Διπλωματικός πυρετός: Τρεις καθοριστικοί σταθμοί για τα ελληνοτουρκικά – Αμερικανική “σφήνα” για ναυπηγεία Σκαραμαγκά και ΕΑΒ

Με βαριά διπλωματική ατζέντα ξεκινά για τον Κυριάκο Μητσοτάκη αυτή η τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου: επίσκεψη Πομπέο, Σύνοδος Κορυφής, έναρξη διερευνητικών επαφών (μάλλον στις αρχές Οκτωβρίου). Ξεκινώντας από την επίσκεψη του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας που θα βρίσκεται στη χώρα μας επί τριήμερο, μια επίσκεψη, δηλαδή, κάθε άλλο παρά εθιμοτυπική ή μερικών ωρών, αντιθέτως με πολλαπλά μηνύματα αλλά και ουσία.

Εν πρώτοις είναι η πρώτη φορά που υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ επισκέπτεται την Αθήνα, χωρίς να επισκεφθεί και την Άγκυρα.

Και το χειρότερο (για τον Ρ.Τ. Ερντογάν);

Τις προάλλες ο Μάικ Πομπέο είχε επισκεφθεί και τη Λευκωσία, για συνομιλίες με τη μόνη νόμιμη κυβέρνηση του νησιού -εδώ εκτιμάται ότι η απειλή Αναστασιάδη για veto στο θέμα της Λευκορωσίας είναι ένα επιπλέον ζήτημα- χωρίς και πάλι να… πεταχτεί στη γειτονική Τουρκία. Μήνυμα που προσλαμβάνεται από το τουρκικό Προεδρικό Μέγαρο όχι με τα καλύτερα των συναισθημάτων ασφαλώς.

Ο Μάικ Πομπέο σε αυτή τη δεύτερη επίσκεψή του μέσα σε ένα έτος, επιλέγει να ξεκινήσει το πρόγραμμά του από τη Βόρεια Ελλάδα, συγκεκριμένα τη Θεσσαλονίκη: εκεί, παρόντος του Νίκου Δένδια, ενέργεια, επιστήμη και τεχνολογία θα βρεθούν στο επίκεντρο συνεδρίων αλλά και συζητήσεων με επιχειρηματίες του κλάδου της ενέργειας ειδικότερα, ενώ θα υπογραφεί και διμερής συμφωνία.

Η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και κατ’ επέκταση όλης της Ευρώπης είναι θέμα που βρίσκεται σταθερά ψηλά στην ατζέντα της αμερικανικής διπλωματίας –και εδώ η Βόρεια Ελλάδα παίζει απολύτως καθοριστικό ρόλο, ο οποίος κουμπώνει  επιπλέον με ένα συναφή ρόλο, αυτόν που η Αθήνα μπορεί να παίξει στα Δυτικά Βαλκάνια, εδώ όπου υπάρχουν πολλά ζητήματα ανοιχτά ακόμη και σήμερα. Καθόλου τυχαίο δε, το αυξημένο αμερικανικό ενδιαφέρον για περιοχές, όπως η Αλεξανδρούπολη και η Καβάλα.   

Αφού, λοιπόν, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών θέσει τα ενεργειακά ζητήματα, Δυτικών Βαλκανίων κ.ο.κ., ακολουθεί στην πλούσια ατζέντα του το θέμα της στρατιωτικής παρουσίας της χώρας του στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Σε ένα μάλλον αυθαίρετο παραλληλισμό, όπως οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να επιτρέψουν την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από ΜΙΑ πηγή, πολλώ μάλλον όταν αυτή είναι ο προαιώνιος εχθρός, έτσι και στα δικά μας νερά η Ουάσινγκτον δεν μπορεί να έχει βάλει όλα της τα λεφτά στον ασταθή σύμμαχο -με ανοιχτή, μάλιστα, γραμμή επικοινωνία με Μόσχα και ισλαμιστικές οργανώσεις- που ακούει στο όνομα Ερντογάν.

Εξ ου και η επίσκεψη Πομπέο στη Σούδα την Τρίτη, μαζί με τον Κ. Μητσοτάκη, αλλά και τους Ν. Δένδια, Ν. Παναγιωτόπουλο, και τον Α/ΓΕΕΘΑ Κ. Φλώρο. Με βάση τις επίσημες ανακοινώσεις των Αμερικανών, στην ατζέντα είναι η ανανέωση της κοινής δέσμευσης, ΗΠΑ και Ελλάδας, για την προώθηση της ασφάλειας, της ειρήνης και της ευημερίας στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μια περίοδο, μάλιστα, κατά την οποία οι διμερείς σχέσεις είναι καλύτερες παρά ποτέ σύμφωνα με την αξιολόγηση του State Department.

