Ελληνοτουρκική κρίση: Διασταυρούμενες διπλωματικές κινήσεις Τραμπ – Μέρκελ με πιέσεις για απευθείας διάλογο

Οπως έγινε γνωστό από την Αννέτ Καρενμπάουερ, σήμερα θα υπάρξει τηλεφωνική επικοινωνία της Άγκελα Μέρκελ με τον Ρετζέπ Ταγιπ Ερντογάν ενώ υπήρξε και δεύτερο τηλεφώνημα Τραμπ στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Τα δύο γεγονότα δείχνουν ότι είναι σε εξέλιξη μια διασταυρούμενη αμερικανογερμανική πρωτοβουλία, για την εκτόνωση της έντασης στο αν. Μεσόγειο.

Το ερώτημα είναι αν τελικά οι πρωτοβουλίες (και οι πιέσεις) αυτές οδηγήσουν Αθήνα και Άγκυρα στο τραπέζι του διαλόγου αλλά και με ποια θέματα. Είναι ενδεικτικό ότι τόσο στην αμερικανική όσο και στη γερμανική διπλωματική παρέμβαση γίνεται λόγος άλλοτε επίσημα και άλλοτε ανεπίσημα ότι οι δύο πλευρές πρέπει να καθίσουν στο τραπέζι του απευθείας διαλόγου.

Η ελληνική κυβέρνηση εκφράζει επίσημα ικανοποίηση για την εικόνα πιο δυναμικής εισόδου του αμερικανού προέδρου στην διαδικασία των διαμεσολαβήσεων με την Άγκυρα. Αυτό παρά το γεγονός ότι είναι γνωστή η φιλική σχέση που υπάρχει ανάμεσα στον Ντόναλντ Τράμπ και τον Ρετζέπ Ερντογάν. Στην κυβέρνηση φαίνεται να θεωρούν ότι ο ρόλος του αμερικανού προέδρου στην παρούσα φάση κινείται στην κατεύθυνση του «να λογικευθεί» ο Ερντογάν.

Εκτιμούν ότι η ειδική σχέση τους θα παίξει σημαντικό ρόλο στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης. Στο Μέγαρο Μαξίμου άλλωστε υπάρχει η αίσθηση – μετά τις δύο τηλεφωνικές επικοινωνίες μεταξύ Τράμπ και Μητσοτάκη – ότι το μήνυμα της ανάγκης να «πέσουν οι τόνοι» στην Ν.Α Μεσόγειο «ακούστηκε» περισσότερο στην Τουρκία.

Πάντως παρά την έντονη αμερικανική παρεμβατικότητα εντύπωση προκαλεί η εμμονή του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στολτεμπεργκ, ο οποίος παραμένει στην δήλωσή του περί του ότι Ελλάδα και Τουρκία πρέπει να λειτουργήσουν «στο πνεύμα της συμμαχίας».

Πόσο επηρεάζεται η γερμανική διαμεσολάβηση

Οι ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται να είναι ο βασικός μοχλός για την διπλωματική κινητικότητα στην ελληνοτουρκική κρίση. Αυτή διαφαίνεται πως είναι και βούληση που υπάρχει «πέρα από τον Ατλαντικό», αφού οι ΗΠΑ συνεχίζουν να προτρέπουν την Τουρκία πρωτίστως αλλά και την Ελλάδα, να συνεργαστούν με την Ε.Ε για μια πορεία εξομάλυνσης των πραγμάτων. ‘

Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η Ε.Ε επιδιώκει να κάμψει την τουρκική προκλητικότητα, παραμένει ανοιχτό. Ιδίως από την στιγμή που είναι εμφανής ο δισταγμός να «μπουν στο τραπέζι» οι κυρώσεις – κυρίως οι οικονομικές- προς την Άγκυρα. Κάτι που καταγράφεται και στο άτυπο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ στο Βερολίνο. Εκεί όπου σύμφωνα με τις δηλώσεις του ύπατου εκπροσώπου της Ε.Ε για ζητήματα ασφάλειας, Ζοζέπ Μπορέλ θα αναζητηθούν οι εναλλακτικές λύσεις που για την αντιμετώπιση των τουρκικών πρακτικών. Πλην όμως δεν πρόκειται να αποφασιστούν συγκεκριμένα μέτρα.

Το μέτρο πίεσης το οποίο προσδοκά η ελληνική πλευρά είναι να μείνει ανοιχτό το θέμα των κυρώσεων ενόψει της Συνόδου Κορυφής στις 24 – 25 Σεπτεμβρίου, όπου θα συζητηθεί το θέμα των εξελίξεων στην ΝΑ Μεσόγειο.

Γερμανικός Τύπος: Ο χρόνος τελειώνει για την ΕΕ

Στην άτυπη συνάντηση των υπουργών Άμυνας της ΕΕ της Τετάρτης αναφέρεται ρεπορτάζ της Tageszeitung του Βερολίνου και παρατηρεί: «Έτσι πάντως δεν πρέπει να είχε φανταστεί η γερμανική προεδρία την πρώτη υπουργική σύνοδο. Όταν συναντήθηκαν οι 27 υπουργοί Άμυνας στο Βερολίνο, η Ανατολική Μεσόγειος βρισκόταν στο χείλος ενός ελληνοτουρκικού πολέμου. Τρία ελληνικά F-16 και τρία γαλλικά μαχητικά τύπου Rafale επιδίδονταν σε ελιγμούς γύρω από την Κύπρο για να αποτρέψουν την Τουρκία».

