HIV στην Ελλάδα – Μεγάλο αφιέρωμα του libre: Αντιστρόφως ανάλογη η αύξηση των νοσούντων με την φαρμακευτική δαπάνη

Ο ιός HIV εξακολουθεί να είναι ένα σημαντικό παγκόσμιο ζήτημα δημόσιας υγείας, έχοντας στοιχίσει μέχρι σήμερα περίπου 33 εκατομμύρια ζωές. Ωστόσο, με την αυξανόμενη πρόσβαση σε αποτελεσματική πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και φροντίδα του HIV, η λοίμωξη από τον ιό αποτελεί, πλέον, μια χρόνια, διαχειρίσιμη κατάσταση υγείας, επιτρέποντας στα άτομα με HIV να ζήσουν μακρά και υγιή ζωή.

Επιμέλεια αφιερώματος: Ρούλα Σκουρογιάννη

Παρόλη την επιτυχή διαχείριση της νόσου, στόχος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας , τον οποίο έχουν υιοθετήσει όλα τα κράτη μέλη του, είναι η εξάλειψη του AIDS έως το 2030.

Επειδή κάνουμε λόγο για χρόνια νόσο, η δαπάνη για τη φαρμακευτική διαχείριση του HIV είναι λογικό να απασχολεί σοβαρά το Εθνικό Σύστημα Υγείας.

Προς τη διασφάλιση της βιωσιμότητας στη θεραπευτική διαχείριση του HIV στην Ελλάδα

Ενδιαφέροντα δεδομένα, από ειδική μελέτη αποτίμησης της οικονομικής αποδοτικότητας της θεραπευτικής διαχείρισης του HIV στην Ελλάδα την περίοδο 2010-2019, παρουσιάστηκαν, σε επιστημονική εκδήλωση, που οργάνωσε το Ινστιτούτο Οικονομικών της Υγείας και ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας “Θετική Φωνή” με την υποστήριξη της Gilead Sciences, την 1^η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα για το HIV/AIDS.

Σύμφωνα με τα δεδομένα της μελέτης, όπως αυτά παρουσιάστηκαν στην εισήγηση του κ. Κώστα Αθανασάκη, διευθυντή του Ινστιτούτου Οικονομικών της Υγείας, με τίτλο «Διασφάλιση βιωσιμότητας της θεραπευτικής διαχείρισης του HIV στην Ελλάδα – Πρόταση χρηματοδότησης»:

• το μέσο κόστος αντιρετροϊκής θεραπείας σε ονομαστικές τιμές μειώνεται την περίοδο της μελέτης κατά – 6.7%, παρά την κυκλοφορία 10 νέων θεραπειών το ίδιο διάστημα.
• λόγω της αποτελεσματικότητας της φαρμακευτικής διαχείρισης των ατόμων με HIV, εξοικονομούνται πόροι από άλλες μορφές φροντίδας, με το μέσο συνολικό κόστος διαχείρισης του HIV ανά άτομο να βαίνει μειούμενο κατά 25%, από 10.622€ το 2010 σε 8.003€ το 2019.
• το κόστος ανά κερδισμένο έτος ζωής για το 2019 εκτιμάται αρνητικό, ήτοι η θεραπεία είναι και πιο αποτελεσματική και πιο φθηνή σε σχέση με εκείνη του 2010.

Το πιο χαρακτηριστικό, ίσως εύρημα, της μελέτης είναι ότι, ενώ η ζήτηση για φαρμακευτική θεραπεία για το HIV αυξάνεται αναλόγως του αριθμού των ατόμων που διαγιγνώσκονται με τη λοίμωξη, το συνολικό φαρμακευτικό κόστος του HIV ως ποσοστό (%) της συνολικής νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης μειώνεται.

Δηλαδή, η δαπάνη για τη φαρμακευτική διαχείριση της HIV λοίμωξης δε συμβάλλει στην αύξηση της νοσοκομειακής δαπάνης, όπως αυτή καταγράφεται την τελευταία δεκαετία.

