Ένα “περίεργο” δημοσίευμα στην Λευκωσία εγείρει ερωτηματικά…

Υπάρχει ρήγμα στις σχέσεις Κυριάκου Μητσοτάκη και Νίκου Αναστασιάδη και διαφωνία ως προς το εάν πρέπει να εκκινήσει διάλογος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που εκ των πραγμάτων θα αφορά και την Κύπρο; Ποιοι διακινούν τέτοιες “πληροφορίες” από την Αθήνα; Είναι ακριβές πως η μυστική συνάντηση μεταξύ του Ιμπραχίμ Καλίν και της Ελένης Σουρανή (υπό γερμανική αιγίδα) στο Βερολίνο είχε συμφωνηθεί στην τηλεφωνική επικοινωνία -λίγες ημέρες νωρίτερα- του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο και παρά το γεγονός ότι μεσολάβησε η μείζονα τουρκική πρόκληση με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί;

Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζει ως πληροφορίες και γεγονότα η κυπριακή εφημερίδα “Πολίτης”, γνωστή για τις θέσεις της στο Κυπριακό και τα εθνικά θέματα, σε εκτενές ρεπορτάζ της Κατερίνας Ηλιάδη. Η συντάκτρια, μάλιστα, επικαλείται “ελλαδικές πηγές με πρόσβαση στο Μέγαρο Μαξίμου”, κάτι το οποίο εγείρει ερωτηματικά. Πρόκειται για ένα δημοσίευμα που προβάλλει τις θέσεις συγκεκριμένων κύκλων στην Αθήνα και την Λευκωσία και ποια στοιχεία του είναι ακριβή;

Εκείνο που προκαλεί μεγάλη ανησυχία είναι η περιγραφή της κακής “χημείας” και της διαφωνίας Μητσοτάκη- Αναστασιάδη σχετικά με τους χειρισμούς στα εθνικά θέματα και δη το Κυπριακό. Επειδή οι καιροί είναι “πονηροί” και οι “σχολές σκέψης” περί την εξωτερική πολιτική έχουν τεθεί σε διάταξη αντιπαράθεσης στο παρασκήνιο, το δημοσίευμα καλό θα ήταν να απαντηθεί τόσο στην Αθήνα, όσο και στην Λευκωσία. Διότι είναι προφανές πως στο κενό επίσημης ενημέρωσης και διαφάνειας κάποιοι ίσως δρουν υπονομευτικά.

To “περίεργο” δημοσίευμα (19/7) της εφημερίδας “Πολίτης” της Λευκωσίας:

«Η εξίσωση είναι πολύ δύσκολη, τα συμφέροντα αλληλοσυγκρουόμενα, ακόμα και μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου (εννοεί Ελληνοκυπρίων). Πρέπει να το καταλάβετε ότι εμείς θέλουμε πάση θυσία διάλογο, έστω και χαμηλού επιπέδου, και όχι -εδώ και τώρα- αντίποινα, μέτρα, κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας. Αυτά μπορεί να περιμένουν εν ευθέτω χρόνω. Το θέμα είναι να αποφύγουμε το θερμό επεισόδιο που το βλέπουμε να έρχεται». Αυτή ήταν η σχολιοαπάντηση ελλαδικής πηγής, με πρόσβαση στο Μαξίμου, που έδωσε στον «Π», ερωτηθείσα για τις πραγματικές προθέσεις της Ελλάδας σε ό,τι αφορά τα ελλαδοτουρκικά και τις προσπάθειες που καταβάλλει η Αθήνα στις Βρυξέλλες, αλλά και στο Βερολίνο. Διαβάστε προσεκτικά, υπέδειξε, τις δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού μετά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη (14/7/2020): «Ουδέποτε αρνηθήκαμε τον διάλογο και τις αρχές του διεθνούς δικαίου και καλής γειτονίας, αλλά χωρίς εκβιαστικές πρακτικές και υποβόσκουσες απειλές». Ο κ. Μητσοτάκης στέλνει το μήνυμα, εξήγησε η πηγή, ότι «θα πάει σε διάλογο με την Τουρκία, θέλει διάλογο με την Τουρκία, αλλά όχι μετά από θερμό επεισόδιο». Υπενθύμισε, δε, τις δηλώσεις του ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Ζοζέπ Μπορέλ (γερμανικής επιρροής), ο οποίος «περίπου προανήγγειλε διαπραγματεύσεις Ελλάδας – Τουρκίας (6/7/2020)»: «H Κύπρος δεν αναγνωρίζεται από την Τουρκία, όμως η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μέλος της ΕΕ και έχει πλήρη στήριξη και αλληλεγγύη. Ψάχνουμε τρόπο επίλυσης που θα ικανοποιεί όλες τις πλευρές. Κι εμείς αυτό συζητήσαμε, να ξεκινήσουν συνομιλίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, και η ΕΕ θα προσπαθήσει να βοηθήσει στη διανομή των εσόδων από τον πλούτο των υδρογονονανθάκων ανάμεσα στις δυο πλευρές».

