Έρχονται διαρκή “lockdown” – Η περίπλοκη ιστορία της ανοσίας

Τις εκτιμήσεις επιστημονικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, επανέλαβε κατά την τελευταία ενημέρωση ο εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για τον κοροναϊό, καθηγητής Παθολογίας – Λομωξιολογίας, Σωτήρης Τσιόδρας. Βάσει αυτών ενδεχομένως για τα επόμενα δύο χρόνια ενδεχομένως να ζούμε όπως έχουμε συνηθίσει τους τελευταίους μήνες ή τουλάχιστον στο περίπου: Με περισσότερα ή λιγότερα κρούσματα κοροναϊού και αναλόγως περισσότερα ή λιγότερα περιοριστικά μέτρα.

Η ομάδα των επιστημόνων ανέπτυξε ένα μαθηματικό μοντέλο που θα παρακολουθεί την πορεία του ιού.

Πρόκειται για εκτιμήσεις, εξήγησε ο κ. Τσιόδρας και αναφέρθηκε σε αυτές τονίζοντας: «το μοντέλο εκτιμά ότι θα υπάρξουν νέα επιδημικά κύματα του ιού τους επόμενους χειμώνες μετά το αρχικό σοβαρό κύμα που έχουν βιώσει οι περισσότερες χώρες».

Ο κ. Τσιόδρας επισήμανε ότι αν δεν υπάρξει ένα αποτελεσματικό μέτρο, όπως ένα εμβόλιο ή μια αποτελεσματική θεραπεία, τότε τα μέτρα που ζούμε όλοι μας θα είναι το κρίσιμο σημείο για την επιτυχή αντιμετώπιση του ιού μέχρι να χτιστεί αυτό που ονομάζουμε συλλογική ανοσία.

Σημείωσε μάλιστα ότι οι επιστήμονες εκτιμούν «την πιθανότητα πιο σημαντικών επιδημιών τον χειμώνα σε σχέση με το καλοκαίρι και την ανάγκη συνεχούς επαγρύπνησης και επιτήρησης του ιού για τουλάχιστον τα επόμενα δύο χρόνια».

Ωστόσο, σημείωσε ότι ο ιός μπορεί να κάνει εξάρσεις το καλοκαίρι στο νότιο ημισφαίριο και άφησε να εννοηθεί ότι έχει πιθανότητες να «εισαχθεί» στη χώρα μας μέσω ταξιδιωτών, όπως συμβαίνει και με τον ιό της γρίπης.

Αναφερόμενος στις προσπάθειες που γίνονται για αποτελεσματικά φάρμακα και εμβόλια, είπε «ελπίζουμε να έχουμε καλύτερα νέα τις επόμενες εβδομάδες για τα φάρμακα και για τους επόμενους μήνες για το εμβόλιο. Περισσότερα από 70 εμβόλια είναι σε φάση ανάπτυξης, αλλά μόνο ένα από αυτά τα εμβόλια είναι σε φάση 2, δηλαδή δίνεται σε μεγαλύτερο αριθμό εθελοντών προκείμενου να εξεταστεί η ασφάλεια και η κατάλληλη δόση του».

Ο ίδιος τόνισε ότι είμαστε μακριά από το εμβόλιο και κυρίως τη μαζική παραγωγή και διάθεσή του. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ θα πρέπει να περιμένουμε τουλάχιστον 12 μήνες, κατέληξε.

Η “αμαρτωλή” υπόθεση της ανοσίας

Την ίδια ώρα ένα τεράστιο ερώτημα παραμένει: Πόσοι από εμάς έχουν αποκτήσει ανοσία και για πόσο καιρό;

Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματός μας συναντά έναν ιό, αυτό αρχίζει να παράγει αντισώματα τα οποία μπορούν να αναγνωρίσουν τον συγκεκριμένο ιό και να του επιτεθούν. Υπάρχει μάλιστα η κοινή πεποίθηση ότι όταν ένας άνθρωπος μολύνεται από έναν ιό, η ανοσία καθιστά αδύνατο να νοσήσει ξανά από τον ίδιο ιό.

Η αλήθεια είναι κάπως πιο περίπλοκη. Η ανοσία είναι ένα ευρύ φάσμα. Κάποιοι ιοί οδηγούν σε δια βίου προστασία, όπως αυτοί της ανεμοβλογιάς και της ιλαράς. Κάποιοι άλλοι όμως, όπως ο ιός της γρίπης, συνήθως δεν προσφέρουν τέτοια προστατευτική ασπίδα.

Όσον αφορά στον SARS-CoV-2, τον ιό που προκαλεί το Covid-19, λίγα είναι ακόμη γνωστά για την ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού σε μια τέτοια μόλυνση, λέει ο Τζορτζ Ράθερφορντ, επικεφαλής μολυσματικών ασθενειών και παγκόσμιας επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο.

