Ο Νίκος Κοτζιάς στο Libre: Το σχέδιο του Ερντογάν και το “παράθυρο ευκαιρίας” για την Ελλάδα- Τι προτείνει για Χάγη

Το τελευταίο διάστημα είναι σχετικά σιωπηλός. Περιορίζεται σε σύντομες παρεμβάσεις από τα social media για τον εκβιασμό της Τουρκίας στον Έβρο και τις επιδιώξεις του Ταγίπ Ερντογάν, ή την έκρηξη του προσφυγικού.

Γι΄ αυτό και η συνέντευξη που παραχώρησε στο libre.gr ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και επικεφαλής της Κίνησης “Πράττω” Νίκος Κοτζιάς αποκτά ιδιαίτερη αξία στην παρούσα εξαιρετικά ανησυχητική συγκυρία. Και είναι βέβαιο πως πολλές από τις επισημάνσεις και τις αιχμές του θα συζητηθούν.

Συνέντευξη στους Σεραφείμ Κοτρώτσο και Νίκο Παπαδημητρίου

Έχοντας χειριστεί, ως επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, για περίπου τέσσερα χρόνια, μείζονες κλιμακώσεις της τουρκικής επιθετικότητας στο Αιγαίο, τη Θράκη και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο, και έχοντας υλοποιήσει μια συνολική στρατηγική, από τις τριμερείς συμμαχίες (Κύπρος-Ισραήλ, Κύπρος-Αίγυπτος κ.ά), μέχρι την ιστορική συμφωνία των Πρεσπών, είναι από τους ελάχιστους πολιτικούς που ο λόγος, η κριτική και οι προτάσεις του στα θέματα εξωτερικής πολιτικής έχουν μεγάλη και, κυρίως, πρακτική αξία.

Στην πρώτη μετά από καιρό δημόσια παρέμβασή του ο Νίκος Κοτζιάς μιλά για την όξυνση της ελληνοτουρκικής κρίσης, μετά την “εργαλειοποίηση” του προσφυγικού από την Άγκυρα και την μεθοδευμένη και επιθετική μετάκίνηση μεταναστευτικών ροών στον Έβρο, την στάση των Ευρωπαίων και τους χειρισμούς της κυβέρνησης. Στους τελευταίους ασκεί δριμεία κριτική, στέλνοντας, ωστόσο, και ένα σαφές μήνυμα προς τον ΣΥΡΙΖΑ και τα στελέχη του.

Ο Νίκος Κοτζιάς, χωρίς να αποκλείει την πρόκληση από την Τουρκία ενός “θερμού επεισοδίου” τύπου Ιμίων, περιγράφει δύο –πιθανότερα κατ΄ αυτόν– σενάρια που ίσως υλοποιήσει ο Ταγίπ Ερντογάν το επόμενο διάστημα. Παράλληλα, καταθέτει την δική του πρόταση –έναν “οδικό χάρτη” με συγκεκριμένες και αυστηρές προϋποθέσεις– για μια μελλοντική προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και καλεί την κυβέρνηση να υλοποιήσει αμέσως συγκεκριμένα βήματα (π.χ σχετικά με την αιγιαλίτιδα ζώνη) για να θωρακίσει τη χώρα.

Μεταξύ άλλων, ο Νίκος Κοτζιάς επισημαίνει:

“...Η Τουρκία ετοιμάζεται για προκλήσεις βασισμένες σε αυτό που ονόμασε ως μνημόνιο «Τουρκίας και Λιβύης για την ΑΟΖ». Η Τουρκία έχει ήδη προαναγγείλει NAFTEX στα νοτιοανατολικά της Κρήτης. Αμφιβάλλω αν η κυβέρνηση έχει σκεφτεί πώς θα αντιμετωπίσει μια τέτοια πρόκληση πλην μιας παραπέρα υποχώρησης ή και υποβάθμισης μιας τέτοιας ενέργειας για να δικαιολογεί την αδράνειά της...”

