Πανδημία ηλιθιότητας

«Μήπως όλη αυτή η ιστορία δεν είναι παρά ένα σχέδιο των “επάνω” για να μας τα πάρουν όλα, να μας εξαναγκάσουν να δουλεύουμε για ένα κομμάτι ψωμί, να μας υποτάξουν με αυταρχικά μέτρα, να μας εξαθλιώσουν;». Το ερώτημα αυτά το έχω ακούσει εκατοντάδες φορές από τότε που ξεκίνησε η πανδημία, φέτος τον Μάρτιο.

Του Αντρέα Παναγόπουλου

Το ερώτημα συνοδεύεται τις περισσότερες φορές  από μία σειρά επιχειρήματα που διατρέχουν όλη την κλίμακα της λογικής, από τα πιο ρεαλιστικά μέχρι και τα πλέον «ψεκασμένα».

Τα τελευταία δεν είναι ανάγκη να αναφερθούν καθώς τα συναντάμε σε απίστευτες ποσότητες μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, ενίοτε και κάποιες «ενημερωτικές» ιστοσελίδες ή έντυπες «φυλλάδες». 

Τα πρώτα όμως, έχουν όντως να κάνουν με αυτό που συμβαίνει εδώ και δέκα μήνες:

• μέτρα και απαγορεύσεις που καταπατούν κατάφορα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών και που όμοιά τους δεν έχουμε ξαναδεί εν καιρώ ειρήνης και δημοκρατίας,
• εργασιακές σχέσεις που ελαστικοποιούνται και αποσαθρώνονται προσαρμοζόμενες στις «έκτακτες οικονομικές συνθήκες»,
• καταβαράθρωση μεγάλων και σημαντικών τομέων της οικονομίας,
• μαζική εισβολή κάθε είδους «τηλέ-» (τηλεργασίας, τηλεκπαίδευσης, τηλεψυχαγωγίας, τηλεπαραγγελίας, τηλεσυναλλαγών, μέχρι και τηλεφλέρτ όπως έσπευσε να προσφέρει το Facebook).
• Και δίπλα σε όλα αυτά μια σειρά από δομικές αλλαγές «οι οποίες εκκρεμούσαν» και τώρα θεσμοθετούνται, όπως –κακή ώρα!- ο νέος πτωχευτικός,
• το νέο ασφαλιστικό-Πινοσέτ,
• οι αναχρονιστικές αλλαγές στην Παιδεία,
• ο νόμος απαγόρευσης των διαδηλώσεων
• και ο νόμος για περιορισμό των απεργιών που θα ακολουθήσει.

Στη θέση της παλιάς «κανονικότητας», όποια και αν ήταν αυτή, όσο θετικά ή αρνητικά χαρακτηριστικά και εάν είχε πριν τον κοροναϊό, ορθώνεται πλέον το αστυνομικό κράτος που στο όνομα της υγείας και της ασφάλειας των πολιτών επιβάλλει την περιστολή, ενίοτε δε και την καταστολή των στοιχειωδών δικαιωμάτων του ή ακόμη χειρότερα στοχοποιεί ευρύτατες κοινωνικές ομάδες, όπως τη νεολαία, ως «ανεύθυνους φορείς της ασθένειας».

Όλα τα παραπάνω συμβαίνουν στις περισσότερες χώρες του κόσμου σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, με αυτό ή παρόμοιο μίγμα μέτρων αν και στην Ελλάδα οφείλουμε να πούμε ότι η κυβέρνηση πρωτοπορεί σε κάθε είδους αντικοινωνικό και αντιοικονομικό μέτρο, βλέποντας, όπως ομολογούν πολλά στελέχη της, ως «ευκαιρία» την πανδημία για να μην μείνει τίποτα όρθιο.