Μάλιστα, αν η δαπάνη για τη φαρμακευτική διαχείριση του HIV ιδωθεί σε σχέση με εκείνη ενός άλλου χρόνιου νοσήματος, για το οποίο υπάρχουν δημοσιευμένα δεδομένα για την αντίστοιχη περίοδο, όπως π.χ. ο Σακχαρώδης Διαβήτης, διαπιστώνεται ότι ο ρυθμός αύξησης της φαρμακευτικής δαπάνης υπολείπεται του ρυθμού αύξησης του αριθμού των ατόμων σε θεραπεία.

Δηλαδή, ο ρυθμός αύξησης των ατόμων με HIV σε θεραπεία είναι υψηλότερος από τον ρυθμό αύξησης της δαπάνης για τη θεραπεία τους, εύρημα που δεν επιβεβαιώνεται στις άλλες θεραπευτικές κατηγορίες.

Η μελέτη αυτή, όπως σημείωσε ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών της Υγείας, καθηγητής Γιάννης Κυριόπουλος, «ποσοτικοποιεί όσα συζητάμε και επικαλούμαστε πολιτικά εδώ και αρκετά χρόνια. Και δεν αφήνει περιθώριο αμφισβήτησης». Επιπλέον, υπογράμμισε: «Χρέος μας, επιστημονικό, είναι να θέσουμε τα δεδομένα στον δημόσιο διάλογο. Και αυτό κάνουμε σήμερα. Χρέος όλων μας πολιτικό, με την αριστοτελική έννοια του όρου, είναι να σκεφτούμε πώς θα δράσουμε επ᾽ αυτών, με ταχύτητα και στόχευση, ώστε να συμφωνήσουμε σε συγκεκριμένο οδικό χάρτη για τα επόμενα βήματα, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα».

Β. Κοντοζαμάνης: Το σύστημα υγείας πρέπει να λαμβάνει μέριμνα για όλους τους συμπολίτες μας

Αυτό τόνισε ο υφυπουργός Υγείας, κ. Βασίλης Κοντοζαμάνης, προσθέτοντας πως «η χώρα μας διαχειρίζεται πρωτοποριακά τη διαχείριση της HIV λοίμωξης, μια χρόνιας πλέον νόσου και κυρίως διαθέτουμε τα εργαλεία –δε πρέπει να εστιάσουμε μόνο στην οικονομική πλευρά του ζητήματος– για να επιλύσουμε επιμέρους ζητήματα και να πετύχουμε το στόχο του ΠΟΥ περί εξάλειψης της νόσου».

Β. Οικονόμου:  Χρέος μας η διαφύλαξης της αποδοτικότητας της διαχείρισης του HIV στο μέλλον

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων Βουλής, κ. Βασίλης Οικονόμου υπογράμμισε την ανάγκη φροντίδας «για τη συνεχιζόμενη υγεία των ατόμων που ζουν με την HIV λοίμωξη αλλά και προασπίζοντας τη δημόσια υγεία». Τόνισε δε ότι «η στιγμή είναι κατάλληλη για μια νέα συζήτηση επί του πρακτέου, με παρουσίαση συγκεκριμένων θεσμικών και επιχειρησιακών λύσεων, που θα μπορούν να τεθούν υπόψη των αρμοδίων, να συζητηθούν σε όλες τους τις διαστάσεις, ώστε άμεσα να προχωρήσουμε με μια οριστική λύση».

Α. Ξανθός: Να μη χαθούν όσα επιτύχαμε λόγω της πανδημίας

Ο τ. υπουργός Υγείας κ. Ανδρέας Ξανθός τόνισε την κρισιμότητα να «ληφθεί πρόνοια έτσι ώστε ακόμη και τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε να μην υπάρξει υποχώρηση στα standards ποιότητας και ασφάλειας στη φροντίδα των ασθενών».

Κ. Μπαργιώτας: Θετική η ιδέα του κλειστού, σφαιρικού προϋπολογισμού για τη νόσο

Ο γραμματέας του Τομέα Υγείας του ΚΙΝΑΛ, κ. Κώστας Μπαργιώτας χαρακτήρισε τον κλειστό, σφαιρικό προϋπολογισμό για μια συγκεκριμένη νόσο «τόσο καλή ιδέα, τόσο προκλητική που με τρομάζει η εφαρμογή ενός τέτοιου πρωτοκόλλου σε ένα σύστημα που έχει συνηθίσει να λειτουργεί οριζόντια, να δαπανά χρήματα όχι ανάλογα με τη νόσο αλλά αντιμετωπίζοντας συνολικά πολλές καταστάσεις και κυρίως ένα σύστημα που χαρακτηρίζεται αδιοίκητο λόγω πολλών στρωμάτων γραφειοκρατικής ανεπάρκειας».