“…Η Τουρκία χρησιμοποιεί ήδη το προσφυγικό ως υποκατάστατο θερμού επεισοδίου. Η κυβέρνηση έχει αποπροσανατολιστεί, ενώ έχει «σκάσει» πάνω στα νησιά το αυγό του φιδιού. Πολλοί μπερδεύουν τις ισχυρές ανεύθυνες φωνές με «ισχυρό» πατριωτισμό…”

“…Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΣΚΗΣΕΙ ΟΛΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ. Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση να φοβόμαστε να ασκήσουμε τα νόμιμα δικαιώματά μας και να επιτρέπουμε να δρουν οι άλλοι παράνομα…”

“…Αν είχαμε επεκτείνει την Αιγιαλίτιδα ζώνη στην Κρήτη στα 12 μίλια όπως είχα σχεδιάσει και προχωρήσει, και στα Νότια της, ανάλογα για Δωδεκάνησο, θα είχαμε γλυτώσει από πολλά… Επί υπουργίας μου τα είχαμε ετοιμάσει όλα. Αλλά μετά, κυβερνητικοί φοβήθηκαν και έκαναν πίσω. Δεν αναφέρομαι, βέβαια, στη σημερινή Κυβέρνηση που ούτε καν τα σκέφτεται αυτά τα πράγματα, αυτά τα δικαιώματά μας.”

“…Είναι η στιγμή που το παράθυρο είναι ανοικτό, προκειμένου να προχωρήσει η Ελλάδα άμεσα, τώρα, στην καθιέρωση των κόλπων, των γραμμών βάσεων, και της Αιγιαλίτιδας ζώνης εκεί που θα το αποφασίσει. Πρέπει ο Ερντογάν να αντιληφθεί ότι σε αυτά που κάνει με τους Πρόσφυγες, τον Έβρο και τη Λιβύη, η Ελλάδα διαθέτει τα δικά της μέσα και επιλογές. Ότι διαθέτει την ετοιμότητα να χρησιμοποιεί αντίβαρα, δηλαδή, τα διεθνή δικαιώματά της…”

“…Η Ελλάδα μετά από χρόνια μένει εκτός θεσμικών μορφοποιήσεων που αφορούν την περιοχή μας. Τι πήγε και έκανε ο Κ. Μητσοτάκης στο Βερολίνο και μετά μείναμε απέξω από τη συνάντηση που γίνεται για τον Έβρο; Και τι μέθοδος είναι αυτή των μεγάλων της Ευρώπης; Δεν πρέπει να αποδεχτούμε κανένα «τετελεσμένο»…“

“…Στην αριστερά, ακόμα, πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι η Αριστερά είναι και ο ανθρωπισμός και ο πατριωτισμός. Ικανή αριστερά είναι αυτή που δένει αυτά τα δύο. Που τα υλοποιεί μέσα από μια συνεκτική πολιτική…Με ενόχλησε πολύ ως άνθρωπο και κάτι άλλο. Το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επέτρεψε να πετσοκόψουν, Μητσοτάκης και Δένδιας, όσους μας βοήθησαν στο Υπουργείο. Με πείραξε, δηλαδή, η άρνηση των αρμόδιων στον ΣΥΡΙΖΑ να υπερασπιστούν τους ανθρώπους που ώθησαν τη χώρα να φτάσει στις Πρέσπες…”

Ολόκληρη η συνέντευξη του Νίκου Κοτζιά στο libre.gr

–Ήταν κεραυνός εν αιθρία η ένταση στον Έβρο, κύριε υπουργέ; Σε τι εν τέλει αποσκοπεί η Τουρκία;

