Λινού στο libre: Το lockdown δεν θα λύσει την εκθετική έξαρση, τι πρέπει να γίνει – Φοβάμαι το burn out

Το lockdown επιβλήθηκε τώρα γιατί «τώρα καταλάβαμε ότι έχουμε έξαρση», παρόλο που «η έξαρση ήταν προβλέψιμη», με εκθετική αύξηση των κρουσμάτων εδώ και τρεις εβδομάδες τουλάχιστον. Στη -διπλή- αυτή σοκαριστική διαπίστωση προχωρά, μέσω του libre, η Αθηνά Λινού, καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Ινστιτούτου Προληπτικής, Περιβαλλοντολογικής και Εργασιακής Ιατρικής Prolepsis.

Και προσθέτει: «Αν ξαναβγούμε τόσο γρήγορα, μετά τις τρεις εβδομάδες, θα ξαναέχουμε αύξηση».

Συνέντευξη στον Νίκο Παπαδημητρίου

Η Αθηνά Λινού προτείνει κατ’ ουσίαν στη συνέντευξη που ακολουθεί, μια αλλαγή στρατηγικής έναντι της πανδημίας, με λιγότερα ιατροκεντρικά χαρακτηριστικά και περισσότερη πρόληψη. Με επαναλαμβανόμενα τεστ σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού και εστίαση σε ειδικές κατηγορίες ευάλωτων συμπολιτών μας με μεγάλο συγχρωτισμό.

Παράλληλα θέτει για πρώτη φορά ένα ζήτημα που δεν έχει ως τώρα ακουσθεί, καθώς καταθέτει την ανησυχία της για φαινόμενα burn out (εργασιακής εξουθένωσης) στην ιατρική κοινότητα, ενώ προτείνει τι πρέπει να γίνει με εκείνους που είναι σήμερα στην πρώτη γραμμή, αλλά και πώς θα αυξηθούν οι λειτουργοί υγείας. Πάντως, «το να κάνεις τώρα προσλήψεις, δεν προφταίνεις να τους εκπαιδεύσεις», υπογραμμίζει.

Τέλος, η κυρία Λινού καταθέτει, μέσω του libre, μια πρωτότυπη ιδέα για τα φετινά Χριστουγεννιάτικα δώρα.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της καθηγήτριας Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Αθηνάς Λινού:

-Στο ερώτημα γιατί επιβλήθηκε το lockdown τώρα, εσείς τι απάντηση δίνετε, κυρία Λινού;

Επιβλήθηκε τώρα γιατί τώρα καταλάβαμε ότι έχουμε έξαρση.

-Αλλά η έξαρση προϋπήρχε, σωστά;

Η έξαρση ήταν προβλέψιμη. Αφού κάθε 5-6 ημέρες διπλασιάζονταν τα κρούσματα, αυτό σημαίνει ότι έχεις εκθετική έξαρση εν λειτουργία –και αυτό είναι εδώ και τρεις εβδομάδες τουλάχιστον.

-Νομίζετε συνεπώς ότι εδώ και τρεις εβδομάδες θα έπρεπε να είχαν ληφθεί κάποια μέτρα;

Όχι lockdown, αλλά τα μέτρα της καθολικής χρήσης της μάσκας και της πρόληψης της διασποράς στις συγκοινωνίες έπρεπε να είχαν ληφθεί και πριν τις τρεις εβδομάδες, εδώ και δυο μήνες.

Δεν κατάλαβα ποτέ γιατί δεν έγινε καθολική χρήση της μάσκας. Επίσης, η συνταγογράφηση του τεστ θα έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα.

-Όπως και το άλλο που έχετε προτείνει, τα κουπόνια  για τις μετακινήσεις των εργαζομένων…

Ναι, μαζί με την ενοικίαση των τουριστικών λεωφορείων και αφού δεν υπήρχε η δυνατότητα για αγορά νέων οχημάτων, θα έπρεπε να δοθούν κουπόνια. Τώρα χρειάζεται σιωπή σύνεση, υπομονή και ο πληθυσμός να συνεργαστεί.

