Editorial: Σχολεία: Υγειονομικό ρίσκο και “ατομική ευθύνη”…

Η απόφαση της κυβέρνησης και του αρμόδιου υπουργείου για την επαναλειτουργία των σχολείων είναι καταφανώς πολιτική, με το βλέμμα στην οικονομία, αν και με εξασφαλισμένη την συναίνεση της επιτροπής ειδικών που, όμως, βρίθει ερωτηματικών. Στο μείζον θέμα του κατά πόσο τα παιδιά αποτελούν εστίες μετάδοσης του κοροναϊού οι επιστημονικές απόψεις ποικίλλουν διεθνώς. Πλειοψηφούν, όμως, εκείνες που θεωρούν πολύ μεγάλο το υγειονομικό ρίσκο μιας τέτοιας απόφασης.

Με ευρέως ομολογούμενη και αναγνωρισμένη την “επιτυχία” της Ελλάδας στην αντιμετώπιση της πρώτης φάσης της πανδημίας, πολλοί θα ανέμεναν να μην διακινδυνεύσει η κυβέρνηση να ανατραπεί αυτή η θετική εικόνα. Να εξαντλήσει, δηλαδή, κάθε μέσο προκειμένου να αποτραπεί μέχρι τέλους η εξάπλωση του ιού. Συμβαίνει, μάλλον, το αντίθετο.

Στο θέμα των σχολείων και γενικότερα της άρσης των περιορισμών, ο πρωθυπουργός φαίνεται να βασίζεται στην επιτυχία και να σημαίνει την αρχή της λήξης των μέτρων. Κάτι που έχει συμβεί ήδη, από το Πάσχα και βοηθούντος του καιρού, με την μαζική έξοδο των πολιτών. Πλατείες, δρόμοι και παραλίες γεμίζουν κάθε απόγευμα, οικογένειες με παιδιά συναθροίζονται και συγχρωτίζονται κατά παράβαση των συστάσεων.

Απέναντι στο υγειονομικό ρίσκο αντιπαραβάλλεται ένα θολό “βλέποντας και κάνοντας” και η αμφιλεγόμενη έννοια της ατομικής ευθύνης. Σε μια πανδημία, ωστόσο, ένα κράτος που (ορθώς) επιχαίρει για την επιτυχία του είναι αβέβαιο εάν, την κρίσιμη στιγμή, δικαιούται να μεταθέσει την ευθύνη στους πολίτες. Ιδιαίτερα όταν γνωρίζει πως η φυσική τάση του ανθρώπου είναι η ελευθερία και όχι η υπακοή σε κανόνες.

Ειπώθηκε πως “χρειάζεται ένας μόνο άνθρωπος για να “κλείσει” μια χώρα, απαιτούνται χιλιάδες για να ανοίξει”. Εάν αυτό σημαίνει πως ο πρωθυπουργός έκλεισε (ορθώς) τη χώρα και τώρα εναποθέτει την ευθύνη του “ανοίγματος” στους πολίτες μπορεί να αποβεί μοιραίο.

Αξίζει να δει κανείς το “παράδειγμα” (ενίοτε αντιφατικό) άλλων χωρών που έχουν προχωρήσει ή προχωρούσε σε άρση του lockdown:

Στο Βέλγιο, τη χώρα των 11,5 εκατομμυρίων κατοίκων, τα σχολεία, τα οποία έκλεισαν μαζί με τα εστιατόρια, τις καφετέριες και τα γυμναστήρια στις 14 Μαρτίου, αναμένεται να επαναλειτουργήσουν από τις 18 Μαΐου, αλλά σε κάθε τάξη θα επιτρέπονται μόνο δέκα μαθητές.

Στην Ολλανδία τα δημοτικά σχολεία και οι βρεφονηπιακοί σταθμοί έχει ανακοινωθεί ότι θα ανοίξουν από τις 11 Μαΐου, σε μια πρώτη χαλάρωση των μέτρων που ισχύουν από τις 15 Μαρτίου.