Μ. Λαζανάς: Ανάγκη να ενισχυθούν επιχειρησιακά οι Μονάδες Λοιμώξεων, με ανθρώπινο δυναμικό και τεχνολογικά εργαλεία

Πρόσθετες διαστάσεις στην αναγκαιότητα ενός κλειστού δυναμικού προϋπολογισμού που θα διασφάλιζε τη συνεχιζόμενη βιωσιμότητας της θεραπευτικής διαχείρισης του HIV κατέθεσε στη συζήτηση και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, κ. Μάριος Λαζανάς, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Όλα τα παραπάνω έχουν ως ελάχιστη κοινή προϋπόθεση τη διαθεσιμότητα διαγνωστικών εξετάσεων και αντιρετροϊκής θεραπείας. Είναι απαραίτητος ένας δυναμικός κλειστός προϋπολογισμός για να μπορέσουμε να εγγυηθούμε τη φροντίδα των ατόμων με HIV και τον αποτελεσματικό έλεγχο της λοίμωξης στην κοινότητα».

Π. Γαργαλιάνος-Κακολύρης: Οι πανδημίες αναδεικνύουν τις ανισότητες

Το ενδεχόμενο οι ευπαθείς ομάδες να βρεθούν αντιμέτωπες με δύσκολες συνθήκες σημείωσε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων, κ. Παναγιώτης Γαργαλιάνος-Κακολύρης, τονίζοντας πως «θα υπάρξει αναβίωση της HIV λοίμωξης τα επόμενα χρόνια λόγω της οικονομικής δυσπραγίας και των ανθρώπων που θα τεθούν στο περιθώριο, ως εκ τούτου οι Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων και το εθνικό σύστημα υγείας πρέπει να είναι πολύ καλά θωρακισμένο και έτοιμο».

Ν. Δέδες: Ανάγκη για συνεχιζόμενο και αποτελεσματικό έλεγχο της HIV λοίμωξης

Από την πλευρά του, ο κ. Νίκος Δέδες, Πρόεδρος του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας “Θετική Φωνή” υπογράμμισε την ανάγκη για την ολοκλήρωση της φροντίδας υπέρ των ατόμων με HIV με στόχο τη μακροχρόνια καλή υγεία: τη διασύνδεση με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, την ολιστική διαχείριση των συννοσηροτήτων και των χρόνιων καταστάσεων υγείας, και την ενσωμάτωση και ψηφιοποίηση της παρακολούθησης δεικτών καλής υγείας στη μακροχρόνια φροντίδα των ατόμων. Έτσι, τόνισε, «η θεραπευτική διαχείριση της HIV λοίμωξης και στην Ελλάδα θα μπορέσει να ακολουθήσει τις επιταγές της καλής πρακτικής σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Όλα τα παραπάνω, όμως, μπορούν να εξεταστούν, μόνο εφόσον διατηρηθεί η ελάχιστη, κοινά αποδεκτή, προϋπόθεση για ταχεία πρόσβαση σε φροντίδα με διαγνωστικές εξετάσεις και αντιρετροϊκή θεραπεία».

1^η Δεκέμβρη – Παγκόσμια Ημέρα AIDS 2020 με δράσεις και δυνατή “Θετική Φωνή”

Όπως κάθε χρόνο, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για το AIDS, ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος “Θετική Φωνή” πραγματοποιεί μία σειρά από δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για την καταπολέμηση του στίγματος, του ρατσισμού και της περιθωριοποίησης.