Έχω επισημάνει εδώ και καιρό ότι η πολιτική υποτίμησης των ενεργειών της Τουρκίας σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδας, η μη κατανόηση της στρατηγικής της Τουρκικής κυβέρνησης και η άγνοια της εξωτερικής πολιτικής από την Κυβέρνηση Μητσοτάκη αποτελεί ένα είδος πρόσκλησης της Τουρκίας για νέες προκλήσεις. Ας μη ξεχνάμε ότι την ώρα που συζητάμε για τον Έβρο, οι ροές προς τα νησιά μας στο Αιγαίο συνεχίζονται. Και ακόμα πιο σοβαρό είναι ότι η Τουρκία ετοιμάζεται για προκλήσεις βασισμένες σε αυτό που ονόμασε ως μνημόνιο «Τουρκίας και Λιβύης για την ΑΙΖ». Η Τουρκία έχει ήδη προαναγγείλει NAFTEX στα νοτιοανατολικά της Κρήτης. Αμφιβάλλω αν η κυβέρνηση έχει σκεφτεί πώς θα αντιμετωπίσει μια τέτοια πρόκληση πλην μιας παραπέρα υποχώρησης ή και υποβάθμισης μιας τέτοιας ενέργειας για να δικαιολογεί την αδράνειά της.

–Επανάληψη των γεγονότων στα Ίμια είναι, εκτιμάτε, μέσα στη «βεντάλια» πιθανών κινήσεων της Άγκυρας;

Όλοι μιλάνε για πιθανό «θερμό επεισόδιο». Ουδείς προφήτης για να το αποκλείσει υπεύθυνα. Αλλά τα πιθανότερα σενάρια είναι δύο άλλα.

–Ποια είναι αυτά τα δύο σενάρια που θεωρείτε πιθανότερα;

Πρώτον, η Τουρκία χρησιμοποιεί ήδη το προσφυγικό ως υποκατάστατο θερμού επεισοδίου. Η κυβέρνηση έχει αποπροσανατολιστεί, ενώ έχει «σκάσει» πάνω στα νησιά το αυγό του φιδιού. Πολλοί μπερδεύουν τις ισχυρές ανεύθυνες φωνές με «ισχυρό» πατριωτισμό. Η πείρα έχει δείξει το αντίστροφο. Ο δικός μας πατριωτισμός δεν είναι να αντιγράφουμε τις μεθόδους της Τουρκίας. Σε αυτές η τελευταία έχει περισσότερη πείρα και αντιστοιχεί στον τύπο διακυβέρνησης που κυριαρχεί στη γείτονα. Δεν θα γίνουμε «μια μικρή Τουρκία». 

Εμείς πρέπει να επιβάλλουμε την Ειρήνη. Όχι με κατευνασμό ως προϊόν φόβου, αλλά ως ισχυρή χώρα με αυτοπεποίθηση, συνείδηση της δημοκρατικής σταθεροποιητικής λειτουργίας της. Ως δύναμη ειρήνης. Υπεύθυνη και με ενεργητική εξωτερική πολιτική. Αντίθετα η κυβέρνηση της ΝΔ μόλις ανέλαβε, άρχισε να κομπάζει ψευδόμενη ότι, σε «αντίθεση με τους προηγούμενους, επανεκκινεί τις σχέσεις με την Τουρκία». Νομίζω ότι σήμερα όλοι βλέπουν ότι ούτε μια τηλεφωνική επικοινωνία δεν μπορεί να οργανώσει με την άλλη πλευρά. Να θυμίσω: η διπλωματία και τα εργαλεία της χρειάζονται περισσότερο τώρα, σε κατάσταση κρίσης. Αν δεν το κάνεις, τότε μιλάνε άλλοι για λογαριασμό τους. Αυτοί, όμως, προτάσσουν τα δικά τους συμφέροντα και σχέδια. 

–Και ο άλλος λόγος;

Ξέρετε επί 30 χρόνια δίδασκα κοινωνία, ιστορία και εξωτερική πολιτική της Κίνας. Ένα από τα βασικά διδάγματα από αυτήν είναι ότι η μεγαλύτερη τέχνη στη στρατηγική είναι να κερδίζεις χωρίς πόλεμο και πολεμικά επεισόδια.