Στην Ελβετία, όπου από τη Δευτέρα άρχισε μια σταδιακή χαλάρωση των μέτρων καραντίνας με τους Ελβετούς να σπεύδουν σε κομμωτήρια και οδοντιατρεία έπειτα από την παραμονή τους στο σπίτι για 6 εβδομάδες σεβόμενοι τις συστάσεις της κυβέρνησης, τα σχολεία προβλέπεται να ανοίξουν την 11η Μαΐου. Σε ένα τρίτο στάδιο, προβλέπεται η λειτουργία των επαγγελματικών λυκείων και των πανεπιστημίων από τις 8 Ιουνίου, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα έχει καταγραφεί άνοδος των κρουσμάτων του νέου κορονοϊού.

Στην Ιταλία, την ευρωπαϊκή χώρα που κατέβαλε το πιο βαρύ τίμημα στην πανδημία, οι όροι της άρσης του lockdown, που προβλέπεται στις 4 Μαΐου, έχει ήδη διευκρινιστεί και δεν αφορούν τα σχολεία. Αυτά θα παραμείνουν κλειστά έως τον Σεπτέμβριο.

Σε τηλεοπτικό του μήνυμα την Κυριακή ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε σημείωσε ότι τα σχολεία θα ξανανοίξουν τον Σεπτέμβριο, ενώ νωρίτερα σε δηλώσεις που είχε κάνει στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica επισήμανε ότι μελέτες δείχνουν πως ο κίνδυνος μετάδοσης της Covid-19 είναι πολύ υψηλός και ότι η διδασκαλία εξ αποστάσεως λειτουργεί καλά.

Στην Ισπανία επίσης τα σχολεία δεν θα ανοίξουν έως τον Σεπτέμβριο με εξαίρεση τα προγράμματα επανεκπαίδευσης ή τις δραστηριότητες για τα παιδιά ηλικίας κάτω των 6 ετών, των οποίων και οι δύο γονείς δεν μπορούν να εργαστούν με τηλεργασία, όπως ανακοίνωσε την Τρίτη ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ. Στην χώρα αυτή με τις μεγάλες επίσης απώλειες από τον νέο κορονοϊό μόλις την περασμένη Κυριακή επετράπη στα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών να βγουν από τα σπίτια τους για πρώτη φορά έπειτα από έξι εβδομάδες ζωής σ’ένα από τα αυστηρότερα lockdown στην Ευρώπη.

Στη Σερβία παρομοίως τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά μέχρι τον Σεπτέμβριο και η βαθμολόγηση των μαθητών θα γίνει με βάση την επίδοσή τους στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Κανονικά ωστόσο θα πραγματοποιηθούν τον Ιούνιο οι εισαγωγικές εξετάσεις από τη βασική στη μέση εκπαίδευση.

Στην Κροατία ωστόσο, στο πλαίσιο της τρίτης φάσης χαλάρωσης των μέτρων που ισχύουν στη χώρα και εφόσον οι δύο προηγούμενες αποδειχθούν επιτυχείς, θα επιτραπεί από τις 11 Μαΐου η επαναλειτουργία των νηπιαγωγείων και των δημοτικών σχολείων, όπως και αυτή των εμπορικών κέντρων.

Στην Πολωνία οι βρεφονηπιακοί και παιδικοί σταθμοί θα έχουν τη δυνατότητα να επαναλειτουργήσουν από τις 6 Μαΐου, ενώ τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά ως τις 24 Μαΐου, σύμφωνα με ανακοίνωση που έκανε χθες, Τετάρτη, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι, στο πλαίσιο του σχεδίου της Βαρσοβίας να χαλαρώσει τους περιορισμούς που είχε θέσει για την ανάσχεση της εξάπλωσης της επιδημίας του νέου κορονοϊού.

Στην Αυστρία οι μαθητές του δημοτικού και της μέσης εκπαίδευσης θα επιστρέψουν στις τάξεις στις 18 Μαΐου ενώ όλα τα άλλα σχολεία θα επαναλειτουργήσουν από τις 3 Ιουνίου. Ωστόσο οι μαθητές των τελευταίων τάξεων της μέσης εκπαίδευσης θα επιστρέψουν στις τάξεις στις 4 Μαΐου. Από τις 18 Μαΐου, τα σχολεία θα λειτουργούν με “βάρδιες”, οι μισοί μαθητές θα είναι στο σχολείο από Δευτέρα έως Τετάρτη και οι άλλοι μισοί την Πέμπτη και την Παρασκευή και την εβδομάδα που ακολουθεί θα ισχύει το αντίστροφο.