Με δυνατή “Θετική Φωνή”, έγιναν και φέτος πολλές και αξιόλογες δράσεις, μεταξύ των οποίων αναφέρουμε τις εξής:

• I’M POSITIVE 2020

Για 3^η συνεχή χρονιά, την 1^η Δεκεμβρίου στις 12:00 μ.μ. στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση, άνθρωποι με αληθινές ιστορίες μίλησαν για τη διαφορετικότητα, την ορατότητα και την αποδοχή, σε μία ανοιχτή συζήτηση, με τη σφραγίδα τους Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος “Θετική Φωνή”.

• Φωταγώγηση σημαντικών κτιρίων και σημείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη

Τη νύχτα της 1^ης Δεκεμβρίου 2020, έγινε η αποτύπωση -με ειδικό φωτισμό- της κόκκινης κορδέλας που συμβολίζει τον αγώνα κατά του AIDS, στο εμβληματικό κτήριο της Βουλής των Ελλήνωνκαι στο Λευκό Πύργο στη Θεσσαλονίκη, ενώ το ίδιο βράδυ, σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων φωτίστηκε -με κόκκινο φως- το σιντριβάνι της πλατείας Ομονοίας.

• 

• 

• 

• 

Το τηλεοπτικό σπότ U=U

Μία νέα καμπάνια για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, με όχημα ένα ευφάνταστο βίντεο, με τίτλο U=U (Undetectable = Untransmittable), προβάλλεται από τις 23 Νοέμβρη έως και τις 20 Δεκέμβρη, στην τηλεόραση αλλά και στην ιστοσελίδα, στα social media και στο YouTube κανάλι της Θετικής Φωνής.

Γ. Παπαγεωργίου – Θετική Φωνή: Με κατάλληλο σχεδιασμό και η ορθή διαχείριση της HIV λοίμωξης, θα τελειώσουμε οριστικά με την επιδημία

Για το έργο της Θετικής Φωνής, τις δράσεις και τους στόχους μίλησε στοlibre.gr, ο Υπεύθυνος Επικοινωνίας & Διεκδίκησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Γιώργος Παπαγεωργίου. Αναφέρθηκε στις ιδιαίτερες συνθήκες που προκάλεσε και στα άτομα με HIV λοίμωξη η πανδημία, εξήγησε ότι η μείωση των διαγνώσεων λανθασμένα μεταφράζεται σαν μείωση των μεταδόσεων, μίλησε για την ανάγκη να μη χαθούν οι προσπάθειες όλων αυτών των ετών για τον HIV, στην προσπάθεια μας να αντιμετωπίσουμε μία νέα πανδημία, αλλά και για το μήνυμα U=U (Undetectable = Untransmittable) που στέλνει στο κοινό το βίντεο της νέας καμπάνιας της Θετικής Φωνής.

• Libre.gr: Ζούμε εδώ και 10 μήνες σε μία πρωτόγνωρη κατάσταση, όπου όλα περιστρέφονται γύρω από τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας και τη θεραπεία των ασθενών αυτής της ιδιαίτερα μολυσματικής νόσου, με αποτέλεσμα να έχουν περάσει σε 2^ο πλάνο τα περισσότερα από τα χρόνια νοσήματα και τη θεραπεία τους ή τις συνήθεις διαδικασίες διάγνωσής τους. Το ότι βλέπουμε λιγότερες νέες διαγνώσεις ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα;

Όλα έγιναν αρκετά γρήγορα. Ακούγαμε για έναν ιό στο Χουμπέι και μετά για τον ίδιο ιό στην Ιταλία. Δεν προλάβαμε ούτε να σκεφτούμε πώς θα το αντιμετωπίσουμε, ούτε αν είμαστε ευάλωτοι σε αυτό. Ούτε εμείς, ούτε και η πολιτεία. Ας αναλογιστούμε μόνο, πόσο χρόνο πήρε στους αρμόδιους οργανισμούς όπως ο W.H.O., το CDC, το ECDC και τον Ε.Ο.Δ.Υ. να δώσουν σαφείς οδηγίες για το ποιοι είναι πιο ευάλωτοι, ποιοι πρέπει να προσέχουν και πώς μπορούν να προστατεύσουν τον εαυτό τους.

