Τα λάθη και η αναγνώριση τους- Οι μικροί “θάνατοι” των μίντια

“Τα ακούσαμε, κάναμε λάθος, ήταν πολύ μεγάλο λάθος”, απολογήθηκε ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης για το “πάρτι της Ομόνοιας”. Εκ πρώτης ακοής, εύγε για την αναγνώρισή του, αν και ακόμα εκκρεμεί ανάλογη απολογία για τον περιβόητο συνωστισμό με την Άλκηστις Πρωτοψάλτη έξω από το Μέγαρο Μαξίμου. Ένας καλοπροαίρετος πολίτης θα σπεύσει, ίσως, να παραδεχθεί την “συγγνώμη” του πρώτου πολίτη της πρωτεύουσας. Κι εκεί τελειώνουν όλα;

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Αυτό επιδιώκει η κυβέρνηση. Δια του υφυπουργού Πολιτικής Προστασίας Νίκου Χαρδαλιά, άλλωστε, επισημάνθηκε η “παρρησία” με την οποία απολογήθηκε ο Κώστας Μπακογιάννης.

Δεν θα μετρηθούν, ωστόσο, ποτέ οι επιδημιολογικές συνέπειες των λαθών. Ουδείς θα μάθει εάν και πόσο έχουν στοιχίσει αυτά τα λάθη.

Υπάρχει, όμως, και μια διάσταση που αφορά τον δημοσιογραφικό κόσμο της χώρας.

Η “συγγνώμη” του Κώστα Μπακογιάνη για το…λάθος της Ομόνοιας βρήκε τον χώρο που της άξιζε στα μέσα ενημέρωσης που στηρίζουν την κυβέρνηση. Το ίδιο το λάθος, όμως, όχι. Ένας πολίτης που παρακολουθεί τα συμβαίνοντα από τα “συμβατικά” ΜΜΕ (έντυπα, τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαδίκτυο) δεν γνώριζε το παραμικρό σχετικά με όσα έλαβαν χώρα στα εγκαίνια της εμβληματικής πλατείας. Είδε πηχυαίους τίτλους και άκουσε βαρύγδουπες αναφορές για το κάλλος της, τα μοναδικά συντριβάνια, την πλακόστρωση, λες και του έκαναν δωρεάν περιήγηση στους κήπους των Βερσαλλιών.

Άρχισε να αντιλαμβάνεται πως κάποια “στραβή” συνέβη μόνο όταν άκουσε τον δήμαρχο Αθηναίων να την ομολογεί. Ακόμα και η ευπρεπής και ζυγισμένη κριτική που εκπορεύτηκε από λίγους δημοσιογράφους που στηρίζουν την κυβέρνηση ήρθε περίπου ως συμπλήρωμα στην παραδοχή του λάθους. Ο δημόσιος χώρος, ωστόσο, της έντονης κριτικής ήταν αυτός των social media. Για να είμαστε ειλικρινείς, αυτόν τον δημόσιο χώρο “φοβήθηκε” ο γνώστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δήμαρχος Αθηναίων. Έναντι αυτού αναγκάστηκε σε “συγγνώμη”.

Συνέβη αρκετές φορές το τελευταίο διάστημα. Γκάφες, σφάλματα και μείζονα πολιτικά ατοπήματα κατακτούν χώρο στα social media, όταν στα “συμβατικά” αποσιωπούνται.

Δεν είναι τυχαίο, ίσως, το γεγονός πως το κυβερνών κόμμα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Google, δαπάνησε σε ένα έτος (ενόψει ευρωεκλογών και εθνικών εκλογών 2019 αλλά και μέχρι πρόσφατα) περίπου 650.000 ευρώ και ήταν το τρίτο κόμμα στην Ευρώπη στην συγκεκριμένου τύπου διαφημιστική δαπάνη. Στην ίδια ομάδα με τους Τόρις και το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας και μακράν όλων των άλλων ευρωπαϊκών κομμάτων (ο ΣΥΡΙΖΑ, από τα ελληνικά κόμματα, είναι στην 17η θέση της κατάταξης).

Γνωστά είναι επίσης τα στοιχεία, που παρουσιάστηκαν πρόσφατα στο πλαίσιο μιας πανευρωπαϊκής μελέτης, σύμφωνα με τα οποία οι πολίτες προτιμούν να ενημερώνονται από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρά από τα “συμβατικά” μέσα. Αυτό ενέχει, προφανώς, τον μεγάλο κίνδυνο της παραπληροφόρησης και των fake news, της διαστρέβλωσης και της συνομωσιολογίας. Όμως, πρέπει να αναρωτηθεί κανείς γιατί οι πολίτες απομακρύνονται ολοένα και περισσότερα από τις εφημερίδες, την τηλεόραση και τους “επίσημους” διαύλους ενημέρωσης.