Η ηγεσία της Τουρκίας έχει αποκομίσει την αίσθηση ότι αρκεί η πίεση προκειμένου να πάρει «πράγματα» από την κυβέρνηση της ΝΔ.

Ο δεύτερος λόγος, που μπορεί τα πράγματα να εξελιχθούν διαφορετικά από ότι στα Ίμια, όχι ότι αποκλείεται και ένα είδος επανάληψής του επεισοδίου, είναι ότι η Τουρκία προς το παρόν λαμβάνει αυτά που επιδιώκει άνευ επεισοδίου, είτε «θερμού», είτε «κρύου και παγωμένου».

Μπήκε επί Μητσοτάκη στην Κυπριακή ΑΟΖ, που στην εποχή της θητείας μου δεν το τόλμησε, και όταν το προσπάθησε, βρήκε απέναντί της ελληνική φρεγάτα. Δεν κάναμε τότε σόου. Κάναμε το πατριωτικό μας καθήκον. 

Επίσης, και πάλι με τον Μητσοτάκη στη Κυβέρνηση, η Τουρκία έκανε οριοθέτηση και ανακήρυξη ΑΟΖ με τη Λιβύη πάνω στην Ελληνική ΑΟΖ και οι υπουργοί της ΝΔ χασκογελούσαν λέγοντας ότι αυτά δεν παράγουν αποτελέσματα.

–Εσείς τι θα κάνατε, εάν είχατε την ευθύνη του χειρισμού αυτής της κρίσης;

Μοτίβο μας στο ΠΡΑΤΤΩ, και θέλω να το τονίζω αυτό, είναι:

Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΣΚΗΣΕΙ ΟΛΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ. Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση να φοβόμαστε να ασκήσουμε τα νόμιμα δικαιώματά μας και να επιτρέπουμε να δρουν οι άλλοι παράνομα. 

Επ’ ευκαιρίας να σας σημειώσω ότι κάποιες μετρήσεις λένε ότι η Τουρκολυβική ΑΟΖ πέφτει πάνω στην Αιγιαλίτιδα ζώνη μας, ας το διευκρινίσει η Κυβέρνηση. Αν την είχαμε επεκτείνει στην Κρήτη στα 12 μίλια όπως είχα σχεδιάσει και προχωρήσει, και στα Νότια της, ανάλογα για Δωδεκάνησο, θα είχαμε γλυτώσει από πολλά.

–Ποιο ήταν το σχέδιό σας τότε;

Να κλείσουμε καταρχάς τους Κόλπους. Πράγμα που έχουν κάνει πάρα πολλές χώρες στην περιοχή μας, όπως η Αλβανία. Να τραβήξουμε τις γραμμές βάσης. Αυτό είναι το πρώτιστο που πρέπει να κάνουμε. Και αυτό διότι (α) Η Ελλάδα κερδίζει κυριαρχία σε χώρο τόσο μεγάλο όσο δύο φορές η Θεσσαλία, και (β) και το κυριότερο, η Αιγιαλίτιδα ζώνη που μπορεί να φτάσει μέχρι τα 12 μίλια, μετά μια τέτοια προετοιμασία δεν ξεκινά από τις ακτές, αλλά από τις γραμμές βάσης. Οι τελευταίες μπορεί να είναι 2, 3, 6 κλπ μίλια από τις ακτές. Εκεί πάνω θα προσθέταμε την αιγιαλίτιδα. Θα το κάναμε για όλες τις ακτές, εκτός εκείνων που συνδέονται άμεσα με τη διαπραγμάτευση για την υφαλοκρηπίδα.