Πέρα από τον ιδιαίτερα σημαντικό αριθμό ανθρωπίνων ζωών που χάνονται καθημερινά σε πολλές γειτονιές του πλανήτη, ο κορονοϊός έχει εμφανείς οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις και φαίνεται να δοκιμάζει όλο και περισσότερο τις αντοχές και τις αξίες μας. Οι παγκόσμιες οικονομίες έχουν πληγεί σημαντικά, οι χρόνιοι ασθενείς -που είναι οι πλέον ευάλωτοι- έχουν περιορισμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, πολλά κράτη υιοθετούν δυσανάλογα περιοριστικά μέτρα, έχουμε περιορισμούς στο διεθνές εμπόριο, στις μετακινήσεις, στον τουρισμό, αυξανόμενους ελέγχους των μεταναστευτικών ροών, αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, εμφάνιση κινημάτων παραπληροφόρησης και ψευδών ειδήσεων με στόχο την πόλωση και το διχασμό, έχουμε άγνοια, φόβο, ανασφάλεια κ.λπ. 

Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό, όμως, στην παρούσα περίοδο, από τη διατήρηση των κεκτημένων. Για παράδειγμα, οι νίκες που κατακτήσαμε με πολλούς κόπους όλα αυτά τα χρόνια για την αντιμετώπιση του HIV, μπορεί να εξαλειφθούν μέσα σε σύντομη χρονική περίοδο, αν δε δράσουμε έγκαιρα και στοχευμένα. Κάθε μέρα που περνάει, οφείλουμε να μην πηγαίνει χαμένη, ώστε να καταφέρουμε να πιάσουμε τους πολυπόθητους στόχους του UNAIDS, 90-90-90*, για τον τερματισμό του AIDS έως το 2030.
Μέχρι σήμερα, εκατομμύρια ζωές έχουν σωθεί, ιδιαίτερα οι ζωές γυναικών στην Αφρική όπου υπάρχει μεγαλύτερο πρόβλημα, ωστόσο η απρόσμενη πανδημία, η περιορισμένη πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, το στίγμα, οι διακρίσεις και οι ανισότητες, αποτελούν πολύ σημαντικά εμπόδια για τον τερματισμό του AIDS.   

Ουσιαστικά, δεν καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε μόνο τις δύο πανδημίες αλλά και την σύγκρουση αυτών. Δεν μπορούμε να μετακινούμε ούτε τα κονδύλια από μια ασθένεια για να θεραπεύσουμε μια άλλη, ούτε μπορούμε να «παγώσουμε» διαδικασίες και παροχές σε ασθενείς, μέχρι να επιστρέψει η υποτιθέμενη κανονικότητα.  

Εδώ, θα μπορούσαμε να παρουσιάσουμε ένα παράδειγμα. Πριν λίγες ημέρες, δημοσιεύθηκαν τα προκαταρτικά επιδημιολογικά δεδομένα για την HIV λοίμωξη, για το 1^ο δεκάμηνο του 2020. Σύμφωνα με το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης, μέχρι και την 31^η Οκτωβρίου του 2020, έχουν καταγραφεί στον ΕΟΔΥ 18.574 περιστατικά HIV λοίμωξης. Από το σύνολο των ατόμων αυτών, 4.414 έχουν εμφανίσει AIDS και 11.044 βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή αγωγή. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων ανέρχεται στους 3.078. Τους πρώτους δέκα μήνες του 2020, διαγνώστηκαν και δηλώθηκαν στον ΕΟΔΥ 471 νέα περιστατικά HIV λοίμωξης (4,4 ανά 100.000 πληθυσμού). Οι νέες διαγνώσεις HIV ανά 100.000 πληθυσμού για το δεκάμηνο του 2020, βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με εκείνες που δηλώθηκαν τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα των 10 προηγούμενων ετών. Και εδώ ακριβώς μπορούμε να αντιληφθούμε ποιο είναι το πρόβλημα. Δεν υπήρξε μείωση στις μεταδόσεις. Υπήρξε μείωση στις διαγνώσεις. Και ο λόγος είναι ότι οι ασθενείς αντιμετωπίζουν προβλήματα με την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες υγείας.