Είναι λογικό. Όταν προβάλλεις την “συγγνώμη” για το λάθος, εγκωμιάζοντας αυτόν που ζητεί συγχώρεση, δίχως, προηγουμένως, να έχεις επισημάνει και αναδείξει το λάθος, θα βρεθεί κάποιος άλλος να το κάνει. Κι επειδή, η φύση απεχθάνεται το κενό, έτσι και στο κενό των “συμβατικών” ΜΜΕ θα βρεθεί ο άναρχος, άγριος και απροσάρμοστος χώρος του διαδικτύου. Εκεί που μαζί με τα χλωρά “φύονται” και τα ξερά, εκεί όπου δίπλα στις ορτανσίες ξεπηδούν αγριάδες και τσουκνίδες.

Παλιά, ο έλεγχος της εκάστοτε κυβερνητικής εξουσίας επί των ΜΜΕ γινόταν με πολλούς τρόπους. Τα εργαλεία της νομοθεσίας, της κρατικής διαφήμισης, της διαπλοκής, ακόμα και η “δαμόκλειος σπάθη” των έμμεσων απαγορεύσεων (π.χ αντιτρομοκρατικός νόμος) μπορούσαν να διευρύνουν την επιρροή μιας κυβέρνησης. Αυτό με τα χρόνια γινόταν ολοένα και λιγότερο. Από τον “βασικό μέτοχο” μέχρι τον “νόμο Παππά”, όλες οι ίσως καλοπροαίρετες αλλά χοντροκομμένες προσπάθειες κάποιων κυβερνήσεων έπεσαν στο κενό. Ακόμα και στην πανδημία, η ομοφωνία της συναίνεσης αλλά και της καμπάνιας των 20 εκατ., δεν κατάφερε όλα εκείνα που επιδίωξε. Η σιωπή “έσπασε”, κάποιες στιγμές, μάλιστα, έκανε και θόρυβο…

Τους τελευταίους μήνες, από τον γραφικό Πατέρα του νοσοκομείου Καρδίτσας και την ευθεία πολιτικάντικη συναλλαγή, μέχρι τα voucher του Βρούτση, τον συνωστισμό του Μαξίμου, το πάρτι της Ομόνοιας, την ωμή παρέμβαση Σκέρτσου και άλλα πολλά, τα “συμβατικά” ΜΜΕ παθαίνουν μικρές καθημερινές “ανακοπές” την ίδια ώρα που ο σκληρός, θυμωμένος αλλά και ασύδοτος και επικίνδυνος χώρος των social media γεννάει αριστουργήματα και τερατουργήματα. Όμως, ζει και μεγαλώνει…

Και ένα εύλογο ερώτημα μετά από τα παραπάνω: θα “πεθάνουν” οριστικά τα “συμβατικά” ΜΜΕ; Η απάντηση είναι κατηγορηματική: όχι!

Κάποια έχουν αρχίσει ήδη να μετρούν την πραγματική σκιά τους, σε κάποια άλλα η ιστορία τους είναι τόσο “βαριά” που τα βοηθά να ξεπερνούν τις στιγμιαίες σκοπιμότητες και να ανασαίνουν και άλλα ιχνηλατούν ήδη τρόπους επιβίωσης και δοκιμάζουν μερικές φορές “αυτό που θα ήθελαν να είναι”. Δεν είναι όλοι παραδομένοι. Πάντοτε, από τους “μικρούς θανάτους” προκύπτουν και σπουδαίες αντιδράσεις, ελπιδοφόρες “γεννήσεις”…

Υ.Γ Όσον αφορά την κριτική του ΣΥΡΙΖΑ για την απουσία πολιτικής πολυφωνίας στα μίντια: Οι “λογαριασμοί” δεν επιλύονται με εκ των υστέρων επικρίσεις για τον ρόλο του ΕΣΡ. Κι αυτή η Αρχή, όπως ήταν αποτέλεσμα “συναινετικής” συναλλαγής -κάτι σαν join venture των επιθυμιών των δύο μεγαλύτεφων κομμάτων- έτσι “συναινετικά” θα υπολειτουργεί και θα σιωπά. Τους θεσμούς που ιδρύεις, τους θωρακίζεις και τους προστατεύεις. Αλλιώς καταντούν “θερμοκήπια” υποχωρητικότητας. Την μια στον ένα, την άλλη στον άλλον…