Καμένα Βούρλα: Ξέχασαν πως κάηκαν τα Βουρλά της Σμύρνης
Η Συντακτική ομάδα του Libre
Προκαταρκτική εξέταση για την απαράδεκτη συμπεριφορά που επέδειξαν οι κάτοικοι στα Καμένα Βούρλα κατά των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων ζήτησε η Εισαγγελέας Πρωτοδικών Λαμίας. Στο μεταξύ, μετά τα επεισόδια και την απαράδεκτη συμπεριφορά που επέδειξαν οι κάτοικοι στα ασυνόδευτα ανήλικα προσφυγόπουλα λίγο πριν μετεγκατασταθούν σε άλλες χώρες της Ευρώπης, η κατάσταση φαίνεται να ομαλοποιείται.
Είναι χαρακτηριστικό, όπως γράφει το ethnos.gr, πως ο δήμαρχος των Καμένων Βούρλων με νέες του δηλώσεις απέδωσε «σε έλλειψη ενημέρωσης» τις έντονες αντιδράσεις που προκλήθηκαν όταν τα 39 ασυνόδευτα ανήλικα προσφυγόπουλα που έχουν καταθέσει αίτημα ασύλου μεταφέρθηκαν σε ξενοδοχείο της περιοχής. Πάντως, αξίζει να τονιστεί ότι ο δήμαρχος ήταν αυτός που έκανε κάλεσμα στους κατοίκους στα Καμένα Βούρλα να συγκεντρωθούν και να διαμαρτυρηθούν ενώ τόσο ο ίδιος όσο και ομάδα κατοίκων της περιοχής απέκλεισαν την εθνική οδό λίγο πριν από τη Λαμία (και στα δύο ρεύματα), πραγματοποιώντας «συμβολική κατάληψη των διοδίων για μισή ώρα».
Ο δήμαρχος, Γιάννης Συκιώτης, μάλιστα, δήλωσε ότι αν είχαν ενημερωθεί, θα φρόντιζαν για τη στέγαση των παιδιών σε άλλο ξενοδοχείο, το οποίο δεν βρίσκεται εντός του αστικού ιστού.
Εγώ θέλω απλά τα Καμένα Βούρλα και ο τόπος μας να λειτουργεί ορθά»…
Μηταράκης: «Ντροπή τους, άφησαν παιδιά χωρίς φαγητό»
Μπορεί τώρα η ένταση που δημιουργήθηκε από μερίδα κατοίκων στα Καμένα Βούρλα να ομαλοποιείται, ωστόσο οργισμένη ήταν η αντίδραση του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη, ο οποίος μίλησε το πρωί της Παρασκευής στην εκπομπή «Ωρα Ελλάδος» στο OPEN TV. Μάλιστα, ο κ. Μηταράκης έβαλε κατά των κατοίκων που αντιτάχθηκαν στην εγκατάσταση 100 προσφύγων σε ξενοδοχείο στα Καμένα Βούρλα.
«Πράγματι, δεν ενημερώθηκαν, λαμβάνω γι’ αυτό την ευθύνη» ανέφερε ο υπουργός κι εξαπέλυσε δριμεία επίθεση για τη στάση που τήρησαν κατηγορώντας τους για «έλλειψη ανθρωπισμού. Εμπόδισαν ακόμη και το φαγητό στα παιδιά» είπε σε έντονο ύφος ο κ. Μηταράκης και πρόσθεσε: «Λέμε “όχι” σε συμπεριφορές Καμένων Βούρλων. Ο Δήμαρχος δεν ελέγχει τον κόσμο. Εκφράζω τη λύπη μου για τα ακραία φαινόμενα στα Καμένα Βούρλα» πρόσθεσε.
Περίπου 100 πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν το μεσημέρι της Τετάρτης 23 Σεπτεμβρίου στα Καμένα Βούρλα Φθιώτιδας, στο πλαίσιο της προσπάθειας αποσυμφόρησης της νησιωτικής Ελλάδας, με τον δήμαρχο να καταγγέλλει πως δεν είχε προηγηθεί καμία ενημέρωση από το αρμόδιο υπουργείο. Συγκεντρωμένοι κάτοικοι αντέδρασαν στην εγκατάσταση προσφύγων σε ξενοδοχεία εντός της πόλης, ενώ ο δήμαρχος Γιάννης Συκιώτης ανέφερε σε ανακοίνωσή του: «Η φημολογούμενη έλευση και εγκατάσταση μεταναστών και προσφύγων στο Δήμο Καμένων Βούρλων και ειδικότερα μέσα στον αστικό ιστό, σε ανενεργές ξενοδοχειακές μονάδες της πόλης των Καμένων Βούρλων, δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι θα μας βρει σφοδρά αντίθετους» και κάλεσε τους ιδιοκτήτες των ξενοδοχειακών μονάδων να ακυρώσουν τα «σχέδιά» τους για την εγκατάσταση προσφύγων και μεταναστών…
Αξίζει, ως εκ τούτων, τον κόπο τόσο ο δήμαρχος Καμένων Βούρλων, όσο και οι λιγοστοί -ευτυχώς- κάτοικοι που πρωταγωνίστησαν στα πρωτοφανή επεισόδια με την απάνθρωπη συμπεριφορά σε βάρος ασυνόδευτων προσφυγόπουλων, να υπενθυμίσει κανείς πόθεν έλκει -κατά την λαογραφία και την παράδοση- την καταγωγή του το όνομα της πόλης τους. Μαζί, βεβαίως, με την ιστορία που θέλει τους κατοίκους της περιοχής να καίνε τα “βούρλα” (θάμνους) για να εμποδίσουν την κάθοδο των τουρκικών στρατευμάτων προς την Ρούμελη.
Του Γιώργου Τίγκιλη* : Mνήμες από τις Χαμένες Πατρίδες – Οι Κλαζομενές και τα Βουρλά μας
Το κείμενο αυτό είναι αφιερωμένο στον υπέργηρο Mικρασιάτη πατέρα μου, Νίκο και στις ζωντανές μνήμες του από την γενέθλια Ιωνική Γη.
Συχνά οι κάτοικοι του Ηρακλείου, κινούμενοι στο κέντρο της πόλης, συναντούν την πινακίδα «Κλαζομενές».
Πόσοι άραγε όμως γνωρίζουν σε ποια συνοικία παραπέμπει και ποια η ιστορία της; Οι «Νέες Κλαζομενές» όπως θα΄πρεπε ορθά να αναγράφουν οι πινακίδες, δεν είναι άλλες από το γνωστό στους περισσότερους «Ατσαλένιο» ή «Τόπ Αλτί» κατά την Τουρκοκρατία, που μετονομάστηκε σε Ν.Κλαζομενές μετά την εγκατάσταση στο Ηράκλειο των χιλιάδων μικρασιατών προσφύγων και ιδιαίτερα των 3000 Βουρλιωτών, που ξεριζώθηκαν από την πλούσια κωμόπολη των Βουρλών (ή Βρυούλων) που είχε δημιουργηθεί κοντά στις αρχαίες Κλαζομενές των Ιώνων 40 χλμ. νοτιοδυτικά της Σμύρνης.
Οι αρχαίες Κλαζομενές έγιναν παγκοσμίως γνωστές από τις περίφημες κεραμικές σαρκοφάγους των τοπικών εργαστηρίων κεραμοποιίας όπου κατασκευάζονταν με την ιδιόμορφη τεχνοτροπία τους και πολλές από τις οποίες διασώζονται στο αρχαιολογικό μουσείο της Σμύρνης και άλλα Μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Οι ανασκαφές που ξεκίνησαν στην περιοχή στις αρχές του περασμένου αιώνα, διεκόπησαν απότομα μετά το 1922. Η αρχαία αυτή πόλη εντοπίζεται πολύ κοντά στην παραλία και δίπλα στη Σκάλα Βουρλών, το επίνειο της πόλης , που απέχει μόλις 4 χλμ.(βλ. χάρτη χερσονήσου Ερυθραίας). Στη Σκάλα σήμερα, διασώζονται πολλά από τα ελληνικά εξοχικά σπίτια και αποθήκες των ξεριζωμένων Ιώνων, από τους οποίους οι πιο γνωστοί είναι οι Σεφέρηδες και ο νομπελίστας ποιητής Γ.Σεφέρης. Πρόσφατα μάλιστα ο τοπικός Δήμος στα πλαίσια της ελληνοτουρκικής φιλίας και προσέγγισης των δύο λαών ανακαίνισε το σπίτι αυτό και το έκανε τουριστικό αξιοθέατο.