Για το λόγο αυτό, αλλά και για όλους τους παραπάνω, είναι επιτακτική η ανάγκη της έγκαιρης, άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης του προβλήματος, ώστε να μην χαθούν οι προσπάθειες όλων αυτών των ετών για τον HIV, στην προσπάθεια μας να αντιμετωπίσουμε μία νέα πανδημία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, μέσω μίας εθνικής στρατηγικής, που δε θα συγκρούεται αλλά θα συγκλίνει με μία ενιαία, διεθνή προσέγγιση.

• Libre.gr: Η νέα καμπάνια της Θετικής Φωνής για το U=U περνάει μέσω του ευρηματικού βίντεο το μήνυμα του Undetectable = Untransmittable.

Ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος “Θετική Φωνή” με αφορμή τη 1^η Δεκεμβρίου -Παγκόσμια Ημέρα για το AIDS- δημοσίευσε μία νέα καμπάνια για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, μέσω του βίντεο, με τίτλο U=U.

Μέσα στο βίντεο ακούγεται πολύ συχνά η φράση «Αυτό είναι απίθανο». Έμπνευση αυτού, ήταν το πολύ συχνό φαινόμενο που παρατηρούσαμε κατά την ενημέρωση του κόσμου για το U=U. Πολλοί έλεγαν πως είναι απίθανο ένα άτομο με HIV να μην μπορεί να μεταδώσει το ιό. Και κάπως έτσι το δημιουργήσαμε.

Το U=U προκύπτει από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Undetectable και Untransmittable. Πρόκειται για την επιστημονική τεκμηρίωση που αλλάζει όλα όσα γνωρίζαμε για τον HIV και τους τρόπους μετάδοσης του ιού, καθώς διακηρύσσει και αποδεικνύει ότι ένα άτομο που ζει με HIV, λαμβάνει αντιρετροϊκή θεραπεία και έχει επιτύχει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο στο αίμα του για τουλάχιστον 6 μήνες, δε μπορεί πρακτικά να μεταδώσει τον ιό σε κάποιον ερωτικό σύντροφο ακόμη και με σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις.

Libre.gr: Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στον κόσμο που ζει περιορισμένος και φοβισμένος και (πιθανόν) αδιάγνωστος;

Νιώθω την ανάγκη να στείλω τρία μηνύματα αντί για ένα.

Το πρώτο, θέλω να το στείλω σε όλους αυτούς που δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας. Αυτό που βιώνουν είναι σαφέστατα παράλογο και άδικο και δεν ευθύνονται οι ίδιοι για αυτό. Αλλά δεν είναι μόνοι. Η Θετική Φωνή και εγώ είμαστε πάντα διαθέσιμοι για να παλέψουμε πλάι τους για το αυτονόητο. Την ίση πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Πρόσβαση σε φαρμακευτική αγωγή και εξετάσεις. Με αξιοπρέπεια.

Το δεύτερο, στην πολιτεία και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικών υγείας. Είναι επιτακτική ανάγκη λήψης πρωτοβουλιών και προγραμματισμού. Ο HIV δεν αφορά κάποιους. Τους αφορά όλους. Ας υπάρξει επιτέλους ο κατάλληλος σχεδιασμός και η ορθή διαχείριση της HIV λοίμωξης. Μόνο έτσι θα τελειώνουμε με την επιδημία.

Το τρίτο, σε όλους αυτούς που φοβούνται να εξεταστούν. Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό από την τακτική εξέταση και την έγκαιρη διάγνωση. O ΗΙV σήμερα είναι μία χρόνια νόσος, με προσδόκιμο ζωής εφάμιλλο με του γενικού πληθυσμού.  Και ας μην ξεχνάμε, πως στα χέρια μας αυτή τη στιγμή, έχουμε την αντιρετροϊκή αγωγή που η ασφάλεια της και η αποτελεσματικότητα της είναι αδιαμφισβήτητα. Ας εξεταστούμε λοιπόν. Υπεύθυνοι για τη σεξουαλική μας υγεία, είμαστε μόνο εμείς. 

* Ο στόχος 90-90-90 του UNAIDS σημαίνει: η διάγνωση του 90% των ατόμων που πάσχουν με HIV, το 90% αυτών να υποβάλλεται σε θεραπεία και το 90% αυτών να εμφανίζει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο.