιο σύγχρονης τεχνολογίας που είναι τα εμβόλια mRNA και DNA, θα έχουμε και τα συμβατικά, που έχουν να κάνουν με αδρανοποιημένο ιό ή με τμήματα του ιού ή με την αντιγονική πρωτεΐνη. Τα τελευταία, συνήθως δε συνιστώνται σε άτομα με ιστορικό αναφυλακτικών κρίσεων.  

Η απόφαση για το ποιο εμβόλιο θα κάνει κάθε πολίτης, όταν μπορεί να υπάρξει επιλογή μεταξύ διαφορετικού είδους εμβολίου (όχι τόσο μεταξύ της ίδιας τεχνολογίας, πχ μεταξύ των mRNA εμβολίων), είναι η ίδια απόφαση που πρέπει να λαμβάνεται για οτιδήποτε συνταγογραφείται.

Ο ενημερωμένος θεράπων ιατρός, ο οποίος γνωρίζει το ιστορικό του ασθενή θα πρέπει να του προτείνει (όπως γίνεται και με τα φάρμακα) και να συναποφασίζουν ποιο είναι το πιο πρόσφορο εμβόλιο. Με βάση το νόμο, δεν επιβάλλει ο γιατρός ποιο φάρμακο θα πάρει ο ασθενής. Μετά από συζήτηση με το γιατρό, λαμβάνεται από κοινού η απόφαση. Είναι η ίδια διαδικασία με την επιλογή της θεραπευτικής αγωγής για την υπέρταση ή για υπερχοληστερολαιμία: υπάρχει μία παλέτα φαρμάκων και ανάλογα με το ιστορικό ο γιατρός προτείνει τη βέλτιστη αγωγή και λαμβάνεται μαζί με τον ασθενή η απόφαση.
Αυτή νομίζω ότι πρέπει να είναι η διαδικασία όταν υπάρξουν πολλές επιλογές και στα διαθέσιμα εμβόλια».

–Είναι πολύ πιθανό, ένα ποσοστό των πολιτών που διστάζουν να εμβολιαστούν να επηρεάζονται από την ασάφεια που υπάρχει μέχρι τώρα σχετικά με το χρονικό διάστημα ανοσιακής προστασίας που προσφέρουν τα εμβόλια στον εμβολιαζόμενο; Αυτό σε συνδυασμό με τον εμβολιασμό από τη γρίπη ή και τον πνευμονιόκκοκο που γίνονται σε ετήσια βάση, ίσως, φαίνεται μία διαδικασία που για πολλούς είναι  δυσάρεστη και κουραστική…

«Όπως συμβαίνει στον παιδικό εμβολιασμό με το τριδύναμο ή πολυδύναμο εμβόλιο, αναμένεται να αναπαραχθεί κάτι ανάλογο και για τον εμβολιασμό του ενήλικου πληθυσμού. Οι άνθρωποι πλέον ταξιδεύουμε πολύ συχνά και τα λοιμώδη νοσήματα μεταδίδονται πολύ πιο εύκολα. Οι εταιρείες, ήδη, μελετούν την επόμενη ή μεθεπόμενη χρονιά να παρασκευάσουν ένα εμβόλιο πολυδύναμο για τη γρίπη και τον κοροναϊό ή άλλων τύπων κοροναϊού που μπορεί να προκύψουν. Η πανδημία μας υπογράμμισε με τον πιο σκληρό τρόπο, με εκατομμύρια νεκρούς, ότι το εμβόλιο είναι μία τεράστια πρόοδος στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε εάν δεν είχαμε το τριδύναμο εμβόλιο κατά της ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας ή το το εμβόλιο εναντίον της πολιομυελίτιδας και γενικότερα εμβόλια που προλαμβάνουν νοσήματα που είτε θανάτωσαν είτε άλλαξαν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο τα προηγούμενα χρόνια.

Άρα, είναι αδήριτη ανάγκη, στο μέλλον, να αντιληφθούμε όλοι οι πολίτες ότι το ενήλικο πολυδύναμο εμβόλιο θα είναι μέσα στη ζωή μας.

Τα mRNA εμβόλια δεν είναι καινούρια. Μελετώνται εδώ και 30 χρόνια κυρίως για την αντιμετώπιση ογκολογικών ασθενών, όπως σε περιπτώσεις επιθετικών καρκίνων του μαστού κλπ. Ο εμβολιασμός, την επόμενη δεκαετία ίσως και νωρίτερα, θα δίνει τη δυνατότητα ριζικής θεραπείας σε νοσήματα που σχετίζονται με τα κακοήθη νεοπλάσματα, τα νευροεκφυλιστικά και τα μεταβολικά νοσήματα, όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2».  

–Δηλαδή, αναμένεται ο εμβολιασμός να έχει και προληπτικό χαρακτήρα, όπως τώρα και θεραπευτικό;

«Ναι, καθώς βαίνουμε στην εποχή της εξατομικευμένης ιατρικής ακριβείας, θα γνωρίζουμε ποια άτομα έχουν μεγάλη γενετική επιβάρυνση για σοβαρά νοσήματα. Με το γενετικό μας κώδικα θα μπορούμε να έχουμε προγνωστικούς παράγοντες και βιοδείκτες για τις αιτίες από τις οποίες κινδυνεύουμε. Μαζί με το ιατρικό μας ιστορικό, θα προφυλασσόμαστε με τον εμβολιασμό όχι κατά λοιμώξεων ή ιώσεων αλλά κατά σοβαρών προβλημάτων δημόσιας Υγείας. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της επιτυχίας της ιατρικής. Ο εμβολιασμός είναι το μέλλον της προληπτικής φαρμακολογίας και ιατρικής».

–Ακούγεται ελπιδοφόρο να υπάρξουν θεραπείες με εφάπαξ ιατρική πράξη, όπως με τον εμβολιασμό, χωρίς την ανάγκη συνεχούς λήψης φαρμάκων και τις παρενέργειες από τη μακροχρόνια λήψη, αλλά και την ανεπαρκή αποτελεσματικότητα λόγω μη προσήλωσης του ασθενή στη θεραπεία…

«Ακριβώς, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που οι ασθενείς λαμβάνουν επί μακρόν πολλά φάρμακα μαζί ή είναι άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή πάσχουν από κάποιο είδος άνοιας».

*Αχιλλέας Γραβάνης, Καθηγητής Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ).