Tα 19 ενεργά ρήγματα στο Αιγαίο που φοβίζουν τους σεισμολόγους

Μπορεί ο φονικός σεισμός των 6,7 Ρίχτερ στο Αιγαίο να ενεργοποιήσει τα άλλα ενεργά ρήγματα; Αυτό είναι το ερώτημα που προβληματίζει έντονα τους επιστήμονες τις τελευταίες μέρες, ενώ ανησυχία έως “τρόμο” προκαλεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο για το ρήγμα της Ανατολίας το οποίο στην νεότερη ιστορία έχει δώσει σεισμούς έως και 7,8 Ρίχτερ.

Ο βυθός του Αιγαίου ανάμεσα στη Σκύρο, στο νησί της Μυτιλήνης και στον Άγιο Ευστράτιο κρύβει συνολικά 19 μεγάλα ενεργά ρήγματα, μήκους άνω των επτά χιλιομέτρων το καθένα, τα οποία μπορούν να δώσουν ισχυρούς σεισμούς μεγέθους 6,1 έως 7,4 Ρίχτερ ανακάλυψαν πριν από λίγα χρόνια Έλληνες γεωεπιστήμονες.

Μάλιστα οκτώ από τα ρήγματα αυτά μπορούν να «δώσουν» σεισμούς άνω των 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.

Από τα 19 ενεργά κρούσματα τα οποία χαρτογραφήθηκαν για πρώτη φορά πριν από λίγα χρόνια, μόνο τα τρία ήταν γνωστά κατά τις τελευταίες δεκαετίες και περιλαμβάνονταν στους σεισμικούς καταλόγους.

Οι επιστήμονες από τη στιγμή της ανακάλυψής τους θεωρούν ότι «έχει υποεκτιμηθεί ο δυνητικός σεισμικός κίνδυνος της περιοχής» και ότι «αυτά τα ρήγματα έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ισχυρούς σεισμούς που μπορούν να προκαλέσουν καταστροφές στα γύρω νησιά».

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Marine Geology» (Θαλάσσια Γεωλογία), εκτός από το ρήγμα του Αγίου Ευστρατίου που «έδρασε» με σεισμό μεγέθους 7,1 βαθμών, προκαλώντας 20 θανάτους το 1968 και το οποίο χρειάζεται κάποιους αιώνες για να ενεργοποιηθεί ξανά, καθώς, επίσης, τρία ακόμη ρήγματα που «έδωσαν» μικρότερους σεισμούς κατά τα τελευταία 30 χρόνια, τα υπόλοιπα ρήγματα μπορούν να δώσουν μεγάλο σεισμό μεγέθους 6,1 έως 7,3 βαθμών, χωρίς όμως να είναι δυνατό να προσδιορισθεί χρονικά εάν αυτός θα συμβεί σε μερικά χρόνια ή σε δεκάδες χρόνια.

Η σχεδόν τριγωνική Λεκάνη της Σκύρου, που κυμαίνεται σε βάθη 600 έως 1.050 μέτρων, έχει παρόμοια τεκτονική δομή με εκείνη της γειτονικής Λεκάνης του Βορείου Αιγαίου, αλλά με μικρότερες διαστάσεις και πιο αργούς ρυθμούς παραμόρφωσης.

Η ενεργοποίηση των ρηγμάτων στην περιοχή της Λεκάνης της Σκύρου και η έναρξη καταβύθισης της περιοχής άρχισε πολύ πρόσφατα, πριν από λίγες εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, γι’ αυτό και στον πυθμένα της ρηχής πλατφόρμας γύρω από τη λεκάνη συναντάται απευθείας το παλιό αλπικό υπόβαθρο, με λίγα μόνο πρόσφατα ιζήματα πάχους μερικών δεκάδων μέτρων.

O βυθός της Λεκάνης της Σκύρου είχε μελετηθεί με το ωκεανογραφικό πλοίο «Αιγαίο» το 2002, το 2003 και το 2013.