Το να ξεσηκώσουμε τον κόσμο δεν θα κάνουμε καλό, αντιθέτως πρέπει να τον εμπνεύσουμε. Και το άλλο που πρέπει να περάσουμε ως μήνυμα, είναι η αλληλεγγύη.

Το καλύτερο δώρο για τα Χριστούγεννα να είναι μάσκες. Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν τα χρήματα ούτε για τη μάσκα.

-Σε πρόσφατη συνέντευξή σας, κυρία Λινού, είπατε ότι διανύουμε έναν τεράστιο κίνδυνο την περίοδο αυτή. Τι ακριβώς εννοούσατε με αυτό;

Ναι, και από πλευράς ιατρικής, επιδημιολογικής καλύτερα, και οικονομικής. Προσωπικά φοβάμαι ότι δεν θα είναι εύκολο να ξεπεράσουμε τόσο γρήγορα την πανδημία σε τρεις εβδομάδες.

-Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι με το που θα εμφανισθούν τα αποτελέσματα της καθολικής απαγόρευσης, θα διανύουμε τις τελευταίες ημέρες του lockdown, άρα θα βγούμε;

Προσωπικά πιστεύω ότι αν ξαναβγούμε τόσο γρήγορα, μετά τις τρεις εβδομάδες, θα ξαναέχουμε αύξηση. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι θα εξαλειφθεί.

Αλλά η δική μου εκτίμηση είναι ότι θα ανασχεθεί εν μέρει η εξάπλωση αλλά δεν θα εξαλειφθεί. Οπότε μερικές εβδομάδες μετά θα ξαναφουντώσει.

-Συνεπώς χρειάζονται και κάποια άλλα μέτρα;

Ακριβώς -και αυτό επαναλαμβάνω- αυτό που βλέπουμε τη στιγμή αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου. Οι κλινικοί γιατροί, που χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην επιτροπή, βλέπουν μόνο τους ασθενείς από την ώρα που έχουν συμπτώματα –κι αυτοί είναι οι αριθμοί που βλέπουμε, είναι λίγοι οι ασυμπτωματικοί.

Αλλά ο μεγάλος όγκος των κρουσμάτων είναι οι ασυμπτωματικοί.

Αυτοί όλοι που δεν θα τους ξέρουμε ούτε όταν σταματήσει το lockdown, θα συνεχίσουν να μεταδίδουν. Θα είναι απίθανο, και τεράστια επιτυχία βέβαια, να ανασχεθεί η πανδημία και να μην έχουμε κρούσματα.

-Άρα τι προτείνετε παράλληλα παράλληλα με το γενικό απαγορευτικό;

Το πρώτο που προτείνω είναι συνταγογράφηση των τεστ και ευρεία χρήση των τεστ. Αυτό είναι το άμεσο.

• Επίσης προτείνω επαναλαμβανόμενες εξετάσεις σε εντελώς τυχαίο δείγμα του πληθυσμού, το οποίο να είναι σχεδιασμένο ώστε να είναι αντιπροσωπευτικό, έτσι ώστε να βλέπουμε την πραγματική πορεία της πανδημίας και όχι την πορεία των κλινικών περιστατικών.
• Επίσης, προτείνω άμεση ενίσχυση των προσπαθειών για να μην έχουμε έξαρση σε ευάλωτους πληθυσμούς, δηλαδή άστεγους, φυλακισμένους, Ρομά που ζουν σε καταυλισμούς, μετανάστες και πρόσφυγες σε δομές. Εκεί πρέπει να έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας και να κάνουμε πολλαπλά τεστ για να βλέπουμε μήπως υπάρχουν κρούσματα που είναι αδήλωτα.

–Είχαμε και το παράδειγμα μιας μικρότερης βέβαια, χώρας, της Σλοβακίας που έκανε τεστ σε όλο τον πληθυσμό σχεδόν…

Έχει μια αποτύπωση της κατάστασης αλλά αν αυτό δεν επαναλαμβάνεται, δεν θα ξέρουν πώς πάει η επιδημία. Είναι καλό πάντως αυτό που έκαναν, ούτε συζήτηση, και μπορεί με αυτόν τον τρόπο και με καλή ιχνηλάτηση να ελέγξουν την κατάσταση.

