Είναι η οικονομία, ηλίθιοι…

«Η ύφεση θα έχει σχήμα V και η ανάκαμψη το 2021 θα είναι η υψηλότερη στην ευρωζώνη. Η Ευρώπη έχει αποδεχθεί όλα τα σχέδια (…) που έχουν γίνει αλλά υπάρχει χρονική υστέρηση στο πότε θα εισρεύσουν οι πόροι. Η ΕΕ δεν έχει δώσει ούτε ένα ευρώ ακόμα και έτσι εκτιμούμε ότι μέχρι αρχές Ιουλίου θα τα βγάλουμε μόνοι μας ταμειακά (…). Η αίσθηση στο εξωτερικό είναι ότι η ελληνική οικονομία στάθηκε καλά στην πρώτη φάση της υγειονομικής κρίσης, στήριξαμε με επάρκεια νοικοκυριά και επιχειρήσεις».

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Τα παραπάνω είναι η πρώτη δημόσια απάντηση του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα στις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν που κατατάσσουν την ελληνική οικονομία στους αρνητικούς πρωταγωνιστές των προβλέψεων για την φετινή ύφεση στην Ευρωζώνη.

Δύο σύντομες αυτονόητες ερωτήσεις: Πρώτη, πως έχουν αποδεχθεί οι Βρυξέλλες “όλα τα σχέδια” της κυβέρνησης, όταν διαπιστώνει πως η ύφεση θα φτάσει το 9,7%, και, δεύτερη, τι ακριβώς έχει σκοπό να πράξει η κυβέρνηση μετά τον Ιούλιο, όταν εξανεμιστούν τα ταμειακά διαθέσιμα;

Ο κ. Σταϊκούρας φημιζόταν για τις προσεκτικές διατυπώσεις του και τις καλβινιστικές λογιστικές προσεγγίσεις του. Όμως, τόσο αυτός, όσο και ο ίδιος ο πρωθυπουργός διατύπωσαν τρεις διαφορετικές εκτιμήσεις τις τελευταίες περίπου δέκα ημέρες.

Καλό σενάριο: ύφεση 4%, κακό σενάριο: ύφεση 7,6%, πολύ κακό σενάριο: ύφεση 10%. Οι δύο πρώτες αποτελούν την επίσημη τροποθέτηση του υπουργείου Οικονομικών, οι οποίες ενισχύθηκαν και από την συνδρομή του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννη Στουρνάρα, ο οποίος επέμεινε στο πρώτο (καλό) σενάριο για ύφεση 4%.

Το πολύ κακό σενάριο, όμως, δεν το διατύπωσε κάποιος άσχετος με την πορεία των οικονομικών της χώρας.

Είναι αυτό που ανακοίνωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός στην συνέντευξη που παραχώρησε στο CNN και τον Nic Robertson. Εδώ, δύο τινά μπορούν να συμβαίνουν: ή ο πρωθυπουργός γνωρίζει πράγματα που δεν γνωρίζει ο υπουργός Οικονομικών (του), ή από τις επίσημες ανακοινώσεις του ΥΠΟΙΚ -προ ημερών- μέχρι την συνέντευξη στο CNN είχε παρεμβληθεί κάποιος στατιστικός Αρμαγεδδών τον οποίο δεν αντιληφθήκαμε.

Στην πρώτη περίπτωση, κάτι δεν δουλεύει καλά στην κυβέρνηση. Δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε οικονομικά στοιχεία ο πρωθυπουργός που δεν τα γνωρίζει ο επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου. Στην δεύτερη περίπτωση, θα έπρεπε ο κ. Σταϊκούρας να είχε αναπροσαρμόσει τις προβλέψεις του πριν την εμφάνιση του πολιτικού του προϊσταμένου στο CNN.

Πάντως, δεν δείχνουν σοβαρότητα όλα αυτά. Και το σχόλιο αφορά και τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, ο οποίος οφείλει να εξηγήσει γιατί μέσα σε μερικά 24ωρα έγινε “σκόνη και θρύψαλλα” το υπεραισιόδοξο δικό του σενάριο.

Δεν είναι, δε, εξηγήσιμο αυτό το αλαλούμ επειδή δεν υπόκειται στον τρόμο του πολιτικού κόστους. Για την καταβύθιση της οικονομίας δύσκολα θα σπεύσει κανείς να κατηγορήσει εξ΄ ολοκλήρου την κυβέρνηση. Πρωτίστως φταίει η πανδημία. Σε δεύτερη ανάγνωση, ωστόσο, ίσως φταίει και ο χειρισμός αντιμετώπισης των οικονομικών συνεπειών του Covid 19. Μήπως αυτό είναι που φοβάται η κυβέρνηση;

Η Κομισιόν, ως γνωστό, προβλέπει ύφεση 9,7% για την Ελλάδα και κάτι πάνω από το 9% για την Ισπανία και την Ιταλία. Άλλες οικονομίες, θα μου πείτε. Σωστά. Με την διαφορά πως οι δύο χώρες μετρούν δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, ενώ η χώρα μας διαφημίζεται διεθνώς επειδή χειρίστηκε με αρκετά ασφαλή τρόπο την πανδημία.

Είχαν προηγηθεί, βεβαίως, οι προβλέψεις διεθνών οργανισμών και οίκων που κινούνταν σε εκ αδιαμέτρου αντίθετη κατεύθυνση από την κυβερνητική (αρχική) αισιοδοξία. Ο ΟΟΣΑ προέβλεψε μείωση του ΑΕΠ έως και 30%, το ΔΝΤ έφτασε την ύφεση σε διψήφιο ποσοστό, το European Economics, η Morgan Stanley, η Fitch και άλλοι κινήθηκαν σε ποσοστά μεταξύ του 8% και του 15%.