–Και γιατί δεν έγινε;

Διότι επί δεκαετίες οι ελληνικές κυβερνήσεις μίλαγαν για ΑΟΖ, κάναν διαπραγματεύσεις για την υφαλοκρηπίδα, αλλά αδιαφόρησαν για τις γραμμές βάσεις,  τους περίκλειστους κόλπους, την Αιγιαλίτιδα ζώνη. Κάποιοι δεν το ήθελαν στο όνομα του ότι, αν δεν θα την κάναμε με μιάς, αλλά κλιμακωτά, θα δείχναμε ως να «υποχωρούμε σε πιέσεις». Ενώ το γεγονός ότι δεν τις κάναμε καθόλου τι είναι; Περήφανη εξωτερική πολιτική; Περήφανη υποχώρηση;

Η ουσία είναι ότι για πρώτη φορά στην ιστορία μας, επί υπουργίας μου, τα είχαμε  ετοιμάσει όλα. Αλλά μετά, κυβερνητικοί φοβήθηκαν και έκαναν πίσω. Δεν αναφέρομαι, βέβαια, στη σημερινή Κυβέρνηση που ούτε καν τα σκέφτεται αυτά τα πράγματα, αυτά τα δικαιώματά μας. Η Ελλάδα όλες αυτές τις δεκαετίες έκανε πίσω στην άσκηση των νόμιμων δικαιωμάτων της που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο και άφησε χώρο να παρανομήσει και άλλο η Τουρκία σε βάρος μας. Η συμφωνία Τουρκία – Λιβύη προσπαθεί να υφαρπάξει θαλάσσιο χώρο όσο δύο φορές την Πελοπόννησο.  

–Και τι πρέπει να γίνει ως προς το θέμα που συζητάμε, τι θα συνιστούσατε στην κυβέρνηση;

Νομίζω ότι με όλες τις προκλήσεις που κάνει η Τουρκία έχουμε μια ευκαιρία.

Είναι η στιγμή που το παράθυρο είναι ανοικτό, προκειμένου να προχωρήσει η Ελλάδα άμεσα, τώρα, στην καθιέρωση των κόλπων, των γραμμών βάσεων, και της Αιγιαλίτιδας ζώνης εκεί που θα το αποφασίσει. Πρέπει ο Ερντογάν να αντιληφθεί ότι σε αυτά που κάνει με τους Πρόσφυγες, τον Έβρο και τη Λιβύη, η Ελλάδα διαθέτει τα δικά της μέσα και επιλογές. Ότι διαθέτει την ετοιμότητα να χρησιμοποιεί αντίβαρα, δηλαδή, τα διεθνή δικαιώματά της. 

 Όποιος παίζει σκάκι, γνωρίζει ότι συχνά μπορεί να κερδίσει όταν βλέπει όλη τη σκακιέρα και όχι μόνο τη μάχη γύρω από ένα κομμάτι. Γνωρίζει ότι μπορεί να πάρει μέτρα σε άλλο σημείο της σκακιέρας (του ορίζοντα) και να κερδίσει. Χωρίς προκλήσεις, χωρίς εντάσεις, αξιοποιώντας τα δικαιώματά του, το διεθνές δίκαιο. Αυτό είναι το πιο σημαντικό μήνυμα που έχω να μεταφέρω προς όλες τις πλευρές

–Μετά και τις επαφές του κ. Ερντογάν με την ηγεσία της Ε.Ε. αφενός, και του κ. Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο σε Βερολίνο και Βιέννη, αφετέρου , πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το σκηνικό στα ελληνοτουρκικά σύνορα;

Ο κ. Μητσοτάκης πρέπει να αντιληφθεί ότι δεν μπορούν να διαπραγματεύονται τρίτοι για λογαριασμό μας. Διότι αυτοί οι τρίτοι έχουν τα δικά τους συμφέροντα, αντιλήψεις και οπτικές. Αυτά προτάσσουν. Μετά ερχόμαστε εμείς.

