Το “φάντασμα” στις δημοσκοπήσεις, η μόχλευση της απλής αναλογικής και τα νέα κόμματα

Παρά τις επίμονες διαψεύσεις κυβερνητικών στελεχών και της πρόσφατης δήλωσης του πρωθυπουργού πως “διαθέτει πολιτική νομιμοποίηση”, η πιθανότητα προσφυγής σε πρόωρες εκλογές μέχρι τον Σεπτέμβριο συζητείται έντονα σε πολιτικά και μιντιακά γραφεία. Κάποιοι ξορκίζουν αυτό το ενδεχόμενο, κάποιοι το προεξοφλούν και κάποιοι το επιθυμούν. Δύο τουλάχιστον βουλευτές της Ν.Δ έχουν δημοσίως τοποθετηθεί υπέρ μιας τέτοιας επιλογής, ενώ αρκετοί αρθρογράφοι με διασυνδέσεις στο “βαθύ” Μαξίμου έχουν υποστηρίξει αυτό το σενάριο που, όπως λένε, οδηγεί στην “πολιτική θανάτωση” του Αλέξη Τσίπρα.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Έχω αρκετές φορές επισημάνει, τον τελευταίο καιρό, πως όλα θα κριθούν στο μέτωπο της οικονομίας και αυτό μάλλον επιβεβαιώνεται από την σπουδή της κυβέρνησης να κλείσει άρον- άρον όσο το δυνατόν περισσότερες από τις πληγές της πανδημίας. Αλλού επιτυχώς, αλλού ανεπιτυχώς. Παρότι υποτιμώνται, οι αντιδράσεις, για παράδειγμα, για τα τελευταία μέτρα σχετικά με τον τουρισμό, την εστίαση, την εργασία και τις επιχειρήσεις αξιολογούνται από αρκετούς ως εμβαλωματικές, άτολμες, ή ακόμα και “ντροπιαστικές” (δηλώσεις προέδρου ΓΣΕΒΕΕ).

Ο Χρήστος Σταϊκούρας, μιλώντας στον Σκάϊ, υπήρξε αποκαλυπτικός ως προς το χρονοδιάγραμμα πολιτικής αντοχής των μέτρων. Είπε χαρακτηριστικά: «όταν κλείσει η παρένθεση, θα πάμε από εκεί που ξεκινήσαμε πριν από την κρίση, με μειώσεις φόρων, ανάλογα με τα δημοσιονομικά μεγέθη και τα ταμειακά διαθέσιμα. Θα δούμε τη συγκυρία τον Οκτώβριο». Κρατήστε το ορόσημο του Οκτωβρίου, όπως το επισήμανα και σε προηγούμενο άρθρο.

Τούτων δοθέντων έχει ενδιαφέρον να περιγράψει κανείς τις πολιτικές και κοινωνικές τάσεις πέρα από το στερεότυπο της “ηγεμονίας Μητσοτάκη” που καλλιεργείται με ένταση, ως αποτέλεσμα της “εξαργύρωσης” της αναμφίβολα θετικής διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης του κοροναϊού.

Οι δημοσκοπήσεις και η κρατούσα μιντιακή αντίληψη οδηγούν σε ένα δίπολο: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι πολιτικά πανίσχυρος και δημοφιλής, ο ΣΥΡΙΖΑ παραπαίει μεταξύ αντιπολιτευτικής αμηχανίας και εσωστρέφειας. Τίποτε απ΄ αυτά δεν απηχεί την πραγματικότητα, χωρίς, ωστόσο, να αμφισβητείται η υπεροχή του πρωθυπουργού σε ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία.

Στην τελευταία μέτρηση της έγκριτης MRB, για παράδειγμα, προβλήθηκε ο παρακάτω πίνακας σχετικά με την “Πρόθεση Ψήφου”.

Προσέξτε τα εξής: Η Ν.Δ συγκρατεί αλώβητο το ποσοστό που συγκέντρωσε στις εκλογές του Ιουλίου του 2019, ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει περίπου 12 μονάδες, μικρότερα ποσοστά χάνουν και το ΚΙΝ.ΑΛ και το ΚΚΕ, ενώ περίπου στα ίδια ποσοστά κυμαίνονται Ελληνική Λύση και Μέρα25.