Την ίδια ώρα, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές εκτοξεύθηκαν τον Μάρτιο και αναμένεται να αυξηθούν ακόμα περισσότερο τους επόμενους μήνες, η ανεργία μπορεί να αγγίξει το μνημονιακό ζενίθ, επιχειρήσεις κλείνουν και θα κλείσουν (μια στις τρεις αντέχουν το πολύ μέχρι τον Αύγουστο, όπως λένε οι φορείς), ο τουρισμός καταρρέει, μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις –όπως η Aegean- στρέφονται προς τα κρατικά ταμεία.

Όλα αυτά συνηγορούν, δυστυχώς, υπέρ των πιο επικίνδυνων σεναρίων για την πορεία της οικονομία. Οι αναλυτές, δε, μιλούν για μια καταστροφική πορεία τριετίας, “τσακίζοντας” τις “χαρούμενες” προβλέψεις για “ελατήριο” ανάπτυξης από το 2021 που θα αναστρέψει το κλίμα και θα ανατάξει σε χρόνο-ρεκόρ τις φετινές απώλειες.

Κανείς, πάντως, δεν συμμερίζεται την αμεριμνησία περιπάτου που διέπει κορυφαία κυβερνητικά στελέχη. Είναι σαν κάποιοι να μας φωνάζουν –από τον καταστηματάρχη της Πλάκας και τον ξενοδόχο της Κρήτης, μέχρι τα ¨λευκά κολάρα” της Φραγκφούρτης και του Σίτι– “εεε, είναι η Οικονομία, ηλίθιοι”…

Πόσο πιο προφανές πρέπει να γίνει για να σπεύσει η κυβέρνηση να εκπονήσει και να παρουσιάσει άμεσα ένα ολιστικό σχέδιο για την οικονομία, τα έσοδα, τις τράπεζες, τις επιχειρήσεις και την εργασία;

Ολοκληρωμένο και πλήρες, όχι αποσπασματικά μέτρα, όπως αυτά που ανακοινώνονται, κάποια από τα οποία μπορεί να είναι σωστά, ακόμα και σωτήρια, αλλά δεν εντάσσονται σε ένα εθνικό σχέδιο οικονομικής άμυνας και αντεπίθεσης. Σε ένα σχέδιο που θα περιγράφει παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια αλλά, από την άλλη, και στέρεο πρόγραμμα προστασίας της κοινωνίας από το νέο κύμα πρωτοχοποίησης που καταφθάνει.

Το ότι παράγοντες των Βρυξελλών αποκλείουν το ενδεχόμενο ενός νέου μνημονίου, δεν σημαίνει και πολλά πράγματα. Με την αναλγησία του γερμανικού παράγοντα (που έσπευσε να υιοθετήσει την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου για το QE του 2015), και την μεγάλη καθυστέρηση στην λήψη γενναίων μέτρων, ουδείς μπορεί να προεξοφλήσει πότε και πως θα εκδηλωθεί η αντίδραση της Ευρώπης. Ακόμα κι αν τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία αρχίσουν να λειτουργούν από το φθινόπωρο, είναι πιθανό να είναι ήδη αργά για “ρηχές” και ευάλωτες οικονομίες όπως η ελληνική. Μπορεί, δηλασή, αυτό που θα έρθει να μην είναι μνημόνιο αλλά “σαν μνημόνιο”…

Και φθάνουμε στο “δια ταύτα”: Αυτό το επιτακτικά αναγκαία ολιστικό εθνικό σχέδιο είναι ευθύνη της κυβέρνησης. Απαιτεί, ωστόσο, και αδιατάρρακτο εσωτερικό πολιτικό κλίμα.

Απαιτεί συμμαχίες μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και, ακόμα περισσότερο, απαιτεί την κατανόηση και αποδοχή της ίδιας της κοινωνίας. Για να επισυμβούν αυτά είναι αυτονόητο πως πρέπει να είναι σχέδιο δικαιοσύνης και όχι βίαιης αναδιανομής πόρων και γρήγορου πλουτισμού συγκεκριμένων ομάδων συμφερόντων.

Η τελευταία προτροπή του ΔΝΤ αφορά στην ανάγκη για μεγάλες δημόσιες επενδύσεις, κάτι που εκπλήσσει καθώς προέρχεται από την “Μέκκα” των πιο σκληρά (νεο)φιλελεύθερων πολιτικών. Και αποτελεί έμμεση απάντηση σε εκείνους που εξακολουθούν –σε συνθήκες πρωτοφανούς κρίσης– να πιστεύουν πως η οικονομική καταστροφή θα αναταχθεί μόνο και μόνο επειδή θα εμφανιστούν μερικές μπουλντόζες στο Ελληνικό.

Τι κάνει έναντι όλων αυτών η κυβέρνηση και τα προσκείμενα σε αυτήν μίντια; Αντί για εθνικό σχέδιο και την ανάγκη συναίνεσης στήνουν νέα “ικριώματα” πόλωσης και διχασμού. Αντί για την οικονομία απεργάζονται “ειδικά δικαστήρια” για την “σκευωρία” της Novartis και κηρύττουν τοξικότητα από άμβωνος για το έγκλημα της Marfin…

*Ευχαριστώ τον καλό συνάδελφο Νίκο Μπογιόπουλο για το “δάνειο” του τίτλου- Εκ του εξαιρετικού βιβλίου του…