Θερμό ή ευρωκυρώσεις;

Η ίδια πηγή επεσήμανε ότι η Αθήνα θέλει με κάθε τρόπο να αποφύγει ένα θερμό επεισόδιο στο Καστελόριζο, το οποίο ενδεχομένως να επιχειρήσει η Τουρκία ώστε να σύρει την Ελλάδα στη Χάγη για επίλυση των διαφορών. «Βασικά η Τουρκία απειλεί με ένα θερμό επεισόδιο, για να αποφύγει την επιβολή μέτρων από τις Βρυξέλλες» συμπλήρωσε. Σημειώνεται ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου μετά τη δημοσιοποίηση της Τριμερούς του Βερολίνου, δήλωσε χαρακτηριστικά τα εξής: «Εμείς είμαστε έτοιμοι για διάλογο με όλους στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Άλλωστε με την Ελλάδα, έπειτα από την τηλεφωνική επικοινωνία του Προέδρου μας με τον κ. Μητσοτάκη, έχουμε ξεκινήσει και πάλι εδώ έναν διάλογο. Γνωρίζετε ότι ο σύμβουλος του Προέδρου και εκπρόσωπός του, Ιμπραχίμ Καλίν, και κάποιοι συνάδελφοί μας του ΥΠΕΞ ήταν στο Βερολίνο και πραγματοποίησαν τριμερή συνάντηση με Ελλάδα, Γερμανία και Τουρκία […] Τελικά αν υπάρχει θέληση μπορεί να γίνει διάλογος. Με διάλογο μπορούμε να επιλύσουμε αυτά τα ζητήματα. Εμείς συμφωνούμε για συνεργασία και διαμοιρασμό, αλλά είμαστε εναντίον της μονομερούς επιβολής κυρώσεων. Δεν θα λυγίσουμε σε αυτό. Έχουμε και αποφασιστικότητα και καλή πρόθεση αλλά και με αυτή την έννοια έχουμε και ευελιξία στο θέμα της συνεργασίας». Πάντως, η Αθήνα αναμένει θερμό επεισόδιο στο Καστελόριζο και όχι στην Κρήτη, γιατί επικοινωνιακά είναι βολικότερο το πρώτο νησί. Η Κρήτη έχει τους συμβολισμούς της – τόπος καταγωγής του Μητσοτακέικου, φιλοξενεί αμερικανική βάση. Επιπρόσθετα, το Καστελόριζο είναι πολύ κοντά στις τουρκικές ακτές, η Αθήνα ενδεχομένως να χάσει στη Χάγη, η Τουρκία θέλει να έχει νομιμοφανή κάλυψη η οποιαδήποτε ενέργειά της εναντίον της Ελλάδας. Από την πλευρά του το Μαξίμου διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν πρόκειται να κάτσει στ’ αβγά του εάν τολμήσει η Τουρκία να δημιουργήσει τετελεσμένα στο Καστελόριζο. Επιπλέον, θέλει να αφήσει την τουρκική επιθετικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο σε ευρωπαϊκό επίπεδο (ως ευρωπαϊκό ζήτημα) και να μην επιτρέψει να μετατραπεί το πρόβλημα σε ελληνοτουρκικό, σε διμερές θέμα όπως είναι η επιδίωξη τής Άγκυρας.

Γερμανική πρωτοβουλία

Αυτό ακριβώς το τελευταίο, δηλαδή το ενδεχόμενο ελληνοτουρκικής σύρραξης ακόμα και μικρής κλίμακας, είναι που προσπαθεί να αποφύγει η Γερμανία που προεδρεύει της ΕΕ αυτό το πολύ δύσκολο δεύτερο εξάμηνο του 2020. Και είναι για τούτο το λόγο που έδρασε -και θα συνεχίσει να δρα- παρασκηνιακά φέρνοντας κοντά Αθήνα – Άγκυρα. Η Τριμερής στο Βερολίνο (12-13/7), που έλαβε χώρα λίγο πριν από τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ και ελάχιστες ώρες μετά την απόφαση της Τουρκίας για μετατροπή της Αγιά-Σοφιάς σε τζαμί, ήταν αποτέλεσμα της συμφωνίας/συνεννόησης που έγινε μεταξύ Μητσοτάκη – Ερντογάν κατά την τηλεφωνική τους συνομιλία στις 26 Ιουνίου 2020. Στην Τριμερή έλαβαν μέρος οι διπλωματικοί σύμβουλοι της Άνγκελα Μέρκελ και του Κυριάκου Μητσοτάκη, Γιαν Χέκερ και Ελένη Σουρανή αντίστοιχα, καθώς και ο Ιμπραχίμ Καλίν, ο εξ απορρήτων σύμβουλος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σημειώνεται ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός προσπαθεί να βρει δίαυλο επικοινωνίας με τον Τούρκο Πρόεδρο – η Αθήνα σήμερα αναγνωρίζει ότι ακόμα δεν έχει τον «Καλπαδάκη» της. Ο Ευάγγελος Καλπαδάκης ήταν ο διπλωματικός σύμβουλος του τέως Έλληνα πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, και είχε καλή σχέση/ανοικτή επικοινωνία με τον Ιμπραχίμ Καλίν, στενό συνεργάτη του Ταγίπ Ερντογάν.