Εκτός από τον σεισμό των 7,1 βαθμών στις 19 Φεβρουαρίου 1968 με επίκεντρο κοντά στον Άγιο Ευστράτιο (που είχε προκαλέσει και μικρό τσουνάμι ως τη Λήμνο), οι άλλοι μεγάλοι μεταπολεμικοί σεισμοί στην περιοχή ήταν στις 4 Μαρτίου 1967 στη Λεκάνη της Σκύρου (6,2 βαθμοί) και στις 19 Δεκεμβρίου 1981 στην ανατολική περιοχή της ίδιας λεκάνης (6,8 βαθμοί), ο οποίος προκάλεσε περισσότερες ζημιές στη Μυτιλήνη από ό,τι στη Σκύρο, ενώ είχαν ακολουθήσει ισχυροί μετασεισμοί, με τον μεγαλύτερο 6,3 βαθμούς στις 27/12/1981. Υπήρξε επίσης στις 26 Ιουλίου 2001 ένας σεισμός 6,4 βαθμών λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Σκύρου, σε βάθος 13 χλμ.

Το ρήγμα της Ανατολίας

Το ρήγμα της βόρειας Ανατολίας είναι ενεργό ρήγμα οριζόντιας μετατόπισης το οποίο σχηματίζεται κατά μήκος των ορίων της πλάκας της Ανατολίας και της Ευρασιατικής πλάκας. Εκτείνεται από την Καρλίοβα, στην Επαρχία του Μπινγκιόλ της ανατολικής Τουρκίας, κατά μήκος της βόρειας Τουρκίας, περνώντας 20 χιλιόμετρα νότια από την Κωνσταντινούπολη, και φτάνει μέχρι το Αιγαίο, έχοντας συνολικό μήκος 1.500 χιλιόμετρα. Το ρήγμα της βόρειας Ανατολίας είναι όμοιο σε μεγάλο βαθμό με το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα στην Καλιφόρνια.

Μετά τον καταστροφικό σεισμό του Ερζινκάν το 1939, έχουν καταγραφεί εφτά σεισμοί με μέγεθος πάνω από 7,0 των οποίων το επίκεντρο μετακινείται σταδιακά όλο και δυτικότερα. Οι σεισμολόγοι που παρακολουθούν αυτό το μοτίβο πιστεύουν ότι ο ένας σεισμός μπορεί να προκαλεί τον επόμενο. Αναλύοντας τις τάσεις που προκάλεσε στο ρήγμα ο τελευταίος μεγάλος σεισμός, σεισμολόγοι προέβλεψαν τον σεισμό που χτύπησε την πόλη Ιζμίτ με καταστροφικά αποτελέσματα τον Αύγουστο του 1999. Μάλιστα θεωρείται ότι η αλυσίδα δεν έχει ολοκληρωθεί και ένας σεισμός θα εκδηλώσει δυτικότερα στο ρήγμα, ίσως κοντά στην πολυπληθή Κωνσταντινούπολη.

Οι μεγαλύτεροι σεισμοί από το ρήγμα της βόρειας Ανατολίας:

• 1939 Ερζινκάν, 7,8 Ρίχτερ, 32.700+ νεκροί και 100.000+ τραυματίες
• 1942 Νικσάρ-Ερμπάα, 7 Ρίχτερ, ~3.000 νεκροί
• 1943 Τόσια-Λαντίκ, 7,2 Ρίχτερ, 2.824 νεκροί
• 1944 Μπολού-Γκερεντέ – 7,2 Ρίχτερ, 3.959 νεκροί
• 1949 Καρλίοβα, 6,7 Ρίχτερ, 320 νεκροί
• 1951 Κουρσουνλού, 6,9 Ρίχτερ, 50 νεκροί και 3.354 τραυματίες
• 1957 Αμπάντ, 7,1 Ρίχτερ, 52 νεκροί
• 1966 Βαρτό, 6,9 Ρίχτερ, 2.394 νεκροί και 1.489 τραυματίες
• 1967 Κοιλάδα Μουντουρνού, 7,1Ρίχτερμ 86 νεκροί, 332 τραυματίες
• 1992 Ερζινκάν, 6,7 Ρίχτερ , 498+ νεκροί, τουλάχιστον 2.000 τραυματίες
• 1999 Ιζμίτ, 7,6 Ρίχτερ, 17.118+ νεκροί και 43.953+ τραυματίες
• 1999 Ντούζτσε, 7,2 Ρίχτερ, 845+ νεκροί και 4,948 τραυματίες
• 19 μεγάλα ενεργά ρήγματα στο Αιγαίο που απειλούν την Ελλάδα