Ακόμα, είναι πράγματι εντυπωσιακό ότι η Ελλάδα μετά από χρόνια μένει εκτός θεσμικών μορφοποιήσεων που αφορούν την περιοχή μας. Τι πήγε και έκανε ο Κ. Μητσοτάκης στο Βερολίνο και μετά μείναμε απέξω από τη συνάντηση που γίνεται για τον Έβρο! Και τι μέθοδος είναι αυτή των μεγάλων της Ευρώπης; Δεν πρέπει να αποδεχτούμε κανένα «τετελεσμένο»

– Η ένταση στον Έβρο φέρνει πιο κοντά ή απομακρύνει την προσφυγή στη Χάγη; Υπάρχει κάποιος “οδικός χάρτης” για κάτι τέτοιο;

Οι συζητήσεις στην Ελλάδα μπαίνουν σε λάθος βάση. Για να πάμε στη Χάγη πρέπει πρώτα να μελετηθούν καλά οι συνθέσεις και οι αποφάσεις του δικαστηρίου (όπως και εκείνου του Αμβούργου, αλλά και πιθανής διαιτησίας). Πρέπει να έχουμε κάνει τα των κόλπων, γραμμών βάσης και Αιγιαλίτιδας. Κατόπιν να πάμε για μια ενιαία γραμμή από βόρειο Αιγαίο μέχρι και Καστελόριζο. Επίσης μόνο για την Υφαλοκρηπίδα και κατά προέκταση την ΑΟΖ. Οι Τούρκοι θα προσπαθήσουν να βάλουν τα δικά τους θέματα, «αποστρατιωτικοποίηση νησιών» και «γκρίζες ζώνες». Δεν το δικαιούνται. Αλλά για να μην πάμε σε ένα «παιχνίδι ευθύνης», η καλύτερη λύση είναι να συμφωνήσουμε την ΑΟΖ μας με την Κύπρο. Η Τουρκία θα την αμφισβητήσει θα μου πείτε, οκ, αλλά τότε θα μπορούμε να πάμε στη Χάγη μόνο για τα θέματα Υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, ή και αποκλειστικά για τις συμφωνίες Κύπρου-Ελλάδας, Τουρκίας-Λιβύης. Αν δεν μπορεί να γίνει ούτε αυτό, πρέπει να πάμε τη Λιβύη στη Χάγη, αλλά αφού θα έχουμε τακτοποιήσει τα άλλα ζητήματα.

–Το τοπίο έντασης με τον εξ ανατολών γείτονα, πιστεύετε πως δικαιώνει εσάς και την κυβέρνηση Τσίπρα να κλείσει τη διένεξη με τη Βόρεια Μακεδονία;

Η Τουρκία επιθυμούσε να διαμορφώσει εις βάρος μας μια γεωστρατηγική σκηνή αλά δαγκάνα. Να έχει μέτωπο απέναντί μας από το Καστελόριζο μέχρι τον Έβρο και προσθετικά από τον βορρά μας. Το αποτρέψαμε.

Και για όσους ξεχνάνε τις γεωστρατηγικές διαστάσεις των προβλημάτων σημειώνω ότι όποιος τις υποτιμά, ή νομίζει ότι μπορεί να κάνει σκασιαρχείο από αυτές, το πληρώνει, ιδιαίτερα όταν στις σημερινές συνθήκες έχει ως γείτονα την Τουρκία και όχι το Λουξεμβούργο ή την Σουηδία. Μετά τις Πρέσπες η Ελλάδα ανέλαβε τον έλεγχο του εναέριου χώρου της Βόρειας Μακεδονίας αντί της Τουρκίας και είμαι περήφανος για αυτό. Δεν μπορώ παρά να εκφράσω και τον σεβασμό μου στον φίλο μου τον Ν. Δημητρώφ για τις φιλειρηνικές δηλώσεις και τη φιλία που έδειξε με αυτές ως προς τα επεισόδια του Έβρου.