Το θέμα της ελληνοτουρκικής διένεξης αλλά και της γερμανικής διαμεσολάβησης υπό τον Χάικο Μάας βρέθηκαν ψηλά στην ατζέντα των υπ. Άμυνας, όπως βέβαια και η κρίση στο Μάλι και την Λευκορωσία, σημειώνει η TAZ. Σχετικά με την απειλή στρατιωτικής κλιμάκωσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας η TAZ παρατηρεί: «Το πρόβλημα είναι ότι ο χρόνος εξαντλείται για την ΕΕ. Μια ανάλυση των ενδεχόμενων απειλών απαιτεί μήνες, όμως μια στρατιωτική αντιπαράθεση απειλεί ήδη τώρα την Μεσόγειο. Ελλάδα και Κύπρος επιρρίπτουν στη γερμανική κυβέρνηση ότι καθυστερεί τις δέουσες αποφάσεις. Ήδη στη σύνοδο των υπ. Εξωτερικών πριν από δέκα ημέρες υπήρχε ασυμφωνία. Ο Μάας προώθησε την επιβολή κυρώσεων στη Λευκορωσία, απέσυρε όμως από το τραπέζι τις κυρώσεις προς την Τουρκία. Κύκλοι των Βρυξελλών υποστηρίζουν ότι πίσω από αυτό κρύβεται μια γερμανο-τουρκική ατζέντα. Στην πραγματικότητα η γερμανική κυβέρνηση δεν θέλει μόνο να διευθετηθεί η κρίση στη Μεσόγειο αλλά ταυτόχρονα να διασφαλιστεί η συμφωνία με την Τουρκία για το προσφυγικό που υπεγράφη το 2016 καθώς και η σταθεροποίηση της Λιβύης. Η Τουρκία όμως απορρίπτει τη ναυτική αποστολή της ΕΕ “Ειρήνη” στα ανοικτά της Λιβύης και παρακάμπτει το εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ. Ωστόσο η Μέρκελ συνεχίζει να αναζητά τον διάλογο».

Όπως αναφέρει η τουρκικής καταγωγής ευρωβουλευτής της Αριστεράς Οζλέμ Ντεμιρέλ «η καγκελάριος Μέρκελ ήταν στο παρελθόν για την αντιδημοκρατική κυβέρνηση του AKP ένα στήριγμα». Όπως προσθέτει η Ντεμιρέλ, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Άμυνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εάν τώρα η ίδια η Μέρκελ συμβάλει στην αποκλιμάκωση «εμείς θα το καλωσορίσουμε» (…) «Η καγκελάριος πρέπει να φέρει την Τουρκία και την Ελλάδα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά να σταματήσει και την παράδοση γερμανικών όπλων στην Τουρκία».

Εκτενή ανάλυση για τις οικονομικές αιτίες που έχουν οδηγήσει την Τουρκία στην κλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο με μήλον τις έριδος τον υποθαλάσσιο ορυκτό πλούτο παραθέτει και η Frankfurter Allgemeine Zeitung και παρατηρεί: «Η κατάσταση είναι συγκεχυμένη. Τα ιστορικά, νομικά, εξωτερικοπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα αλληλεπικαλύπτονται. Η Τουρκία υπό τον πρόεδρο Ερντογάν θέλει να γίνει η νέα περιφερειακή δύναμη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και αισθάνεται σε μειονεκτική θέση όταν πρόκειται για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων». Σε άλλο σημείο η FAZ σημειώνει ότι: «η διαμάχη σχετικά με την εκμετάλλευση των πιθανών αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, χρονολογείται από τη δεκαετία του 1950, όπως υπενθύμισε πρόσφατα o πολιτικός επιστήμονας και ειδικός σε θέματα που αφορούν τα ελληνουρκικά X. Γιούργκεν Αξτ». Τέλος, η ανάλυση παρατηρεί κλείνοντας ότι «στην Τουρκία ο πρόεδρος Ερντογάν μοιάζει να πιστεύει ότι η χώρα του έχει αποκλειστεί από την εκμετάλλευση των φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Βλέπει επίσης την στρατηγική του με στόχο τη μετατροπή της χώρας σε ενεργειακό κόμβο να κινδυνεύει».

“Πόλεμος” NAVTEX

Την ίδια ώρα η Αθήνα απάντησε εκ νέου στην τουρκική προκλητικότητα.

Με μια νέα NAVTEX που εκδόθηκε το απόγευμα της Πέμπτης, η Αθήνα ακυρώνει αυτή που είχαν εκδώσει, προκλητικά, από το πρωί της Πέμπτης οι Τούρκοι και διά της οποίας παρατείνεται η παρουσία του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Oruc Reis έως την 1η Σεπτεμβρίου. Και για ακόμη μία φορά καλεί τους ναυτιλλομένους να αγνοήσουν την τουρκική Navtex.

Tο πρωί της Πέμπτης η Τουρκία είχε ανακοινώσει μια ακόμη NAVTEX στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα θα πραγματοποιήσει άσκηση με πυρά στην Ανατολική Μεσόγειο από 1 έως 2 Σεπτεμβρίου. H άσκηση θα πραγματοποιηθεί ανοιχτά της Μερσίνας στα βόρεια της Κύπρου.