Όμως, πίσω από τις λέξεις, αυξημένο είναι το αμερικανικό ενδιαφέρον για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά (η Σύρος προχωρά ήδη με εξαιρετικά αποτελέσματα), επίσης για τη συνεργασία Lockheed και ΕΑΒ. Η συγκεκριμένη αμερικανική εταιρεία έχει ήδη αναλάβει την αναβάθμιση 84 F-16, ενώ έντονο είναι το ενδιαφέρον της και για την κατασκευή τεσσάρων φρεγατών και την αναβάθμιση άλλων τεσσάρων παλαιότερων.

Μάλιστα το βράδυ της Δευτέρας, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ και η σύζυγός του θα φιλοξενηθούν από τον πρωθυπουργό και τη σύζυγό του στο παραδοσιακό σπίτι της οικογένειας Μητσοτάκη στα Χανιά -οικία πλημμυρισμένη από την ιστορία του νησιού, από τότε ακόμη που ήταν τουρκική κατοχή, και μετά από τα «βήματα» του παιδιού, που άκουγε στο όνομα, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πλάι, μάλιστα, στον Ελευθέριο Βενιζέλο-. Αλλά είναι κι ένα σπίτι με αναμνήσεις από τη διπλή επίσκεψη του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου (το 1991 και το 1994), –και σίγουρα ο νυν πρωθυπουργός θα έχει να δείξει φωτογραφίες από εκείνες τις επισκέψεις στον καλεσμένο του.

Ακολουθεί η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. με αποκλειστικό θέμα, τις σχέσεις της Ευρώπης με την Τουρκία, και η οποία είναι προγραμματισμένη για τις πρώτες δύο ημέρες του Οκτωβρίου, εκτός απροόπτου (τυχόν νέο κρούσμα Covid-19 με άλλα λόγια).

Το παρασκήνιο πλούσιο και έχει να τρέξει πολύ νερό στο διπλωματικό αυλάκι μεταξύ Βερολίνου, Βρυξελλών, Άγκυρας κι Αθήνας στις μέρες που μεσολαβούν ως τη σύγκληση της Συνόδου.

Την παραμονή δε, της ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής, αξίζει να σημειωθεί, τρεις ομόλογοι του Κ. Μητσοτάκη, οι Μ. Ρούτε (Ολλανδία), Σ. Κουρτς (Αυστρία) και Μ. Φρεντέρικσεν (Δανία) θα έλθουν στην Αθήνα σε ένα ταξίδι – αστραπή, προκειμένου να παραστούν σε τελετή φωταγώγησης της Ακρόπολης. Η υπόμνηση ότι εδώ βρίσκεται ένας από τους πυλώνες του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι, ασφαλώς, ένα επιχείρημα ενόψει μιας Συνόδου, με αντικείμενο τις σχέσεις της Ευρώπης με την Ανατολή.  

Τελευταίο χρονικά, αλλά πλέον καθοριστικό ραντεβού, η έναρξη των διερευνητικών επαφών, με την τουρκική πλευρά -είτε δια του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας είτε δια του εκπροσώπου της Προεδρίας, Ιμπραήμ Καλίν– να προτείνει τρία παράλληλα επίπεδα συζητήσεων, τις κυρίως διερευνητικές επαφές, τις πολιτικές διαβουλεύσεις και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης –με όποιες παγίδες μπορεί να κρύβει η πρόταση για πολυδιάσπαση.

Η ελληνική ομάδα που θα ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη για τις διερευνητικές επαφές, θα έχει ως επικεφαλής και «βαρύ χαρτί» τον πολύπειρο πρέσβη ε.τ. Παύλο Αποστολίδη (ούτως ή άλλως συμμετέχει στις διερευνητικές από το 2010), ενώ θα τον πλαισιώνουν ο πρέσβης Αλέξανδρος Κουγιού, που έχει διατελέσει επικεφαλής της αντίστοιχης Διεύθυνσης του υπουργείου Εξωτερικών για τα ελληνοτουρκικά, και η διευθύντρια του γραφείου του γ.γ. του ΥΠΕΞ, Ιφιγένεια Καναρά.

Πυκνές εξελίξεις…

Νίκος Παπαδημητρίου