Η Τουρκία έχασε τη δαγκάνα της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά προσπαθεί να υποκαταστήσει αυτή την απώλεια με τη δημιουργία μιας «νότιας δαγκάνας» με την αξιοποίηση των ισλαμικών δυνάμεων στη Λιβύη. Ευτυχώς που εκεί εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες. Διαφορετικά θα το είχε καταφέρει πατώντας πάνω στις ανοησίες και επιπολαιότητες της Κυβέρνησης της ΝΔ.

–Εν κατακλείδι πώς αξιολογείτε την κυβερνητική πολιτική στα εξωτερικά θέματα; 

Η Κυβέρνηση της ΝΔ δεν γνωρίζει με επάρκεια, ούτε προσπαθεί να μάθει σε βάθος τα προβλήματα της χώρας. Δεν έχει ακόμα καταλάβει ότι η αγορά δεν τα λύνει όλα. Δεν λύνει το προσφυγικό, το γεωπολιτικό, τα θέματα Αιγιαλίτιδας Ζώνης και ΑΟΖ. Η ΝΔ προσπαθεί να συνδυάσει τις υποχωρήσεις της στα θέματα του Αιγαίου με κάποια συμφέροντα τμημάτων της Ολιγαρχίας. Ενάντια στις ανάγκες της χώρας. Είναι επιπόλαιη, φοβική και προσπαθεί να ανάγει σε αξίωμα τον κατευνασμό, παρά το ότι ανοίγει την όρεξη της άλλης πλευράς.

Το χειρότερο είναι ότι αφήνει τα προβλήματα να φουσκώνουν και αυτά κακοφορμίζουν. Το αποτέλεσμα είναι τα προβλήματα να σαπίζουν και να μεγεθύνονται. Αυτό σημαίνει ότι καταλήγουν σε διλλήματα που θα έπρεπε να είχαμε αποφύγει. Ως προς τις εξελίξεις στον Έβρο, δεν της έμενε άλλη λύση. Αλλά δεν χρειαζόταν ούτε τα σόου, ούτε να αφήνει να υπονομεύεται η λειτουργία του πολιτεύματος

-…και πώς αξιολογείτε την αξιωματική αντιπολίτευση στα ίδια θέματα;

Η αξιωματική αντιπολίτευση, με λαμπρές εξαιρέσεις, δείχνει ως να μην έχει διδαχτεί επαρκώς από τις επιτυχίες που είχε στην εξωτερική πολιτική η κυβέρνηση του Α. Τσίπρα.

Υπάρχουν αρκετοί που εκφράζουν την ικανοποίησή τους για το έργο της τότε Κυβέρνησης, αλλά ως αντιπολίτευση, κατά παράξενο τρόπο, δεν θέλουν ο ΣΥΡΙΖΑ να συνεχίσει στην ίδια γραμμή. 

Από μια σκοπιά, προσωπικά με ενοχλεί η συνεχιζόμενη υποτίμηση από πολλούς στον ΣΥΡΙΖΑ, της σημασίας της εξωτερικής πολιτικής. Μετά το καλοκαίρι του 2019, νόμιζαν ότι θα είχαν να κάνουν αντιπολίτευση κύρια στα οικονομικό-κοινωνικά. Αλλά η ζωή πήγε τη χώρα διαφορετικά. Εθνικά, ελληνοτουρκικά, παγκόσμια φαινόμενο όπως με τον κορωνοϊό. Ευτυχώς, από την άλλη, ο κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ έμαθε αυτά τα χρόνια πολλά για την εξωτερική πολιτική, ένιωσε περήφανος για αυτήν που υλοποιήσαμε και ενδιαφέρεται πλέον συστηματικά για τα διεθνή. Αυτό είναι κάτι το εξαιρετικό, ένα μεγάλο κέρδος. Στην αριστερά, ακόμα, πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι η Αριστερά είναι και ο ανθρωπισμός και ο πατριωτισμός. Ικανή αριστερά είναι αυτή που δένει αυτά τα δύο. Που τα υλοποιεί μέσα από μια συνεκτική πολιτική.

