Βόρεια Μακεδονία: “Σφραγίδα” Ζάεφ με ζητούμενο την σταθερότητα

Δύο ήταν τα κύρια ζητήματα που απασχόλησαν τον προεκλογικό αγώνα πριν από τις πρόωρες κάλπες στη Βόρεια Μακεδονία και θεωρούνται κρίσιμα για το μέλλον της χώρας: αν η νέα κυβέρνηση θα συνεχίσει τη φιλοδυτική πορεία που είχαν εγκαινιάσει ο Ζόραν Ζάεφ και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SDSM) και επίσης – κάτι εξίσου σημαντικό – αν η νέα κυβέρνηση θα επιδείξει τη σταθερότητα και την εμπνευσμένη ηγεσία που χρειάζεται για να προωθήσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.

Αρκετές ώρες αφότου έκλεισαν οι κάλπες στις βουλευτικές εκλογές της Τετάρτης, η εκλογική επιτροπή στη Βόρεια Μακεδονία δεν ήταν σε θέση να παρουσιάσει επίσημα αποτελέσματα. Ο πρόεδρος της επιτροπής Όλιβερ Ντερκόφσκι δήλωσε ότι άγνωστοι είχαν χακάρει την ιστοσελίδα της, χωρίς να επηρεάσουν την καταμέτρηση των ψήφων, όπως έσπευσε να διευκρινίσει. Την Πέμπτη οι σοσιαλδημοκράτες του Ζόραν Ζάεφ αυτοανακηρύχθηκαν νικητές, έχοντας συγκεντρώσει το 36% μετά την καταμέτρηση του 94% των ψήφων. Λιγότερες από δύο ποσοστιαίες μονάδες τους χώριζαν από το «αντίπαλον δέος», το συντηρητικό κόμμα VMRO-DPMNE, που ισχυρίζεται πάντως ότι μπορεί και εκείνο να σχηματίσει κυβέρνηση.

Όπως έχουν τα πράγματα, κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν συγκεντρώνει απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή των 120 εδρών, καθώς οι σοσιαλδημοκράτες φαίνεται να κερδίζουν 46 έδρες και οι συντηρητικοί 44. Για μία ακόμη φορά το μεγαλύτερο κόμμα της αλβανικής κοινότητας, η Δημοκρατική Ένωση για την Ενσωμάτωση (DUI), αποκτά ρόλο ρυθμιστή με τις 15 έδρες που αναμένεται να διασφαλίσει.

Περίοδος καταπίεσης και διαφθοράς

Πριν λίγα χρόνια, μετά τις εκλογές του 2016, το DUI αποφάσισε να τερματίσει τον κυβερνητικό συνασπισμό με το VMRO-DPMNE, συνάπτοντας συμμαχία με τους σοσιαλδημοκράτες. Αυτό ήταν το τέλος της σχεδόν δεκαετούς κυριαρχίας του VMRO-DPMNE, μίας περιόδου που σημαδεύτηκε από καταπίεση και διαφθορά υπό τον «ισχυρό άνδρα» Νικόλα Γκρουέφσκι, ο οποίος σήμερα ζει αυτοεξόριστος στο εξωτερικό. Μετά από την ιστορική συμφωνία με την Ελλάδα που κατέληξε στην ονομασία «Βόρεια Μακεδονία», δεν υπάρχει αμφιβολία ότι SDSM και DUI θα συνεχίσουν την πολιτική της συμφιλίωσης με τους Βαλκάνιους γείτονες, ελπίζοντας παράλληλα σε ταχεία ένταξη στην ΕΕ.

Το VMRO-DPMNE δηλώνει ανοιχτά αντίθετο στην πολιτική για το όνομα, αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια ελιγμών για μία μετεκλογική διαπραγμάτευση, είτε με το DUI, είτε με το δεύτερο κόμμα των Αλβανών στο Κοινοβούλιο. Από αυτή την άποψη θα περίμενε κανείς ότι με τα σημερινά δεδομένα είναι εύκολη υπόθεση ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης. Αλλά αυτό δεν ισχύει.

Οι τελευταίοι δώδεκα μήνες του κυβερνητικού συνασπισμού είχαν σημαδευτεί από συνεχείς αντιπαραθέσεις. Οι σοσιαλδημοκράτες του Ζάεφ πέρασαν μεγάλο μέρος του προεκλογικού αγώνα στηλιτεύοντας την υποτιθέμενη διαφθορά και την πελατειακή νοοτροπία του DUI. Ο ίδιος ο Ζάεφ υποσχόταν στους οπαδούς του ότι θα έστελνε στην αντιπολίτευση το κόμμα των Αλβανών, που από το 2002 συμμετέχει στην κυβέρνηση σχεδόν αδιαλείπτως, ως μικρότερος εταίρος, συμμαχώντας κατά καιρούς με διαφορετικά κόμματα. Το DUI ανταπέδιδε τα χτυπήματα απαιτώντας να χρισθεί πρωθυπουργός ο δικός του «κορυφαίος υποψήφιος», ως αντάλλαγμα για οποιαδήποτε μελλοντική συμμαχία.

Αμφιβολίες για τη μελλοντική πολιτική σταθερότητα

Είναι πολύ πιθανό ότι, υπό τη συνήθη καθοδήγηση Ευρωπαίων και Αμερικανών διπλωματών, στο τέλος θα βρεθεί συμβιβασμός. Μακροπρόθεσμα πάντως, η σταθερότητα του κυβερνητικού συνασπισμού είναι κάτι παραπάνω από αμφίβολη, αν μη τι άλλο λόγω της εξαιρετικά ισχνής πλειοψηφίας που θα διαθέτει στη Βουλή.

Η Βόρεια Μακεδονία, μία από τις πιο φτωχές χώρες της Ευρώπης, με ένα υπανάπτυκτο σύστημα υγείας, χτυπήθηκε πολύ σκληρά από την πανδημία του κορωνοϊού. Πολλοί αναλυτές διαβλέπουν οικονομική ύφεση, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αποσταθεροποίηση της χώρας. Η αναμενόμενη έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή από την ανάγκη για βαθιές μεταρρυθμίσεις στη δικαιοσύνη, την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, τις υπηρεσίες πληροφοριών και τη δημόσια διοίκηση.

Αν συνυπολογίσουμε και τις υπόλοιπες εστίες πολιτικής αστάθειας στην περιοχή – τη δύσκολη σχέση της Σερβίας με το Κοσσυφοπέδιο, τις μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στη γειτονική Σερβία και τη Βουλγαρία – εκτιμάται ότι μία ανίσχυρη κυβέρνηση στα Σκόπια μάλλον δεν αποτελεί την καλύτερη συνταγή επιτυχίας σε ένα ευμετάβλητο βαλκανικό τοπίο. Σε μία χώρα που οι πρόωρες εκλογές δεν είναι η εξαίρεση, αλλά μάλλον ο κανόνας, δεν αποκλείεται να οδηγηθούμε σύντομα και πάλι στις κάλπες.

Πηγή: DW