2021: Από τον φόβο μη νοσήσω, στον φόβο πώς θα ζήσω…

Το 2021 καταφθάνει ασθμαίνοντας, κουβαλώντας τον ζόφο της πανδημίας και τον βαρύ φόρο των θανάτων αλλά και την ελπίδα του εμβολίου. Η διαχείριση αυτής της μεγάλης αντίθεσης θα είναι, αναμφίβολα, το μεγάλο ψυχολογικό στοίχημα για όλες και όλους μας.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Τίποτε δεν θα είναι εύκολο, ιδιαίτερα τους πρώτους μήνες και εφόσον επαληθευτούν οι φόβοι των επιστημόνων για ένα νέο κύμα έξαρσης της επιδημίας. Προσώρας και όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις ο φόβος νικάει την ελπίδα. Γνωστός δημοσκόπος περιέγραψε το ψυχογράφημα της κοινωνίας με το εύστοχο σλόγκαν “από τον φόβο μη νοσήσω, στον φόβο πως θα ζήσω” *.

Το πρώτο σκέλος αφορά το υγειονομικό αποτύπωμα με το διακύβευμα της ζωής απέναντι στην αρρώστια και τον θάνατο, το δεύτερο αναδεικνύει την μεγάλη αβεβαιότητα, σχεδόν τον τρόμο των πολιτών για τις συνέπειες που θα εκδηλωθούν ακόμα πιο έντονα κατά τη διάρκεια της χρονιάς.

Το εμβόλιο, πίσω από τις μεγαλόστομες εξαγγελίες, ίσως “θεραπεύσει” εν μέρει τον πρώτο φόβο, δεν μπορεί, όμως, να αντιμετωπίσει τον δεύτερο. Και κακώς κάποιοι επιχειρούν να “ποντάρουν” μόνο ή κυρίως στον εμβολιασμό του πληθυσμού, αφήνοντας όλα τα άλλα σε τακτικισμούς και χειρισμούς της έσχατης ώρας. Η ανοσία απέναντι στον φονικό ιό δεν εξασφαλίζει, δυστυχώς, και ανοσία για τις συνέπειές του. Ούτε, φυσικά, αμνησία για τα λάθη, τις ασυνέπειες, τις παλινωδίες.

Αν για την διαχείριση της υγειονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης υπήρξαν ή εφευρέθηκαν δικαιολογίες σχετικά με την ευρωπαϊκή διάσταση της αδυναμίας του κράτους ( και των κρατών) και των συστημάτων διακυβέρνησης, για τον φόβο της (οικονομικής) επιβίωσης το βάρος πέφτει τελικά στις κυβερνήσεις. Στα καθ΄ ημάς, οι προτεραιότητες δεν έχουν τακτοποιηθεί επαρκώς από τους κυβερνώντες. Ενώ για παράδειγμα είναι περίπου σαφές (αν και όχι επαρκώς κοστολογημένο) πως η χώρα θα προχωρήσει σε ένα φαραωνικό πρόγραμμα στρατιωτικών εξοπλισμών, είναι εντελώς ασαφές τι θα πράξει για την χρεοκοπημένη πλευρά της κοινωνίας, για τους νέους πτωχούς της πανδημίας, για το σύστημα υγείας, για την μικρή και μεσαία επχιειρηματικότητα.

Το εμβόλιο από μόνο του δεν αποτελεί σχέδιο ανάταξης. Είναι μόνο ο αναγκαίος φράχτης που θα επιτρέψει σταδιακά την κοινωνία να ανασάνει καλύτερα πίσω από τις μάσκες και τους περιορισμούς, που θα παραμείνουν όμως για αρκετό καιρό ακόμα. Σπουδαία η επιχείρηση “Ελευθερία” αλλά αποσκοπεί στο να εξασφαλίσει έως ένα βαθμό στην ελευθερία απέναντι στην αρρώστια. Δεν αντιμετωπίζει τις βαθιές χαρακώσεις στην πραγματική οικονομία και στις συμπεριφορές των ανθρώπων.

Αφορά αυτή η νέα οδυνηρή κατάσταση μόνο την Ελλάδα; Όχι. Εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς αφορά σε μεγάλο βαθμό ολόκληρη την υφήλιο και, πάντως, αφορά τον ευρωπαϊκό μας περίγυρο. Η Ελλάδα, όμως, προσέρχεται σε αυτή τη μάχη με λιγότερα εφόδια και χωρίς ευδιάκριτο σχεδιασμό.

Καμια προσπάθεια να κρυφτούν οι βαθιές πληγές πίσω από τις όζουσες faux-λάμψεις της Folli Follie δεν μπορεί να αποδώσει όταν θα φτάσει η ώρα του λογαριασμού για κάθε οικογένεια και κάθε επιχείρηση. Ναι, η πολιτική βολεύεται συχνά να κινείται στον βούρκο της αμφιβολίας. Το έχουν πράξει όλα τα συστήματα εξουσίας (και η προηγούμενη κυβέρνηση) που κλυδωνίζονταν μεταξύ ανασφάλειας και αλαζονείας. Κάποια, ασκώντας τη συγκεκριμένη μεθοδολογία κέρδισαν χρόνο, όλα, όμως, είδαν να αυξάνει η κλίση της κατηφόρας και να προδιαγράφεται το τέλος.

Η χώρα, όμως, δεν μπορεί να ζει στο περιθώριο των τακτικισμών. Το 2021 ανοίγεται μπροστά μας με κρίσιμα διακυβεύματα από την οικονομία μέχρι τα ελληνοτουρκικά, κι από την προστασία του κοινωνικού συνόλου μέχρι την υγεία και την παιδεία.

Οι κυβερνώντες έχουν υποχρέωση να παρουσιάσουν ένα συνολικό σχεδιασμό και όχι να αποφασίζουν στην “ουρά” των εξελίξεων. Για να συμβεί κάτι τέτοιο –εάν ειλικρινώς το επιδιώξουν- απαιτείται να καθαρίσουν το τοπίο από τα …αγριόχορτα, τους φλύαρους, τους ιδιοτελείς και τους “τιμωρούς”, και να δημιουργήσουν ένα πεδίο αναγκαίων συγκλίσεων, χωρίς ιδεοληψίες, εμμονές και διαθέση για “πογκρόμ”. Πρωτίστως, άλλωστε, η ίδια η κυβέρνηση είναι που θα ωφεληθεί από μία τέτοια εξέλιξη.

*Το σλόγκαν του τίτλου είναι δάνειο από τον καλό φίλο, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της MRB Hellas Δημήτρη Μαύρο. Εύστοχο και ουσιώδες.

Φωτό επάνω: Pete Ryan for Vox