Τι λείπει από τον συγκεκριμένο πίνακα που δημοσιεύτηκε ακριβώς έτσι σε όλα τα μέσα ενημέρωσης; Η διαφορά μεταξύ του αθροίσματος των ποσοστών όλων των κομμάτων -περίπου 80%- και του 100%. Λείπει, δηλαδή, ένα 20%! Επειδή τα ποσοστά δεν εξαφανίζονται μόνα τους, είναι προφανές πως αυτό το ποσοστό ανήκει στην λεγόμενη ζώνη της “αδιευκρίνιστης” ψήφου. Είναι εκείνοι οι πολίτες που είτε δηλώνουν πως δεν θα ψηφίσουν (πράγμα απολύτως λογικό, δεδομένου πως υπό κανονικές συνθήκες απέχουμε τρία χρόνια από την επόμενη εθνική εκλογική αναμέτρηση), είτε δεν έχουν ακόμα αποφασίσει ποιο κόμμα θα επιλέξουν.

Κρατήστε, τώρα, ένα ακόμα στοιχείο της δημοσκόπησης:

Το 60% των ερωτηθέντων δηλώνουν πως θέλουν οι εκλογές να γίνουν στο τέλος της τετραετίας και περίπου το 17% σε ένα ή δύο χρόνια. Δηλαδή, περίπου οκτώ στους δέκα δεν θέλουν να διεξαχθούν πρόωρες εκλογές. Ρωτήστε οιονδήποτε πολίτη, ελεύθερο επαγγελματία, μικρότερο ή μεγαλύτερο επιχειρηματία: η συντριπτική πλειονότητά τους θεωρούν εφιαλτική την προοπτική μιας τέτοιας κυβερνητικής επιλογής.

Μόνο το 15% δηλώνουν πως θέλουν οι εκλογές να διεξαχθούν μέχρι τον Σεπτέμβριο και μόνο το 25% προβλέπουν πως θα γίνουν σε αυτό το διάστημα.

Ο πρωθυπουργός θα πρέπει να εφεύρει “αφήγημα” για να οδηγήσει την χώρα σε εκλογές στο μεσοδιάστημα μεταξύ του πρώτου και του -σχεδόν προεξοφλημένου- δεύτερου κύματος της πανδημίας.

Όποιο, όμως, κι αν είναι αυτό το αφήγημα, το εκλογικό σώμα θα το προσλάβει ως πρόβλεψη δεινών στην οικονομία και αδυναμία χειρισμού τους από την κυβέρνηση. Κι αυτό θα αποτελέσει σοβαρό πλήγμα στην υπερβολική αυτοπεποίθηση που καλλιεργεί για τον εαυτό της η κυβέρνηση.

Εφόσον, ωστόσο, ο πρωθυπουργός και το οικονομικό επιτελείο (που αναμφίβολα γνωρίζουν την πραγματική κατάσταση) επιδιώξουν να προλάβουν τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες μιας “ιστορικής” ύφεσης και ενός Αρμαγεδδώνα αντιλαϊκών μέτρων και αποφασίσουν πως συμφέρει ένας εκλογικός αιφνιδιασμός, υπεισέρχεται η παράμετρος της απλής αναλογικής.

Το γεγονός πως πρόωρες εκλογές δεν σημαίνουν μία αλλά πιθανότατα δύο κάλπες, προκαλεί μια ενδιαφέρουσα μόχλευση του πολιτικού τοπίου. Η ψήφος με την απλή αναλογική θα διοχετευτεί αντιπροσωπευτικότερα και ίσως σε περισσότερα κόμματα, κι αυτό θα δημιουργήσει προϋποθέσεις για νέες συγκλίσεις, ακόμα και κυβερνητικές συνεργασίες. Ενώ την ίδια ώρα θα επικρέμεται το αναπάντητο ερώτημα “γιατί όχι κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού;”

Με τα σημερινά δεδομένα και όπως επισημαίνουν οι δημοσκόποι, το Μέρα25 του Γιάνη Βαρουφάκη εμφανίζεται ως η πιο ευάλωτη από τις πολιτικές δυνάμεις. Ίσως επειδή δεν έχει κατορθώσει να αποκτήσει “ταυτότητα”, ίσως επειδή έχει στεγάσει κατά κύριο λόγο απογοητευμένους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ.

Το ΚΙΝ.ΑΛ αποτελεί, επίσης, έναν “άγνωστο Χ”. Οι προσπάθειες αποδόμησης της Φώφης Γεννηματά είναι εμφανείς και εντεινόμενες. Μια μερίδα στελεχών (όχι όμως με ιδιαίτερη αντιστοίχηση στην εκλογική του βάση) επιδιώκουν να το σύρουν προς τη Ν.Δ. Η ηγεσία επιθυμεί να διατηρήσει την αυτονομία του κόμματος για αυτονόητους λόγους επιβίωσης, την ώρα που μια άλλη μερίδα στελεχών (με μεγαλύτερη αντιστοίχηση στην εκλογική βάση) δείχνουν να επιθυμούν αυτονομία αλλά με ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με τον ηπιότερο απ΄ότι στο παρελθόν και μεταλλασσόμενο ΣΥΡΙΖΑ. Στο πεδίο αυτό πολλά θα κριθούν από τις πρωτοβουλίες του Αλέξη Τσίπρα, πιθανώς και άλλων παραγόντων, και από το πως θα διαμορφωθεί η εκλογική συγκυρία.