Η ύφεση και η ανεργία καλπάζουν σε ολόκληρη τη Δύση ενώ οι συνθήκες ζωής επιδεινώνονται σε όλο τον πλανήτη με την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων να έχει αλλάξει δραματικά σε σχέση με το πώς ήταν στην αρχή του 2020, είτε αυτό σημαίνει lockdown και απαγορεύσεις κυκλοφορίας είτε την καθολική χρήση μάσκας είτε μία σειρά από καθημερινές συνήθειες και πρακτικές ή ακόμη και την κατάργηση ή τον περιορισμό εθίμων, εορτών και άλλων κοινωνικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Απέναντι σε αυτές τις ριζικές και ενίοτε τρομακτικές αλλαγές στη καθημερινότητα αναπτύσσεται ένα πλήθος αντιδράσεων είτε εκείνων που πλήττονται άμεσα από τις οικονομικές επιπτώσεις στην τσέπη τους είτε από εκείνους που δεν ανέχονται την αυστηροποίηση των κανόνων αλλά και εκείνων που είναι έτοιμοι να πιστέψουν ανορθολογικές δοξασίες και θεωρίες συνωμοσίας σε κινήματα που αργά ή γρήγορα θα πάρουν τη μορφή εξαιρετικά βίαιων εξεγέρσεων σε μικρή ή μεγάλη κλίμακα και σε αιματηρή αναμέτρηση με τις κατασταλτικές δυνάμεις των κρατών ή/και όσων έχουν αντίθετη άποψη σε σχέση με τις πραγματικές διαστάσεις και τους κινδύνους της πανδημίας καθώς οι κοινωνίες διχάζονται βαθύτατα ανάμεσα σε νέους και γέρους, πληθυσμών των πόλεων και εκείνων της περιφέρειας, ντόπιων και ξένων και βέβαια φτωχών και πλούσιων καθώς το προϋπάρχον χάσμα βαθαίνει.

Την ίδια στιγμή, τα ήξεις-αφίξεις των ειδικών οι οποίοι επιστρατεύονται από τις κυβερνήσεις, τα αντιφατικά μέτρα και οδηγίες που δίνονται και που αλλάζουν μήνα με το μήνα ή και μέρα με την ημέρα, οι στατιστικές που άλλοτε τρομοκρατούν και άλλοτε εφησυχάζουν τον κόσμο, οι προβλέψεις για σύντομη παραγωγή εμβολίων και φαρμάκων που διαψεύδονται, η σκόπιμη παραπληροφόρηση από φορείς και ΜΜΕ, αποδυναμώνουν τη διάθεση αποδοχής της πραγματικότητας και ανάληψης ατομικής και συλλογικής ευθύνης.

• Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από τις αντικρουόμενες δηλώσεις των μελών της επιτροπής ειδικών υπό τον Τσιόδρα, τον Μαγιορκίνη και τον Χαρδαλιά για τις μάσκες  που «δεν προφυλάσσουν» για να επιβληθούν παντού μετά από λίγους μήνες, για «τις πλατείες που κολλάς» αλλά και «τις σχολικές τάξεις που δεν κολλάς», για… για… για… ;
• Τι να παραθέσει κανείς από τις δηλώσεις δεκάδων άλλων ειδικών, αρμόδιων και μη από σπουδαία πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού όπου ο ένας κατατροπώνει τον προηγούμενο και βγάζει «ψεύτη» τον επόμενο μέσα από αναρτήσεις τους στο Facebook ή από το καθημερινό πέρασμά τους από τα κανάλια ως μαϊντανοσαλάτες;
• Τι να αραδιάσει κανείς από τα δημοσιεύματα που φέρνουν το εμβόλιο «αύριο», «μεθαύριο», «μέχρι τέλους του 2020», «στα μισά του 2021», «από το 2023 και βλέπουμε»;

Και βέβαια, πώς να απαριθμήσει κανείς τα ουσιαστικά μέτρα που οι κυβερνήσεις ΔΕΝ παίρνουν για να αντιμετωπίσουν την απειλή;

• Τη στήριξη με ανθρώπους, με υποδομές, με τεχνολογίες, με πόρους των υγειονομικών συστημάτων και συνολικά του Κοινωνικού Κράτους, της Παιδείας, των Μεταφορών;
• Το άπλωμα ενός διχτυού ασφάλειας για τους πολίτες, εργαζόμενους και ανέργους που πλήττονται;
• Τη χαλάρωση των δημοσιονομικών στόχων και απαιτήσεων;
• Την καθιέρωση ενός νέου μοντέλου εργασίας και αμοιβών υπέρ των ανθρώπων και όχι των επιχειρήσεων;

Ετσι το ερώτημα επανέρχεται ξανά και ξανά:

«Μήπως όλη αυτή η ιστορία δεν είναι παρά ένα σχέδιο των “επάνω” για να μας τα πάρουν όλα, να μας εξαναγκάσουν να δουλεύουμε για ένα κομμάτι ψωμί, να μας υποτάξουν με αυταρχικά μέτρα, να μας εξαθλιώσουν;».