Αλλά αυτό που προτείνω είναι πολύ πιο οικονομικό, είναι αυτό που κάνουμε στις δημοσκοπήσεις:

• κάθε εβδομάδα ένα τυχαίο δείγμα του πληθυσμού, αντιπροσωπευτικό, και να βλέπουμε πώς εξελίσσεται, αυξάνεται ή δεν αυξάνεται, ποιους προσβάλλει περισσότερο και σε ποιες περιοχές.

Και το άλλο που αρχίζει και με ανησυχεί, είναι ότι όχι μόνο θα λείπουν οι γιατροί αλλά ότι θα έχουμε burn out (εργασιακή εξουθένωση, στα ελληνικά, με συγκεκριμένα συμπτώματα ιατρικά και ψυχολογικά) στους γιατρούς πρώτης γραμμής.

Γι’ αυτό πρέπει να σχεδιαστούν άμεσα προγράμματα ενίσχυσης και των ίδιων και των οικογενειών τους, με εκπαίδευση των ίδιων και των οικογενειών τους, ώστε αν δουν τα πρώτα συμπτώματα του burn out να μπορούν να παρέμβουν.

-Και αυτή είναι μια παράμετρος που δεν είχαμε ακούσει ως τώρα…

Ξέρετε γιατί; Δεν συζητιέται αλλά είναι πολύ συχνό σε πολλά επαγγέλματα. Προ πολλών ετών στη Σουηδία το 50% των νοσοκόμων παραιτούνταν από την εργασία τους στα 45 τους για αυτό το λόγο και έφευγαν.

Μπορεί δηλαδή όχι μόνο να μην σου φθάνει το προσωπικό αλλά να τους χάνεις και στην πορεία λόγω αυτού του προβλήματος.

-Ακόμη και οι προσλήψεις γίνονται στο «και ένα»…

-Το να κάνεις τώρα προσλήψεις, δεν προφταίνεις να τους εκπαιδεύσεις. Αυτό που πρέπει να κάνουν τώρα, είναι να βγουν ταπεινά και να παρακαλέσουν τους συνταξιούχους λειτουργούς υγείας να επιστρέψουν.

-Φοβάστε μήπως οι επιστήμονές μας πορεύονται στα …τυφλά; Μήπως δεν έχουν επαρκή εικόνα;

Επαρκή εικόνα δεν έχουν γιατί δεν έχουν γίνει αυτές οι μελέτες, δεν πορεύονται τυφλά, πορεύονται ιατροκεντρικά. Δηλαδή περιμένουν να δουν τον ασθενή και να τον φροντίσουν. Αυτό είναι το πρόβλημα του ελληνικού συστήματος υγείας επί χρόνια τώρα, δεν έχουμε πρωτοβάθμια φροντίδα.

Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας έχει μείνει στα σπάργανα και στην ευθύνη των ιδιωτών. Το δημόσιο σύστημα υγείας, το ΕΣΥ, δεν έχει πρωτοβάθμια, με την έννοια της πρόληψης, της παρέμβασης, του οικογενειακού γιατρού δεν έχουμε.

Αυτό που ανησυχεί τους γιατρούς, τα νοσοκομεία και την Πολιτεία κατ’ επέκταση, είναι το πώς θα διαχειριστούν τα κρούσματα, τα σοβαρά κρούσματα. Αλλά το θέμα είναι πώς θα προσπαθήσεις να μην τα έχεις. Το συγκεκριμένο νόσημα δεν είναι όπως είναι τα εγκεφαλικά, τα καρδιαγγειακά ή ο καρκίνος που επί χρόνια πρέπει να προσπαθείς για να τα προλάβεις.

Άλλο να κάνεις πρόληψη για το κάπνισμα, πρέπει να δουλέψεις είκοσι χρόνια για να το πετύχεις, κι άλλο να κάνεις πρόληψη για έναν ιό με το ζητούμενο να μην κολλήσει ο κόσμος. Εκεί, κι όχι μόνο εμείς, αλλά όλη η υφήλιος υπολείπεται, γιατί δεν είχαμε εμπειρία όλα αυτά τα χρόνια.