Η ονομασία βέβαια «Ν.Κλαζομένες» δόθηκε στη συνοικία την δεκαετία του ΄30, όπου φτιάχτηκαν με προσωπική εργασία των προσφύγων και πρωτοβουλία της τότε κυβέρνησης τα πανομοιότυπα προσφυγικά σπιτάκια, (μερικά από τα οποία διασώζονται και σήμερα), προκειμένου να διαφοροποιηθεί από τα Νέα Βρύουλα ή Κατσαμπά, το άλλο προάστιο του Ηρακλείου, όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την πόλη των Βουρλών. Γι΄αυτό και οι ονομάσιες των δρόμων στις Ν.Κλαζομενές (Ατσαλένιο) παραπέμπουν στις χαμένες πατρίδες της Μικρασίας (όπως η Λεωφόρος Ιωνίας, οδός Βρυούλων κλπ).
Τα Βουρλά κάηκαν σχεδόν εξολοκλήρου εξ αιτίας του μεγάλου μένους των τούρκων προς τους ανυπότακτους Βουρλιώτες. Η σημερινή ονομασία της πόλης Καμένα Βούρλα στην παραλία της Φθιώτιδας , εκεί παραπέμπει. Ό, τι απόμεινε από την άλλοτε κραταιά πόλη της χερσονήσου της Ερυθραίας, σήμερα την συναντάμε να αποκαλείται στη τουρκική ως Ουρλά (Urla),από την παραφθορά της ελληνικής ονομασίας, όπως και τόσες άλλες ελληνικότατες περιοχές και τοπωνύμια με την χιλιόχρονη ιστορία τους στα αντίπερα παράλια του Αιγαίου.
Οι Βουρλιώτες λαός κυρίως αγροτικός, ξεχώριζαν από τους άλλους Έλληνες της Ερυθραίας, για τον σκληρό χαρακτήρα και την παλικαριά, με αποτέλεσμα να ανταποδίδουν στα ίσα όποια πρόκληση και φονικό. Δεν είναι τυχαίο ότι ήταν από τους πρώτους που κατατάχθηκαν μαζικά και εθελοντικά στον ελληνικό (συμμαχικό) στρατό κατοχής, αλλά και παλιότερα στους Βαλκανικούς Πολέμους, σε αμιγή Μικρασιατικά Τάγματα, θέλοντας να αποφύγουν την υπηρέτηση στον τουρκικό στρατό. Η απαράμιλλη ανδρεία και διακρίσεις των Βουρλιωτών στρατιωτών στις μάχες δεν άφησε ασυγκίνητο, ούτε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τότε πρωθυπουργό, που δήλωσε την επιθυμία του να επισκεφτεί τις μάνες που γέννησαν αυτά …τα λιοντάρια. Το πλεονέκτημά τους όμως αυτό τους οδήγησε στο να υπερεκτιμήσουν τις δυνάμεις τους κατά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού το 1922, να μην ακούσουν τις συμβουλές του Πλαστήρα που υποχωρούσε συντεταγμένα με τα τελευταία τμήματα του ελληνικού στρατού από την περιοχή στο δρόμο για την Κρήνη (Τσεσμέ) και να αποφασίσουν μαζική αντίσταση. Γεγονός που οδήγησε στην σύλληψη και σφαγή του περισσότερου ανδρικού πληθυσμού και όχι μόνο.