Με ενόχλησε πολύ ως άνθρωπο και κάτι άλλο. Το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επέτρεψε να πετσοκόψουν, Μητσοτάκης και Δένδιας, όσους μας βοήθησαν στο Υπουργείο. Με πείραξε, δηλαδή, η άρνηση των αρμόδιων στον ΣΥΡΙΖΑ να υπερασπιστούν τους ανθρώπους που ώθησαν τη χώρα να φτάσει στις Πρέσπες. Ιδιαίτερα που αρνήθηκαν να προστατεύσουν τους Υπηρεσιακούς ενάντια στους οποίους η ΝΔ ως κυβέρνηση τους «τιμώρησε». Οι αρμόδιοι στον ΣΥΡΙΖΑ και ο τομεάρχης του, αρνήθηκαν με τρόπο ακραίο, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις που τους έκανα, να τους υπερασπιστούν.

Δεν ήθελαν να τα χαλάσουν με την κυβέρνηση, εγκλωβισμένοι σε μια γραμμή που είχα να την δω από το 1973, σύμφωνα με την οποία η αριστερά «στα εθνικά δεν κάνει κριτική». Άποψη που θα μπορούσε από μια σκοπιά να φανεί ως λογική, αρκεί προηγούμενα να είχε συμφωνηθεί κάποια «εθνική γραμμή». Αλλά όταν δεν έχει συμφωνηθεί, όπως στην περίπτωσή μας;

Μπορεί απλά να γίνει η αριστερά παρακολούθημα μιας ανίκανης πολιτικής; Η οποία στο τέλος για ευχαριστώ σε λέει και «δούρειο ίππο του εχθρού»! 

 –Κλείνοντας, πληροφορούμαστε πως ετοιμάζετε ένα ακόμα βιβλίο. Θα είναι ο απολογισμός Κοτζιά ή κάτι άλλο;    

Από πέρσι τον Μάρτιο γράφω ένα βιβλίο για τις Πρέσπες με τίτλο «Η Λογική της Λύσης». Το θέμα το αναπτύσσω από τη σκοπιά της πολιτικής θεωρίας και της πολιτικής φιλοσοφίας, καθώς και των θεωριών των διεθνών σχέσεων, της ιστορίας και της πρακτικής των διαπραγματεύσεων για το Ονοματολογικό. Κάνω ασφαλώς πολλαπλές αναφορές σε άλλες διαπραγματεύσεις, στην ιστορία και την γεωπολιτική -μέσα από συγκρίσεις- τρίτων χωρών και καταστάσεων. Πριν μια εβδομάδα τέλειωσα την πρώτη γραφή. Πάνω από 1000 σελίδες. Είναι ένα είδος παρακαταθήκης. 

Ο προγραμματισμός μου είναι τους επόμενους 4 μήνες να κάνω συμπληρώσεις, διορθώσεις και αφαιρέσεις για να το μικρύνω. Ελπίζω το Φθινόπωρο να κυκλοφορήσει. Έχει συμφωνήσει ο Γιώργος Δαρδανός να το εκδώσει. Πράγμα που με χαροποιεί διότι είναι γνωστό πόσο προσεγμένες και καλαίσθητες είναι οι εκδόσεις του. Περιττό να πω ότι έχω από καιρό σχεδιάσει και τα επόμενα βιβλία. Όπως γνωρίζετε είμαι πολιτικό ον, αλλά όχι επαγγελματίας της πολιτικής. Πάνω από όλα θέλω να είμαι και δάσκαλος και να συμμετέχω δραστήρια στα κοινά. Ένα διπλό καθήκον. Δύσκολο καθήκον.