Ας επιχειρήσουμε λοιπόν να δώσουμε μία απάντηση, με βάση τα όσα συμβαίνουν παγκοσμίως, το δεύτερο, σφοδρότερο κύμα της πανδημίας, της αδυναμίας της επιστήμης όχι απλώς να την αντιμετωπίσει αλλά ακόμη και να καθορίσει τις ιδιότητες του κοροναϊού, της ύφεσης που καλπάζει, των αντιφάσεων στις οποίες έχουν υποπέσει όλες σχεδόν οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί, όλο αυτό το διάστημα:

ΟΧΙ, δεν πρόκειται για ένα σχέδιο των «επάνω» αλλά για ακριβώς το αντίθετο, την παντελή έλλειψη σχεδίου!

Οι άνθρωποι που κυβερνούν αυτόν τον κόσμο και οι ομάδες συμφερόντων που τους στηρίζουν εδώ και δεκαετίες, αυτοί οι «μικροί» ηγέτες και οι επιχειρηματίες-κατσαπλιάδες αποδεικνύονται μέρα με την ημέρα εντελώς ανίκανοι στο να αντιμετωπίσουν έκτακτες καταστάσεις υπερασπίζοντας τις κοινωνίες τους. Το ότι, δήθεν επεξεργάζονταν σενάρια πανδημιών σε μεγάλα «τραπέζια» όπως το World Economic Forum του 2019 και παλαιότερα, δεν λέει τίποτα απολύτως ως προς την ετοιμότητά τους να διαχειριστούν παρόμοιες καταστάσεις. Ούτε τις οικονομίες τους καταφέρνουν να σώσουν ούτε την υγεία των πολιτών να διαφυλάξουν. Ηττώνται κατά κράτος και στα δύο. Και, ΝΑΙ, το βαρύ τίμημα το πληρώνουν οι πολίτες και θα πληρώσουν, αν συνεχιστεί αυτό, ακόμη βαρύτερο. Όχι όμως βάση ενός εκ των άνωθεν σχεδίου αλλά λόγω ανικανότητας των κυβερνώντων να αντιληφθούν ότι αργά ή γρήγορα θα ερχόντουσαν αντιμέτωποι με τα αδιέξοδα του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου. Ενός μοντέλου που λειτουργούσε καλά ή σχεδόν καλά όσο οι αγελάδες-καταναλωτές ήσαν παχιές και υγιείς και όσο μπορούσαν να τις ταΐζουν με τραπεζικά, δανειακά  υπο-προϊόντα ώστε να δημιουργούνται επικερδείς καταναλωτικές, στεγαστικές, χρηματιστηριακές φούσκες…

Όταν όμως εμφανίστηκε η πραγματική απειλή το μοντέλο δεν καταφέρνει να αντέξει την πίεση και βρίσκεται στο «μπρος οικονομικός γκρεμός και πίσω υγειονομικό ρέμα».

Η πανδημία νεοφιλελεύθερης ηλιθιότητας είχε προηγηθεί της πανδημίας του κοροναϊού, τα συμπτώματα τα βλέπαμε ήδη από το 2008 και πιο παλιά. Τώρα μπαίνει στη «διασωλήνωση». Τα έκτακτα μέτρα που επιβάλλονται σε συνδυασμό με την απόγνωση και την οργή δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα που περιμένει μία σπίθα για να τινάξει τα πάντα στον αέρα… Μπορεί να συμβεί σε ένα εργοστάσιο, μια γειτονιά, μια πόλη, μια πλατεία. Ανά πάσα στιγμή από εδώ και πέρα.

Από την πανδημία της αρχαίας Αθήνας μέχρι εκείνες της Ρωμαϊκής και μετά της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, κανένας πολιτισμός δεν άντεξε την ανικανότητα και την παρακμή της εκάστοτε άρχουσας τάξης την κρίσιμη στιγμή. Αυτό ζούμε και σήμερα.

Κι αυτό δεν είναι σχέδιο μίας ελίτ. Είναι ο κανόνας της Ιστορίας!