Η συμφωνία που θα διέπει τις σχέσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου από τα μεσάνυκτα

Η συμφωνία οικονομικής και εμπορικής σύμπραξης ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και το Ηνωμένο Βασίλειο, ένα κείμενο 1.246 σελίδων, υπογράφτηκε χθες και ορίζει το πλαίσιο που θα διέπει από αύριο τις σχέσεις τους.

Αγαθά

Η συμφωνία εγγυάται ανταλλαγές χωρίς δασμούς, τελωνειακούς ελέγχους και ποσοστώσεις για «όλα τα αγαθά που πληρούν τους κανόνες προέλευσης». Πρωτοφανές για εμπορική συμφωνία.

Η συμφωνία αποτρέπει την διάσπαση των αλυσίδων παραγωγής και αποφεύγει την επιβολή δασμών του 10% για τον τομέα του αυτοκινήτου, του 25% για τα προϊόντα μεταποίησης με βάση αλιεύματα και του 50% για το βόειο κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα πουλερικά, το χοιρινό, το αρνί, τα δημητριακά, την ζάχαρη και σειρά μεταποιημένων προϊόντων διατροφής.

Ωστόσο, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να καταθέτουν τελωνειακά έγγραφα και στις δύο κατευθύνσεις και τα προϊόντα να περνούν από υγειονομικούς ελέγχους.

Ανταγωνισμός

Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρωπαϊκή Ενωση δεσμεύονται να τηρούν τους όρους ισότιμου ανταγωνισμού. Το Λονδίνο αποδέχεται να μην αναθεωρήσει επί τα χείρω το σύνολο των κοινωνικών, εργασιακών, περιβαλλοντικών και κλιματικών ευρωπαϊκών νόμων και κανόνων που βρίσκονται σε ισχύ στις 31 Δεκεμβρίου 2020 και να προσαρμόζεται στην εξέλιξή τους.

Η συμφωνία προβλέπει την δυνατότητα εφαρμογής μονομερών μέτρων εξισορρόπησης, κυρίως με την επιβολή δασμών, σε περίπτωση σημαντικών αποκλίσεων οι οποίες μπορούν να επιφέρουν αύξηση του κόστους παραγωγής και , κατά συνέπεια, μειονεκτική θέση στον ανταγωνισμό.

Διαφορές

Αν το Ηνωμένο Βασίλειο ή η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν τηρούν τους όρους της συμφωνίας, ένας μηχανισμός επίλυσης διαφορών θα επιφορτίζεται με την διευθέτησή τους, όπως ισχύει στις περισσότερες εμπορικές συμφωνίες.

Λόγω της αντίθεσης του Λονδίνου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν θα παρεμβαίνει στην διαδικασία. Ενα «κοινό Συμβούλιο» θα εποπτεύει την ερμηνεία και την εφαρμογή των όρων της συμφωνίας

Αλιεία

Η συμφωνία προβλέπει ότι οι ευρωπαίοι αλιείς διατηρούν πρόσβαση στα βρετανικά ύδατα για μεταβατική περίοδο πεντέμισι ετών, μέχρι το 2026. Κατά την διάρκεια της περιόδου αυτής, η Ευρωπαϊκή Ενωση θα πρέπει προοδευτικά να μειώσει κατά 25% την αξία των αλιευμάτων της στα βρετανικά ύδατα, που αντιστοιχεί σε 650 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Αν το Ηνωμένο Βασίλειο περιορίσει την πρόσβαση ή τα αλιεύματα της ΕΕ, η Ενωση δύναται να λάβει ανταποδοτικά μέτρα επιβάλλοντας δασμούς στα προϊόντα αλιείας και άλλα βρετανικά αγαθά, μέχρι και να διακόψει την ισχύ μεγάλου μέρους της εμπορικής συμφωνίας διατηρώντας παράλληλα ανέπαφους τους κανόνες ισότιμου ανταγωνισμού.

Μεταφορές

Η συμφωνία εγγυάται διαρκή αεροπορική, οδική, σιδηροδρομική και θαλάσσια σύνδεση, αλλά κατά πολύ λιγότερο προνομιακό τρόπο σε σχέση με ό,τι θα ίσχυε αν το Ηνωμένο Βασίλειο είχε παραμείνει στην ενιαία αγορά.

Η συμφωνία διασφαλίζει ισότιμο ανταγωνισμό ανάμεσα στους φορείς των μεταφορών ώστε να μην διακυβευθούν τα δικαιώματα των επιβατών, των εργαζομένων και η ασφάλεια των μεταφορών».

Προγράμματα

Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την περίοδο 2021-2027, όπως το πρόγραμμα Ερευνας και Καινοτομίας Horizon Europe, υπό τον όρο ότι θα συμβάλλει στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Ομως, το Ηνωμένο Βασίλειο θα βρεθεί εκτός του προγράμματος ανταλλαγής φοιτητών Erasmus.

Δικαστική συνεργασία

Η συμφωνία εισάγει ένα νέο πλαίσιο στον τομέα της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας, «ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση της διασυνοριακής εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας».

Οι δύο πλευρές θα συνεχίσουν να μοιράζονται στοιχεία DNA, δακτυλικά αποτυπώματα και πληροφορίες για τους επιβάτες και θα συνεργάζονται μέσω της Europol.

Η συνεργασία αυτή θα μπορεί να διακόπτεται εάν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή εγκαταλείψει την εφαρμογή της σε εθνικό επίπεδο.

Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες

Από την 1η Ιανουαρίου, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα ωφελείται πλέον από τις αρχές της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων, της ελεύθερης διάθεσης των υπηρεσιών και της ελευθερίας εγκατάστασης έδρας.

Τα βρετανικά ιδρύματα θα χάσουν το αυτόματο δικαίωμα προσφοράς υπηρεσιών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση και θα πρέπει να μεταφερθούν στην ΕΕ για να συνεχίσουν να ασκούν τις δραστηριότητές τους.

Δεν θα συμμετέχουν πλέον στην προσέγγιση της «χώρας προέλευσης» ή στο σχήμα του «διαβατηρίου», σύμφωνα με το οποίο οι άδειες που εκδίδονται από ένα κράτος μέλος βάσει των κανόνων της ΕΕ επιτρέπουν την πρόσβαση στο σύνολο της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.

Πνευματική ιδιοκτησία

Ολες οι προστατευόμενες γεωγραφικές ονομασίες που υπάρχουν στην Ενωση σήμερα θα παραμείνουν προστατευόμενες και στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά οι Βρυξέλλες δεν έχουν εξασφαλίσει εγγυήσεις για τις προστατευόμενες γεωγραφικές ονομασίες που θα εγγραφούν στο μέλλον.

Προστασία δεδομένων

Το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει εντός του ρυθμιστικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε ό,τι αφορά την μεταφορά δεδομένων για έξι μήνες το πολύ, όσο χρειάζεται ώστε οι Βρυξέλλες να ορίσουν εάν το καθεστώς προστασίας δεδομένων που προτείνεται από το Λονδίνο αντιστοιχεί στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Εποπτεία της συμφωνίας

Η συμφωνία θα εποπτεύεται από μικτή επιτροπή στην οποία θα συμμετέχουν και οι δύο πλευρές. Η σχέση ανάμεσα στην Ενωση και το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορεί να τροποποιείται κάθε πέντε χρόνια. Για μονομερή έξοδο από την συμφωνία πρέπει να προηγείται ειδοποίηση ένα έτος πριν.