«Αυτό είναι κάτι που θα χρειαστεί λίγος καιρός για να το καταλάβουμε».

Η κατανόηση του επιπέδου της ιικής ανοσίας στους επιζώντες του Covid-19 θα αποδειχθεί καθοριστική για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το πώς και πότε πρέπει να αρθούν οι περιορισμοί. Τα τεστ αντισωμάτων στον ιό έχουν χαρακτηριστεί ως σημαντικό μέρος των προσπαθειών για επανεκκίνηση της οικονομίας ώστε να επιστρέψουν οι άνθρωποι στη δουλειά.

Οι ερευνητές πρέπει να απαντήσουν σε δύο βασικές ερωτήσεις: Πόσο καιρό παραμένουν τα αντισώματα του SARS-CoV-2 στο σώμα μας και για πόσο καιρό αποτρέπουν την επαναμόλυνση;

Αν ο ιός συμπεριφερθεί όπως, για παράδειγμα, εκείνος που προκαλεί την ιλαρά, μπορούμε να ελπίζουμε σε ισόβια ανοσία. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο ιός τελικά θα σταματούσε να εξαπλώνεται, κάνοντας τους επιστήμονες να μιλούν για την ανοσία της αγέλης.

Είναι μια ελπίδα πολλών επιστημόνων, μεταξύ των οποίων και του Ράθερφορντ.

Όμως προς το παρόν δεν είναι παρά μία ελπίδα. Κι αυτό γιατί η ανοσία, όταν μιλάμε για κορωνοϊούς, είναι μια πολύ περίπλοκη υπόθεση.

«Δεν υπάρχει απόδειξη, σε αυτό το στάδιο, ότι η ανάπτυξη αντισωμάτων θα είναι προστατευτική», λέει στο Bloomberg ο Ντέιβιντ Βαλτ, καθηγητής παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και στο Brigham and Women’s Hospital στη Βοστώνη.

«Δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να μολυνθούν ξανά με τον ιό».

Μελέτες για τον SARS και τον MERS, που σχετίζονται στενά με το SARS-CoV-2, κάνουν λόγο για περιορισμούς στην ανοσολογική απόκριση του σώματος.

Μία έκθεση του 2007 για το SARS έδειξε ότι τα αντισώματά του εξαφανίστηκαν μετά από δύο –κατά μέσο όρο- χρόνια, καθιστώντας τους ασθενείς δυνητικά ευάλωτους σε μια εκ νέου μόλυνση.

Μια μελέτη για τον MERS διαπίστωσε ότι τα αντισώματα τείνουν να παραμείνουν για λίγο περισσότερο, αλλά όχι σε όλους τους ανθρώπους. Καμία μελέτη από τις δύο δεν έδειξε εάν η παρουσία αντισωμάτων προστάτευε έναντι της μόλυνσης.

«Οι πιο κοντινοί ιοί στον νέο κορωνοϊό δείχνουν ότι δεν υπάρχει παρατεταμένη ανοσοαπόκριση», τονίζει ο Βαλτ.

Τα στοιχεία από προηγούμενες μελέτες δείχνουν επίσης ότι η μόλυνση κάποιου με κορωνοϊό μια φορά δεν τον «γλιτώνει» από αυτόν στο μέλλον. Το 1984, για παράδειγμα, ερευνητές του Ηνωμένου Βασιλείου μόλυναν εθελοντές με έναν εποχικό ιό και στη συνέχεια τους εμβολίασαν από αυτόν ένα χρόνο αργότερα για να ελέγξουν εάν είχαν αποκτήσει ανοσία.

Όσοι εκτέθηκαν στο ίδιο ακριβώς στέλεχος του ιού δεν αρρώστησαν, αλλά κάποιοι που εκτέθηκαν σε ένα ελαφρώς διαφορετικό (μεταλλαγμένο) στέλεχος εμφάνισαν εκ νέου τα συμπτώματα.

Η έκθεση στον ιό, κατέληξαν οι ερευνητές, εξασφάλισε μόνο «μερική ανοσία». Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε το 1990 διαπίστωσε ότι σε ορισμένα άτομα, τα επίπεδα αντισωμάτων κατά του ιού μειώθηκαν τόσο πολύ κατά τη διάρκεια ενός έτους που ακόμη και η έκθεση στο ίδιο στέλεχος δεν εμπόδισε απαραίτητα μια δεύτερη μόλυνση.

Μόνο τα λεγόμενα «εξουδετερωτικά» αντισώματα μειώνουν ή αποτρέπουν τη μόλυνση από έναν ιό.