Άλλα Αθήνα, άλλα Λευκωσία

Σε ό,τι αφορά τους προσανατολισμούς Αθήνας – Λευκωσίας, είναι κοινό μυστικό ότι οι Μητσοτάκης – Αναστασιάδης δεν έχουν και την καλύτερη… χημεία μεταξύ τους. Εκτός του ότι δεν ταιριάζουν τα χνώτα τους λόγω συνηθειών και κουλτούρας, αυτή την περίοδο έχουν και διαφορετική γραμμή σε σχέση με την Τουρκία, όπως έχει προαναφερθεί. Η Αθήνα θέλει διάλογο με την Άγκυρα -και χωρίς να το λέει, ευνοεί ακόμα και ευρωτουρκικό διάλογο παρά τα μέτρα τής ΕΕ εναντίον της Τουρκίας- ενώ η Λευκωσία επιμένει σε κυρώσεις εδώ και τώρα (χρήσιμες οι κυρώσεις για εσωτερική κατανάλωση, έρχονται τεράστια προβλήματα στην οικονομία λόγω κορωνοϊού). Πάντως, η Τουρκία δείχνει να προετοιμάζεται για όλα τα σενάρια, συμπεριλαμβανομένου και του διαλόγου για το Κυπριακό. Σύμφωνα με υψηλόβαθμη διπλωματική πηγή, ήδη η Τουρκία έχει πει στη Γερμανία -κατά τη διάρκεια επαφών σε διμερές επίπεδο- ότι είναι έτοιμη για μια νέα πενταμερή διάσκεψη (συν τα Ηνωμένα Έθνη) τύπου Κραν Μοντανά, ακόμα και πριν από το τέλος του χρόνου (μετά τις τ/κ εκλογές). Η ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρεί σίγουρη την πραγματοποίηση πενταμερούς διάσκεψης τύπου Κραν Μοντανά, πριν από τα Χριστούγεννα, μόνον εάν επανεκλεγεί ο Μουσταφά Ακιντζί (τ/κ εκλογές στις 12 Οκτωβρίου). «Σε διαφορετική περίπτωση, δηλαδή εκλογής Ερσίν Τατάρ στην ηγεσία των Τ/Κ, τα πράγματα θα οδηγηθούν σε αδιέξοδο» ανέφερε στον «Π» κυβερνητική πηγή, η οποία χαμογέλασε και δεν σχολίασε την επισήμανση «προετοιμάζεστε για διαπραγματεύσεις κουρεύοντας τη Σπέχαρ…». Υπενθυμίζεται ότι το Προεδρικό άφησε να διαρρεύσει στα φιλικά του Μίντια ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, κατά τη συνάντησή του με την ειδική αντιπρόσωπο του γ.γ. του ΟΗΕ και επικεφαλής της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, Ελίζαμπέθ Σπέχαρ, «της τα έψαλε για την μη αντικειμενική ενημέρωση που κάνει στο Κέντρο (Ηνωμένα Έθνη)».

Πενταμερή δείχνει και ο γ.γ.

Τέλος, σημειώνεται με ενδιαφέρον η αναφορά του γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στην τελευταία του Έκθεση για τις Καλές του Υπηρεσίες στην Κύπρο (15/7/2020): «[…] Ενόψει αυτών των συζητήσεων, συμφώνησα να επεκτείνω τις προσπάθειές μου για την επίτευξη όρων αναφοράς, οι οποίοι να αποτελέσουν αφετηρία συναίνεσης για σταδιακές, ουσιαστικές και προσανατολισμένες στα αποτελέσματα διαπραγματεύσεις, με την πρώτη εφικτή ευκαιρία. Από αυτή την άποψη, δεσμεύτηκα να διερευνήσω, με τον Τ/Κ ηγέτη, τον Ε/Κ ηγέτη και με τις Εγγυήτριες Δυνάμεις, τη δυνατότητα σύγκλησης μιας ανεπίσημης συνάντησης των πέντε συν τα Ηνωμένα Έθνη, σε ένα κατάλληλο στάδιο [αγγλικό κείμενο: The two leaders affirmed, in my presence, some of their prior agreements and understandings on a number of crucial aspects of the negotiations. In view of those discussions, I agreed to extend my efforts to achieve terms of reference to serve as a consensus starting point for phased, meaningful and results-oriented negotiations at the earliest feasible opportunity. In this regard, I committed to exploring, with the Turkish Cypriot leader and the Greek Cypriot leader and with the guarantor powers, the possibility of convening an informal five-plus-United Nations meeting at an appropriate stage].