Επιστρέφουμε, στον πίνακα της δημοσκόπησης της MRB και στο ποσοστό που…απουσιάζει.

Το 20% της “αδιευκρίνιστης” ψήφου, το πιθανότερο είναι πως θα κατανεμηθεί στο μεγαλύτερο μέρος του μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και των μικρότερων κομμάτων, ή –γιατί όχι;- σε νέες πολιτικές δυνάμεις που μπορεί με το “δέλεαρ” της απλής αναλογικής να εισέλθουν στο πολιτικό και εκλογικό τοπίο.

Το μεγαλύτερο τμήμα αυτών των ψηφοφόρων φαίνεται πως είχαν επιλέξει το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα (σε μεγάλο βαθμό το …πρόσωπο) στις προηγούμενες εκλογές. Δεν δείχνουν τάση προς τη Ν.Δ, τουναντίον ως πιθανότερη εξέλιξη θεωρείται ο “επαναπατρισμός” τους. Εάν –υποθετικά– οι μισοί εξ αυτών ψηφίσουν ξανά τον ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης επιστρέφει τουλάχιστον στο ποσοστά που είχε στις προηγούμενες εκλογές.

Αξίζει να επισημανθεί πως λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, δύο, τουλάχιστον, νέα κόμματα μπορεί να βρεθούν στην αφετηρία μιας διπλής εκλογικής αναμέτρησης.

Το πρώτο είναι η νέα “Χρυσή Αυγή” του Ηλία Κασιδιάρη, όπως ήδη ανακοινώθηκε. Πρόκειται για ένα πολιτικό “λίφτινγκ” του φασιστικού- νεοναζιστικού μορφώματος που επιχειρεί να αποβάλλει τα “βαρίδια” του εγκληματικού παρελθόντος του και να ανακτήσει ψηφοφόρους που μετακινήθηκαν προς τη Ν.Δ, ή το κόμμα του Κυριάκου Βελόπουλου. Δύσκολο να περάσει το κατώφλι του 3%, ωστόσο μέσα σε μια ζοφερή οικονομική συγκυρία ουδείς πρέπει να το αποκλείει.

Το δεύτερο κόμμα που κυοφορείται θα είναι ένα σχήμα στον χώρο του κέντρου και της ήπιας κεντροδεξιάς, με καραμανλικές καταβολές και ερείσματα στο εκλογικό σώμα της Ν.Δ. Ιδιαίτερα σε εκείνους που θεωρούν πως δεν καλύπτονται ιδεολογικά και πολιτικά από την ταυτοσημία της παράταξης με τον αρχηγοκεντρισμό του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Το πρόσωπο που συζητείται –χωρίς να είναι κάτι βέβαιο– να ηγηθεί αυτό το κόμμα είναι ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ και της Ομοσπονδίας των Επιμελητηρίων Κωνσταντίνος Μίχαλος. Ένας κεντροδεξιός, καραμανλικός, φιλελεύθερος με κοινωνικό πρόσημο και με σημαντικές επικοινωνιακές αρετές. Μαζί του αθροίζονται, απ΄ ότι φαίνεται, πρώην υπουργοί του Κώστα Καραμανλή (Αντώναρος, Σπηλιωτόπουλος, Ζώης, Λαμπρόπουλος, Παπακώστα κ.ά) και απογοητευμένα στελέχη της Ν.Δ απ΄ όλη την Ελλάδα.

Ένα τέτοιο κόμμα, εφόσον συγκροτηθεί και προλάβει τις εξελίξεις, μπορεί να αποτελέσει λύση για αρκετούς ψηφοφόρους που θεωρούν εαυτούς “άστεγους” σε μια παράταξη που μοιάζει να έχει παραδοθεί σε πρόσωπα και ομάδες που πόρρω απέχουν από τον “καραμανλισμό”.

Πολλοί, λοιπόν, θα μπουν στην ουρά του ανταγωνισμού για να διεκδικήσουν μερίδιο από το 20% της “αδιευκρίνιστης” ψήφου. Χωρίς, από την άλλη, να θεωρείται βέβαιο πως η Ν.Δ έχει εξασφαλίσει …από τα αποδυτήρια το 40% των προηγούμενων εκλογών.

Μια πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, την οποία δεν θέλουν οκτώ στους δέκα πολίτες, θα προκαλέσει πολλά ερωτήματα και μεγάλη δυσπιστία για την σκοπιμότητα που θα υποκρύπτει…