Στη Γερμανία τα σχολεία αναμένεται να αρχίσουν να ανοίγουν από τις 4 Μαΐου, ξεκινώντας από τους μεγαλύτερους μαθητές, καθώς θα δοθεί προτεραιότητα στους τελειόφοιτους. Στην Βαυαρία, η επιστροφή στα θρανία αναμένεται μια εβδομάδα αργότερα.

Οι υπουργοί Παιδείας των 16 κρατιδίων της χώρας συμφώνησαν την Τρίτη ότι τα σχολεία όλων των βαθμίδων θα ξανανοίξουν σταδιακά ως τις διακοπές του καλοκαιριού, αν και οι μαθητές θα πρέπει να εργάζονται και να μαθαίνουν σε μικρότερες ομάδες. Αυτό σημαίνει ότι στα περισσότερα παιδιά θα επιτρέπεται να επιστρέψουν στο σχολείο σε εκ περιτροπής “βάρδιες” και όχι σε καθημερινή βάση. “Δεν θα γίνουν κανονικά μαθήματα πριν από τις διακοπές του καλοκαιριού”, δήλωσε η Στέφανι Χούμπιγκ, επικεφαλής του συμβουλίου υπουργών Παιδείας.

Στη Γερμανία, ωστόσο, η σταδιακή άρση της καραντίνας συνοδεύτηκε από έξαρση των κρουσμάτων και αύξηση του αριθμού των θανάτων, γεγονός που έχει προκαλέσει μεγάλο προβληματισμό και πιθανή επαναφορά των μέτρων.

Στη Γαλλία, τα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά ξανανοίγουν από την 11η Μαΐου σε εθελοντική βάση, ενώ από τη 18η Μαΐου η κυβέρνηση σκοπεύει να προχωρήσει σε σταδιακό άνοιγμα γυμνασίων και λυκείων σε περιοχές που έχουν πληγεί λιγότερο από την επιδημία.

Οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που θα επιστρέψουν στο σχολείο τον επόμενο μήνα, στο πλαίσιο της σταδιακής χαλάρωσης των μέτρων κατά του νέου κορονοϊού, θα πρέπει να φοράνε μάσκες, υπογράμμισε την Τρίτη ο Εντουάρ Φιλίπ.

Στη Δανία και τη Νορβηγία έχει αναπτυχθεί ένα κίνημα αντίδρασης των γονέων στην επαναλειτουργία των σχολείων. Με σύνθημα “το παιδί μου δεν είναι πειραματόζωο εργαστηρίου”, έχουν συγκεντρωθεί εκατοντάδες χιλιάδες υπογραφές.

Διαπιστώνει, κανείς, πως όσες χώρες προχωρούσαν σε επαναλειτουργία των σχολείων ξεκινούν από τα παιδιά του δημοτικού. Ακριβώς το αντίθετο απ΄ ότι συμβαίνει σε εμάς. Τι είναι σωστό και τι είναι λάθος, τελικά;

Η πολύ μεγάλη αβεβαιότητα των επιστημόνων -κάτι που διαπιστώσαμε και στις μετακινήσεις του Σωτήρη Τσιόδρα από την μια άποψη στην άλλη σχετικά με τις μάσκες και του εάν νοσούν και μεταδίδουν τον ιό τα παιδιά- πρέπει να μας οδηγεί να είμαστε ακόμα περισσότερο προσεκτικοί.

Καθώς στην χώρα μας δεν έχει γίνει σημαντικός αριθμός τεστ και ενώ εισερχόμαστε στην επικίνδυνη υγεινομική ζώνη του καλοκαιρού, με τον τουρισμό και την “ψευδαίσθηση”, λόγω καιρού, πως η πανδημία τελείωσε, η κυβερνητική απόφαση έχει πολύ υψηλό ρίσκο. Μακάρι όλα να εξελιχθούν καλά. Όμως, η έννοια της ατομικής ευθύνης δεν υπάρχει. Παραπλανεί. Η απόφαση είναι της κυβέρνησης και μόνο της κυβέρνησης.