Το σωρευμένο μάλιστα μίσος των Βουρλιωτών κατά του δυνάστη τους, μετά την απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων στην Ιωνική Γη το 1919, οδήγησε μία μερίδα, να σχηματίσει ομάδες ενόπλων για αντίποινα σε κοντινά τουρκοχώρια. Το λάθος αυτό ενίσχυσε το μένος των τούρκων, έναντι των Βουρλιωτών που οδήγησε στα τραγικά γεγονότα του ολοκαυτώματος των Βουρλών. Ο Αναστάσης Μπουτζαλής που τον συναντάμε αργότερα στο Ηράκλειο να ηγείται αντάρτικων ομάδων, είναι ίσως ο γνωστότερος από τους χαρακτηριστικούς ανυπότακτους βουρλιώτες της εποχής που έδρασαν τότε στα μέρη προσπαθώντας να πάρει εκδίκηση για τους μαρτυρικούς θανάτους των συγγενών του. Ο Μπουτζαλής (από την συνοικία του Μπουτζά) ή «Καπετάν Βρόντος» για τον οποίο πρόσφατα γράφτηκε βιβλίο από τον γνωστό συγγραφέα και νομικό Δ. Ξηριτάκη, δικάστηκε συνοπτικά και εκτελέστηκε αδίκως την περίοδο του εμφυλίου σπαραγμού για την απόπειρα του να δολοφονίσει τον τότε αρχηγό του ΕΛΑΣ Κρήτης, Γιάννη Ποδιά.
Τελικά ποια ήταν τα Βουρλά, η θρυλική ιωνική πόλη με τους 35.000 έλληνες κατοίκους της σε σύνολο 50.000 περίπου, λίγο πριν την καταστροφή της; H πόλη με τον αγροτικό πλούτο των ελλήνων νοικοκυραίων (ρεσπέρηδες) της πλούσιες σοδιές που εξήγαγαν με τη σειρά τους οι δαιμόνιοι ρωμιοί έμποροι (φατόροι) στα πέρατα του κόσμου, μέσω της Σκάλας των Βουρλών ή και της Σμύρνης .
(*) O Γ.Τίγκιλης είναι ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Σμυρναίων Ηρακλείου [email protected]
Η παρέμβαση της Έλενας Ακρίτα
Η γιαγιά Φιλιώ 102 ετών μιλά για τη φρίκη που έζησε στη Σμύρνη
Η γιαγιά Φιλιώ Χαϊδεμένου στα 102 της χρόνια μιλά με νοσταλγία για τη Μικρά Ασία, τα χρόνια της παιδικής και εφηβικής της ηλικίας στα Βουρλά, μέχρι την μεγάλη καταστροφή της Σμύρνης.
Αφηγείται με λεπτομέρεια την άφιξη του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη τον Μάϊο του 1919 και τη λαμπρή υποδοχή των Μικρασιατών. Με συγκίνηση θυμάται τα γεγονότα μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού, όπως τα έζησε η ίδια και η οικογένειά της στα Βουρλά, περιγράφει τις τουρκικές σφαγές και τον εκτοπισμό της οικογένειάς της, την φυγή από τη Σμύρνη, την άφιξή της στον Πειραιά.
Τέλος, κάνει λόγο για τον αγώνα της για τη διάσωση της μικρασιάτικης μνήμης και για τη δημιουργία μνημείου στην Αθήνα προς τιμήν των Μικρασιατών, και αφηγείται την επιστροφή της-στα 96 της χρόνια-στα Βουρλά, για να φέρει πέτρα και χώμα από την πατρίδα της, που τοποθέτησε στην κρύπτη του μνημείου. Η συγκινητική της μαρτυρία και η αφήγηση πλαισιώνονται από πλούσιο αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό.
H Φιλιώ Χαϊδεμένου, άφησε την τελευταία της πνοή στις 6 Ιουνίου 2007 σε ηλικία 108 ετών.
SiteDesign